Charles Taylor ka nxjerrë në pah dallimet e mëdha midis qenies njerëzore të së kaluarës dhe asaj të sotme. Sot jemi të ndikuar nga kultura të ndryshme dhe e kemi të vështirë të gjejmë kuptimin e jetës. Por pse?
Charles Taylor është filozof kanadez, i cili ka punuar në çështjen e identitetit në botën moderne. Më saktësisht, ai u ndal në mënyrën se si u ndërtua morali në shekullin e kaluar, pasi ky proces shënon një shkëputje të madhe me të kaluarën. Në epokën e sotme, çështja e identitetit ka marrë një rëndësi të madhe, e cila nuk e kishte në të kaluarën. “Unë” është bërë një çështje e rendit të parë që nga shekulli i 19-të. Para kësaj epoke, mbizotëronte një vizion kolektiv i botës dhe i jetës. Egoja ishte një element më shumë në atë plejadë të grupit, jo një kategori vendimtare, siç është sot.
Vepra më e njohur e Charles Taylor trajton pikërisht këtë temë. Ajo titullohet “Burimet e Vetes: Ndërtimi i Identitetit Modern” dhe konsiderohet tashmë klasike. Shumë e klasifikojnë atë si “komunitet” dhe të tjerët si “liberale”. Përkufizimi më i pranuar është ai i një vepre “komunitare dhe liberale”. Për sa i përket identitetit dhe vetvetes, një komunitar është ai që njeh peshën e individit dhe të komunitetit në ndërtimin e realitetit. “Unë besoj se jeta njerëzore nuk mund të kuptohet pa një histori. Duke analizuar situatën e spiritualitetit dhe fesë, shoh se ka shumë njerëz që kërkojnë diçka, qoftë konceptim ateist apo fetar. Ka gjithashtu shumë njerëz që ankohen për erozionin e krishtërimit dhe i rezistojnë shkatërrimit të tij. Sfida është të kuptosh të dyja palët, besimtarë dhe jobesimtarë, dhe se ato bashkëjetojnë”, shkruan Charles Taylor.
Grupi ndërkulturor punon si ekip
Për Taylor-in, identiteti sot kryqëzohet nga multikulturalizmi. Një nga aspektet themelore në filozofinë e Charles Taylor është koncepti i multikulturalizmit. Filozofi nënvizon se në shoqëritë e sotme identiteti kryqëzohet nga ky faktor dhe për të shpjeguar konceptin, ai merr si shembull shoqërinë amerikane, një kazan të vërtetë kulturash. Taylor thekson se ndërsa ekzistojnë disa identitete kulturore që bashkëjetojnë në Shtetet e Bashkuara dhe kombe të ngjashme, e vërteta është se nuk ka asnjë përafrim themelor. Me fjalë të tjera, nuk ka interkulturalizëm”. Edhe pse ekzistojnë rregulla të caktuara të bashkëjetesës midis kulturave dhe këto përgjithësisht respektohen, ndryshimi midis mënyrave të ndryshme të të menduarit nuk kuptohet. Ky keqkuptim manifestohet më pas si konflikt social dhe, mbi të gjitha, si përjashtim i bazuar në dallimet kulturore.
Charles Taylor e krahason këtë me atë që po ndodh në Kanada. Në këtë vend ka pasur një integrim kulturash. Kjo, sipas Taylor, për faktin se theksi nuk vihet në normat dhe ligjet e bashkëjetesës, por në njohjen reciproke të dallimit. Në këtë kuptim, ne flasim për multikulturalizëm “të dendur”, domethënë një që njeh peshën e fortë dhe thellësinë e madhe të dallimeve kulturore, duke hequr dorë nga ushtrimi i hegjemonisë nga një grup pakicë.
Identiteti modern
Charles Taylor ka bërë një analizë të thellë se si do të dukej vetja moderne, duke filluar nga shekulli i 16-të. Ai mori si referencë veten evropiane dhe amerikano-veriore. Megjithatë, konkluzionet e tij mund të shtrihen në kompani të tjera. Ai vetë është ndërtuar përmes praktikave konkrete kulturore, si arti, format e familjes, feja, vlerat, etj. Taylor pyet: Cilat janë burimet morale pas këtyre praktikave kulturore? Për t’iu përgjigjur kësaj ai i referohet idesë së “të mirës”, veçanërisht në botën moderne. Në këtë moment shfaqet një ndjeshmëri e re, që është vetëpohimi. Po kështu, nga “makinat” e ndryshme që rrjedhin prej saj: vetëkontrolli, vetëbesimi, autonomia etj. E kundërta e sa më sipër është ideja për të mos u angazhuar me botën, vetëm me veten. Teknologjia, racionaliteti shkencor dhe laicizmi shënojnë identitetin e vetes moderne. Me fjalë të tjera, shfrytëzimi dhe “objektivizimi” i natyrës dhe realitetit.
Shekullarizimi: aspekti kryesor
Një nga aspektet që shënon një ndarje historike midis njeriut modern dhe paraardhësve të tij është laicizmi, sipas Charles Taylor. Me këtë ai i referohet faktit se qeniet njerëzore po bëhen gjithnjë e më pak fetare, në disa raste, ose shumë të shpërndara në besimet e tyre, në të tjera. Është hera e parë në histori që qeniet njerëzore nuk janë të lidhura së bashku nga besimet kryesore fetare të përbashkëta nga grupet e shumicës. Në Perëndim, nuk ka më fe dominuese hegjemoniste. Një nga pasojat e humbjes së besimit është konfuzioni për kuptimin e jetës. Më parë ishte e lehtë të gjeje kuptim duke filluar nga feja, ndërsa tani është bërë e qartë se ajo duhet ndërtuar. Për këtë arsye, thotë Charles Taylor, një nga tiparet thelbësore të identitetit bashkëkohor është “dëshira për kuptim”.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
