Në vitin 2013, një grup studiuesish nga Universiteti Norvegjez i Shkencës dhe Teknologjisë (NTNU) zhvilloi një nga studimet më të mëdha dhe më të thelluara mbi kujtesën episodike, përkatësisht aftësinë për të kujtuar ngjarje, emra dhe data të rëndësishme nga e kaluara. Në këtë studim, që përfshiu 48,000 persona, pjesëmarrësve iu kërkua të përgjigjeshin në një pyetësor me nëntë pyetje lidhur me kujtesën e tyre për ngjarje dhe data të vitit të kaluar.
Rezultatet ishin mjaft të habitshme: rreth 89.7% e meshkujve raportuan vështirësi për të mbajtur mend emrat, ndërsa 79.4% e tyre kishin probleme për të kujtuar datat dhe përvjetorët e rëndësishëm. Këto shifra sugjerojnë se, ndryshe nga perceptimi popullor që femrat janë më të mira në kujtesën e detajeve emocionale dhe sociale, në fakt meshkujt përballen më shpesh me sfida në këtë aspekt. Studiuesit u përpoqën të shpjegojnë këtë fenomen duke analizuar faktorë të ndryshëm, duke përfshirë ndikimin e ankthit dhe depresionit. Ata vunë re se personat që përjetonin ankth dhe depresion kishin vështirësi më të mëdha me kujtesën episodike.
Ky studim është një nga më të mëdhenjtë në fushën e kujtesës dhe ofron një pasqyrë të rëndësishme mbi diferencat gjinore në përvojën dhe aftësitë e kujtesës.
Përditësime dhe perspektiva të reja mbi kujtesën dhe ndikimin e shëndetit mendor
Pas këtij studimi, kërkime të tjera kanë hedhur dritë mbi faktorë shtesë që ndikojnë në funksionimin e kujtesës. Një studim i vitit 2018, i botuar në Frontiers in Aging Neuroscience, analizoi lidhjen midis aktivitetit fizik dhe shëndetit kognitiv te një grup prej mbi 37,000 personash. Rezultatet treguan se aktiviteti i rregullt fizik, sidomos me intensitet të lartë, ndihmon në reduktimin e rrezikut të zhvillimit të sëmundjeve neurodegjenerative si dementia. Megjithëse ky studim nuk u fokusua direkt në diferencat gjinore në kujtesë, ai sugjeron se kujdesi ndaj trupit dhe shëndetit fizik ka ndikim të rëndësishëm në mirëqenien kognitive dhe psikologjike.
Gjithashtu, është e rëndësishme të theksohet roli i shëndetit mendor në performancën e kujtesës. Ankthi dhe depresioni mund të ndikojnë negativisht në aftësinë tonë për të ruajtur dhe rikthyer informacione nga memoria episodike, duke krijuar një sfidë të dyfishtë për ata që përballen me këto çrregullime.
Përfundim: Kujtesa është një funksion kompleks që kërkon kujdes dhe mirëqenie të gjithanshme
Në përmbledhje, studimi i Universitetit Norvegjez nxjerr në pah se meshkujt kanë më shumë vështirësi se femrat për të mbajtur mend data dhe ngjarje të rëndësishme. Megjithatë, kujtesa është një funksion shumë kompleks, i ndikuar nga faktorë të shumtë si mosha, shëndeti mendor, niveli i aktivitetit fizik dhe mjedisi social. Diferencat gjinore që u zbuluan në studimin e madh të vitit 2013 janë vetëm një pjesë e panoramës së plotë.
Për të përmirësuar kujtesën dhe për të mbajtur një shëndet mendor e fizik të mirë, ekspertët rekomandojnë ndër të tjera: aktivitet fizik të rregullt, reduktimin e stresit, kujdesin ndaj ankthit dhe depresionit, si dhe përfshirjen në aktivitete që stimulojnë trurin dhe krijojnë lidhje sociale.
Në një botë gjithnjë e më dinamike dhe të mbingarkuar me informacione, kujtesa është një aftësi që kërkon vëmendje dhe mirëmbajtje të vazhdueshme.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
