Gruaja përbëhet nga shumë perëndesha, nga shumë nuanca femërore që është mirë të njihen. Para se të prezantojmë perëndeshat e brendshme, ose perëndeshat brenda grave, është e nevojshme të shpjegohet se çfarë janë arketipet.
Carl Gustav Jung i përshkroi ato kështu: “Asnjë arketip nuk mund të reduktohet në formula të thjeshta. Arketipi është si një vazo që kurrë nuk mund të zbrazet apo mbushet plotësisht. Në vetvete, ekziston vetëm potencialisht dhe kur merr formë në një material të caktuar, nuk është më njësoj si më parë. Vazhdon nëpër mijëvjeçarë dhe megjithatë kërkon gjithmonë interpretime të reja. Arketipet janë elementë të palëkundshëm të të pandërgjegjshmes, por ato vazhdimisht ndryshojnë formë”.
Me fjalë më të thjeshta, arketipet janë modele që i përkasin pavetëdijes kolektive, jo simbole të thjeshta, por thelbi që u jep jetë, duke i lejuar ata të ekzistojnë me kalimin e kohës. Ato gjenden në mite, përralla dhe legjenda nga e gjithë bota dhe shpesh na vijnë në ëndrra për të na ndihmuar të ndërtojmë një ndërgjegje individuale. Ata fshehin një energji të madhe dhe manifestohen kudo, pavarësisht nëse i njohim apo jo.
Sipas Jung-ut dhe studiuesve të tjerë, duke përfshirë Jean S. Bolen, autor i “Perëndeshat brenda gruas”, do të kishte modele arketipale të lidhura me hyjnitë e Greqisë së lashtë, si mashkull ashtu edhe femër, të cilat simbolizojnë cilësitë energjike dhe instinktet primordiale që secili prej nesh ka në dispozicion.
Për sa i përket universit femëror, ka 7 perëndesha, të cilat duhet të plotësohen me kalimin e kohës që një grua të identifikohet me të vërtetë, na thotë Jung, dhe më vonë edhe Bolen. Megjithatë, disa nga këto perëndesha janë më të dukshme se të tjerat, në varësi të periudhave ekzistenciale dhe veçorive të karakterit. E rëndësishme është që ato të mos konkurrojnë me njëra-tjetrën pasi të gjitha fshehin dhurata dhe mësime të çmuara dhe është e rëndësishme t’i drejtoheni me qetësi për të përfituar prej tyre në jetën e përditshme. Zakonisht një arketip është kryesori, por ai mund të mbytet, për shembull, nga një edukim i caktuar, i cili ndoshta favorizon një tjetër, duke e shtyrë gruan të mbysë natyrën e saj të vërtetë. Në fakt, familja gjithashtu luan një rol të konsiderueshëm në forcimin e disa perëndeshave dhe dobësimin e të tjerave, në varësi të pritshmërive dhe prejardhjes kulturore.
Shumë e rëndësishme, siç sugjeron Jean S. Bolen, është të ndërgjegjësohemi për perëndeshat e brendshme dhe të njohim karakteristikat e tyre, në mënyrë të tillë që të integrojmë ato që na duhen ose të çlirojmë të shtypurit. Fakti që një grua kryesisht korrespondon me një arketip të caktuar hyjnor nuk përjashton nevojën për të tërhequr burimet e perëndeshave të tjera, të cilat me të vërtetë mund të kërkojnë më shumë vëmendje pikërisht sepse janë lënë pas dore. Në fakt, çdo situatë konfliktuale mes perëndeshave duhet të gjejë një ekuilibër, në mënyrë që të gjithë këta arketipe të mund të bashkëpunojnë me njëri-tjetrin, sipas nevojës. Pasi një grua njeh perëndeshat e saj të brendshme, ajo mëson t’i dëgjojë ato, të kuptojë se kush po i flet dhe si ndikon secila prej tyre.
“Prandaj ne i imagjinojmë arketipet si modelet më të thella të funksionimit psikik, si rrënjët e shpirtit që drejtojnë perspektivat përmes të cilave ne shohim veten dhe botën. Ato janë imazhet aksiomatike tek të cilat jeta psikike dhe teoritë që ne formulojmë rreth saj kthehen vazhdimisht.” -James Hillman
Dy grupet kryesore të perëndeshave të brendshme
Perëndeshat e brendshme ndahen kryesisht në dy grupe: perëndeshat e virgjëra dhe perëndeshat e pambrojtura, ndërsa Afërdita ka një rol më vete. Të parat janë Artemida, Athina dhe Hestia, hyjnitë femërore që janë të vetë-mjaftueshme, autonome dhe të pavarura. Sepse edhe Hestia, perëndeshë e vatrës, duke qëndruar në mjedisin e shtëpisë, është krejtësisht e pavarur, nuk ka nevojë për pëlqimin e mashkullit. Grupi i dytë përfshin Hera, Demetra dhe Persefoni, gruaja, nëna, vajza. Këto perëndesha, në krahasim me të parat, varen më shumë nga prania e një marrëdhënieje me mashkullin, për më tepër ato zakonisht piqen përmes vuajtjes. Së fundi është Afërdita, perëndeshë e dashurisë, por edhe e bukurisë, e cila është një simbol i transformimit alkimik.
Artemida, perëndeshë e gjuetisë, e jetës së egër, e njohur me emrin romak Diana, simbolizon nevojën për pavarësi dhe liri. Gruaja Artemis është autonome, e aftë të kujdeset për veten, e guximshme, konkurruese, e aftë për të arritur qëllimet e saj me vendosmëri. Përçmuese, në disa raste, vulnerabiliteti, armiqësore ndaj atyre që e pengojnë kur ajo dëshiron të arrijë një qëllim. Pika e dobët e Artemidës është pavetëdija, ndaj së cilës gruaja me këtë arketip nuk është shumë e ndjeshme.
Athina, perëndesha e mençurisë dhe e zanateve, e quajtur Minerva nga romakët, është një grua, nga një këndvështrim arketip, racional, shumë mendor. Ajo është e vendosur, e aftë të mbajë kontrollin edhe në situatat më kritike, objektive dhe ambicioze, hiper-organizuar. Megjithatë, Athinaja rrezikon të lërë pas dore pjesën e zemrës së saj si dhe trupin, me të cilin është më pak e lidhur se arketipet e tjera femërore. Një grua e ndrydhur, Athena, tenton të fshihet pas një pamjeje cinike dhe të pandjeshme. Në dashuri ajo preferon marrëdhëniet e bashkëpunimit dhe solidaritetit sesa përfshirjet pasionante. Ajo është një punëtore e palodhur dhe duhet të mësojë të integrojë pjesën e fëmijës, e cila është pak e mbytur tek ajo, pra pafajësia që i dallon fëmijët dhe aftësia e tyre për t’u emocionuar pa frikë.
Hestia, perëndesha e vatrës, e quajtur Vesta nga romakët, simbolizon zjarrin e shenjtë që ngroh çdo shtëpi. Është një arketip i pastër, thellësisht shpirtëror, i plotë në vetvete, i aftë për përqendrim të brendshëm dhe shumë intuitiv. Gruas Hestia i pëlqen të jetë vetëm, duke i përkushtuar në mënyra të ndryshme shtëpisë së saj, duke e mbajtur atë të pastër, në fakt me punët e shtëpisë ajo ruan brendësinë e saj në rregull. Ajo nuk është një grua ambicioze, nuk projektohet nga jashtë, preferon brendësinë e saj. Rreziku i tij është vetmia, izolimi, tendenca për të mos u ndjerë i qetë në mjedise të panjohura. Nga pikëpamja sentimentale, ajo nuk është shumë e pasionuar dhe, pavarësisht se është shtëpiake, di të ndihet mirë edhe e vetme, pa mashkull. Gruaja Hestia duhet të mësojë të integrojë anën e saj mashkullore, e cila mund ta ndihmojë atë të veprojë në disa situata. Ai gjithashtu duhet të mësojë të shprehet në botën e jashtme.
Hera, e quajtur Juno nga Romakët, ajo është perëndeshë e martesës, e martuar me Zeusin, i cili ishte jobesnik ndaj saj. Kjo është arsyeja pse Hera e shfryu zemërimin e saj kundër të dashuruarve të burrit të saj. Gruaja e Erës ka nevojë për një shok jete dhe do të bënte gjithçka për ta mbajtur atë pranë saj. Ajo tërhiqet nga burra të fuqishëm ose ata që kanë nevojë për ngrohtësi. Ajo nuk është shumë e interesuar për punën, ndihet e kompletuar përmes martesës dhe nuk është e lidhur as me miqësi. Ajo është mjaft e zemëruar nëse braktiset ose lëndohet dhe tenton të luajë viktimën. Në anën e saj shkatërruese, gruaja Hera është armiqësore ndaj grave të tjera dhe është e gatshme të bëjë gjithçka për të vazhduar martesën e saj, ajo është gjykuese dhe hakmarrëse si dhe xheloze. Ajo duhet të mësojë të jetë më e pavarur nga burri i saj dhe të kanalizojë zemërimin dhe xhelozinë e saj.
Demetra, perëndesha e të korrave, nëna dhe infermierja, e quajtur Ceres nga romakët, simbolizon arketipin e nënës, instinktin e nënës që mund të shfaqet jo vetëm me fëmijët, por edhe me një qëndrim mirëseardhjeje dhe bujare ndaj të tjerëve. Gruaja Demetra pëlqen të presë shumë njerëz, miq dhe familjarë në shtëpi dhe nderohet me komplimente për rolin e saj si nënë. Rreziku që ajo ka është të ndihet bosh kur fëmijët e saj largohen nga shtëpia, në përgjithësi ajo është shumë mbrojtëse, bujare, altruiste. Ajo i do meshkujt e papjekur, në nevojë për mbrojtje, me të cilët shpesh krijon marrëdhënie nënë-bir. Ajo i pëlqen më shumë përqafimet sesa marrëdhëniet reale seksuale, ajo është e pambrojtur dhe e gatshme edhe kur është e lodhur. Në punë ajo nuk është as konkurrente dhe as veçanërisht ambicioze dhe shpesh është e përfshirë në profesione që lidhen me mësimdhënien ose kujdesin për të sëmurët. Nëse jo, ajo mund të bjerë në depresion dhe viktimizim, duke përfunduar një viktimë e sindromës së infermierëve të Kryqit të Kuq. Ajo duhet të mësojë të shprehë zemërimin, të thotë jo, të heqë dorë dhe të mos ketë maninë e kontrollit, duke u bërë nënë para së gjithash.
Persefoni, mbretëresha e nëntokës, e quajtur edhe Kore, ose vajza e re, e mbiquajtur Proserpina ose Core nga romakët, është një perëndeshë me identitet të dyfishtë. Në rolin e Persefonës ajo është e pjekur dhe e sigurt, aq sa mbretëron mbi të vdekurit, duke i udhëhequr të gjallët në botën e nëndheshme, domethënë ajo di të lëvizë midis realitetit të egos tokësore dhe të pandërgjegjshmes. Gruaja Persephone/Kore di të veprojë si udhërrëfyese në botën e ëndrrave dhe fantazisë ose ndihmon njerëzit që humbasin në këto botë. Ajo priret të ketë një qëndrim pasiv, veçanërisht nëse vetëm pjesa Kore e saj është ende aktive, ajo e vajzës së re të papjekur që nuk e di se kush është dhe çfarë potenciali ka. Për më tepër, ashtu si Kore, priret të sillet si vajzë e nënës, duke shmangur përvojat e rrezikshme, duke u përshtatur me dëshirat e të tjerëve. Nga pikëpamja sentimentale, ajo është në pritje të Princit Charming dhe përshtat një sjellje fëminore. Ajo priret të ndryshojë vazhdimisht punë, me një qëndrim lozonjar dhe të papërgjegjshëm ndaj jetës. Nëse, megjithatë, pjesa e Persefonit është aktive, atëherë ajo piqet, por kjo ndodh zakonisht kur ajo detyrohet të përballet vetë me jetën, pa mbështetje. Ka cilësi mesatare, të ndjeshme, të cilat mund të dalin në dritë vetëm nëse e kapërcen aspektin Kore. Në këtë kuptim, ajo mund të bëhet e aftë për të ndihmuar njerëzit të zbresin në pavetëdije për të kapërcyer vështirësi të ngjashme. Në versionin e saj negativ, ajo mund të bëhet shumë narcisiste, e dëshpëruar, e shqetësuar për të kënaqur të tjerët.
Afërdita, perëndeshë e dashurisë dhe bukurisë, e quajtur Venus nga romakët, simbolizon fuqinë e transformimit dhe krijimit të dashurisë. Gruaja Afërdita është tërheqëse dhe sensuale, magnetike, ekstroverte, në njëfarë mënyre e egër, ajo jeton në të tashmen, është shumë e lidhur me shqisat. Ajo tërheq natyrshëm burrat, por, nëse shtypet, priret të ndihet fajtore. Ajo është shumë joshëse dhe e ka të vështirë t’i qëndrojë besnike vetëm një partneri, nuk i pëlqejnë punët që përsëriten, preferon profesionet krijuese. Ajo është elegante nga natyra dhe për këtë arsye nuk është shumë e dashur nga gratë e tjera. Nëse ajo bie në dashuri me burra që nuk e duan aq sa duhet, ajo ka tendencë të bëhet e fiksuar pas marrëdhënies. Ajo duhet të mësojë të jetë më e shkëputur emocionalisht në marrëdhënie, në mënyrë që të mos rrezikojë të zhytet në to.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
