Nëse e lëmë veten të joshet nga mashtrimet, jo për shkak të paragjykimeve tona, por sepse nuk i rezistojmë shkurtesave mendore. Edhe në arsyetim, ne nuk duam të luftojmë.
Shumë njerëz mendojnë se epidemia e shfrenuar e lajmeve të rreme (dhe të këndshëm) është për shkak të faktit se ne priremi të lexojmë dhe të ndajmë kryesisht ato që konfirmojnë pikëpamjet tona. Sidoqoftë, një studim i kryer mbi 3,000 njerëz sugjeron gjithashtu një përgjigje tjetër të mundshme: ne mund të jemi pre e zjarrtë për shkak të një lloj dembelizmi mendor ose rezistencës për t’u përfshirë në një arsyetim të qëllimshëm për një temë.
Mënyra më e shkurtër. Qenia njerëzore është mjeshtre e ekonomisë: aty ku është e mundur ne priremi të kursejmë burime, edhe kur thjesht jemi duke menduar. Mendimi automatik është i shpejtë, kërkon përpjekje minimale dhe na lejon të përdorim në detyra të tjera burimet tona të kufizuara mendore. Këto shkurtesa mund të jenë të dobishme në disa situata, por ana tjetër e medaljes është lehtësia më e madhe e rënies në thjeshtësime të tepërta, të bëra me paragjykime.
Cila nga këto është e vërtetë? Për të qenë të qartë, psikologët David Rand (Shkolla e Menaxhimit e MIT Sloan) dhe Gordon Pennycook (Universiteti i Regina Hill-Levene, SH.B.A.), kanë nënshtruar mbi 3000 vullnetarë në një detyrë të quajtur Testi i Reflektimit Kognitiv (CRT), i cili mat aftësinë e secilit për të vënë në dyshim “reagimet e tyre”.
Pastaj të gjithëve iu treguan disa postime në Facebook që transmetonin një lajm të vërtetë, një lajm të rremë në përputhje me mendimet politike të subjektit ose një të kundërt: vullnetarët duhej të thonin se sa mendonin se çdo lajm ishte i saktë. Njerëzit më reflektues janë më të pritur që ta dallojnë lajmin e rremë, pavarësisht përmbajtjes. Sa më pak reflektues të jenë aq më shpesh bien pre e tyre, sepse janë më të prirur të besojnë gjithçka që lexojnë.
Dembelizëm. Nëse përfundimet e hulumtimit, të botuara në Kognition, do të konfirmoheshin, do të ishte më shumë çështje e pavëmendjes ose dembelizmit sesa e inteligjencës: “Tendenca për t’u angazhuar në arsyetim është diçka tjetër, që lidhet me aftësitë e arsyetimit”, shpjegon Rand.
Aspekti pozitiv është se “nxitja” e njerëzve që të ndalen dhe të mendojnë (edhe në median sociale) mund të jetë më e thjeshtë sesa t’i ftosh ata të jenë më pak “partizanë” ose t’i detyrojnë ata të rishikojnë në mënyrë të qartë paragjykimet e tyre.
Burimi / https://www.focus.it/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
