Sporti është një lojë e mendjes, një vend, ku një ndryshim i vogël i fuqisë mendore, shpesh bën një ndryshim të madh midis humbjes dhe fitores…
Adelina Pjetra
Psikologe Klinike
Psikoterapiste BWRT & EMDR
Çfarë është psikologjia sportive?
Psikologjia e sportit është studimi se si psikologjia ndikon në sport, në performancën atletike, stërvitjen dhe aktivitetin fizik. Disa psikologë të sportit punojnë me atletë dhe trajnerë profesionistë për të përmirësuar performancën dhe për të rritur motivimin. Profesionistë të tjerë përdorin stërvitjen dhe sportin për të përmirësuar jetën e njerëzve dhe mirëqenien gjatë tërë jetëgjatësisë.
Psikologët e sportit shpesh ndihmojnë sportistët të përballojnë presionin e madh që vjen nga konkurrenca dhe të kapërcejnë problemet me fokusim dhe motivim.
Ata gjithashtu punojnë me sportistë për të përmirësuar performancën dhe për t’i rimëkëmbur nga lëndimet. Por psikologët sportivë jo vetëm punojnë me sportistë të elitës dhe profesionistëve. Ata gjithashtu ndihmojnë njerëzit jo-sportistë të mësojnë se si të kënaqen me sportin dhe si të mësojnë të mbajnë një program ushtrimesh.
Temat kryesore brenda psikologjisë sportive
Ka një numër temash të ndryshme që janë me interes të veçantë për psikologët e sportit. Disa profesionistë përqendrohen në një fushë të caktuar, ndërsa të tjerët studiojnë një gamë të gjerë teknikash.
- Imazhi: Përfshin vizualizimin e kryerjes së një detyre, të tillë si pjesëmarrja në një ngjarje sportive ose kryerja me sukses e një aftësie të veçantë.
- Motivimi: Një subjekt kryesor në kuadër të psikologjisë sportive, studimi i motivimit shikon në të dy motivatorët e jashtëm dhe të brendshëm. Motivatorët e jashtëm janë shpërblime të jashtme, të tilla si trofe, para, medalje ose njohje sociale. Motivuesit e brendshëm lindin nga brenda, të tilla si një dëshirë personale për të fituar ose ndjenjën e krenarisë që vjen nga kryerja e një aftësie.
- Fokusi i vëmendshëm: Përfshin aftësinë për të kontrolluar shpërqendrimin, si p.sh: një turmë tifozësh që ulëret, dhe përqendron vëmendjen në detyrën që ka në dorë.
Por çfarë bëjnë Psikologët e Sportit?
Disa sportistë kërkojnë ndihmë nga një psikolog sportiv kur ata kanë një problem.
Për shembull, ata mund të bëhen ankthiozë ose të humbasin fokusin gjatë konkurrencës. Ata mund të kenë probleme të komunikojnë me shokët e tyre të skuadrës,të kontrollojnë temperamentin e tyre ose duan vetëm të motivojnë veten për tu stërvitur . Ose mund të humbasin në momente kyçe gjatë një loje.
Por sportistët nuk konsultohen me psikologët e sportit vetëm kur ata kanë vështirësi. Psikologët e sportit mund të ndihmojnë gjithashtu për:
- Përmirësimin e performancës. Strategji të ndryshme mendore, të tilla si vizualizimi, teknikat e të folurës-me veten dhe relaksimit, mund të ndihmojnë sportistët të kapërcejnë pengesat dhe të arrijnë potencialin e tyre të plotë.
- Përballimi me presionet e konkurrencës. Psikologët e sportit mund të ndihmojnë sportistët në të gjitha nivelet që të përballojnë presionin e prindërve, trajnerëve apo edhe të vetë pritshmërive të tyre.
- Rimëkëmbja nga lëndimet. Pas një dëmtimi, sportistët mund të kenë nevojë për ndihmë që të tolerojnë dhimbjen, duke iu përmbajtur regjimeve të terapisë së tyre fizike ose për t’u përshtatur ndaj ndryshimeve profesionale si pasojë e dëmtimit.
- Mbajtja e një programi stërvitor. Edhe ata që duan të ushtrohen rregullisht mund të gjejnë veten të paaftë për të përmbushur qëllimin e tyre. Psikologët e sportit mund të ndihmojnë këta individë të rrisin motivimin e tyre dhe të trajtojnë çdo shqetësim të lidhur me të.
- Të shijojë sportin. Organizatat sportive për të rinjtë mund të punësojnë një psikolog sportiv për të edukuar trajnerët se si të ndihmojnë fëmijët të shijojnë sportin dhe si të promovojnë vetëvlerësim të shëndetshëm tek pjesëmarrësit.
Psikologjia e sportit mund t’i ndihmojë edhe njerëzit jashtë fushës së lojës. Të njëjtat strategji që psikologët sportiv u mësojnë sportistëve – për shembull teknikat e relaksimit, provat mendore dhe ristrukturimi konjitiv – janë gjithashtu të dobishme në vendin e punës dhe në mjedise të tjera.
Aftësitë dhe procedurat që përdoren
Kjo aftësi ndihmon në mbrojtjen e publikut për siguruar që ata që kërkojnë shërbimet t’i marrin nga individë të kualifikuar. Aftësia siguron një grup të standardeve të njohura për të udhëhequr trajnimin e duhur të psikologëve që dëshirojnë të praktikojnë psikologjinë sportive. Shumë strategji dhe procedura përdoren nga aftësia e psikologjisë sportive për të trajtuar problemet me të cilat ballafaqohen atletët dhe pjesëmarrësit e sportit.
Disa nga fushat kryesore përfshijnë:
- Trajnimi i aftësive konjitive dhe të sjelljes për përmirësimin e performancës: vendosje qëllimi; imazhi dhe planifikimi i performancës; përqendrimi dhe strategjitë e kontrollit të vëmendjes; zhvillimin e vetëbesimit, vetëvlerësimit dhe kompetencës në sport; teknikat konjitive-sjellore vetë-rregulluese ; menaxhimin e emocioneve, aftësitë e sportit dhe të udhëheqjes.
- Këshillimi dhe ndërhyrje klinike: motivim atletik; çrregullime të ushqyerjes dhe menaxhimi i peshës; abuzim me substanca; procesi i zisë, depresion, humbje dhe vetëvrasje; tejkalim trajnimi dhe burnout; çështjet e identitetit seksual; agresioni dhe dhuna; lëndimet atletike dhe rehabilitimi; tranzicioni i karrierës dhe krizave të identitetit.
- Konsultimi dhe trajnimi: ndërtimin e ekipit; konsultimi i organizatave sportive; ndërhyrjet e sistemeve, me prindërit dhe familjet e përfshira në pjesëmarrjen e sporteve rinore; edukimi i trajnerëve në lidhje me motivimin, aftësitë ndërpersonale dhe udhëheqëse dhe zhvillimin e talenteve; edukimi i trajnerëve dhe administratorëve lidhur me identifikimin e hershëm dhe parandalimin e vështirësive psikologjike.
“Mund ta trajnosh pa fund trupin tënd, por n.q.s nuk trajnon edhe mendjen, nuk mund të arrish të jesh MË I MIRI”.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
