Të kalosh jetën me një mrekulli si një fëmijë është një gjë, të sillesh si një fëmijë i madh është krejt tjetër. Kur dikujt i mungon pjekuria emocionale, ata kanë tendencë të lëndojnë veten dhe ata që i rrethojnë. Kjo për shkak se është një aspekt kaq i rëndësishëm i zhvillimit tonë personal që ndikon në marrëdhëniet tona, aftësitë vendimmarrëse dhe mirëqenien e përgjithshme.
Është koha për t’u rritur! Këtu janë disa shenja shumë të rëndësishme të një të rrituri emocionalisht të papjekur për t’u kujdesur.
Duket se kanë zero vetëdije se si hasin – Ata janë personi që bën skena, të pavëmendshëm ndaj tmerrit të shikuesve të panumërt. Flasin me mendjen e tyre pa menduar se si do të interpretohet. Janë të pavëmendshëm për atë që njerëzit mendojnë me të vërtetë për ta. Arsyeja për këtë është se atyre u mungon çdo vetëdije. Përpara se të shqyrtojmë se si sjellja jonë ka të ngjarë të shihet nga njerëzit e tjerë, ne duhet të jemi në gjendje të reflektojmë mbi veten tonë. Kjo nuk është një aftësi që të rriturit e papjekur emocionalisht e kanë mësuar ende. Ne duhet të dimë se çfarë na bën të shënojmë dhe arsyen që bëjmë disa gjëra. Megjithatë, ata ende nuk janë të vetëdijshëm për emocionet e tyre dhe se si ato ndikojnë tek vetja dhe ata përreth tyre. Kjo mungesë e vetëdijes mund të çojë gjithashtu në shpërthime emocionale dhe sjellje irracionale, siç do ta shohim.
Janë të prirur të marrin vendime të nxituara dhe të bëjnë gjëra për të cilat më vonë pendohen – Vepro tani, mendo më vonë. Fatkeqësisht, të rriturit e papjekur kanë një zakon të sjelljes impulsive. Ata nuk i mendojnë gjërat mirë. Nuk mund të krijojnë hapësirë të mjaftueshme rreth nxitjeve të tyre emocionale për t’u larguar prej tyre. Nga jashtë, kjo ndoshta duket sikur ata bëjnë një sërë zgjedhjesh në dukje budallaqe, njëra pas tjetrës. Ajo që po ndodh është se ata veprojnë sipas ndjenjave të tyre të menjëhershme pa marrë parasysh pasojat afatgjata. Adoleshentët janë të famshëm për këtë lloj marrëzie, pavarësisht nëse është kalërimi me gëzim, dehja e verbër ose vendosja në një lloj situate tjetër të rrezikshme. Por duhet të jetë diçka nga e cila rritemi ndërsa maturohemi. Të rriturit që nuk e kanë bërë ende këtë, ende marrin vendime të nxituara dhe kanë vështirësi të kontrollojnë veten. Ata mund të përdorin justifikime si: “Unë thjesht nuk mund ta mbaja veten”. Por kjo shërben vetëm për të theksuar pikën tjetër në listën tonë.
E kanë të vështirë të marrin përgjegjësi – Një nga pjesët më të mira të fëmijërisë është se sa të pa ngarkuar jemi nga jeta. Asgjë nuk është ende për ne. Ne mbështetemi te të tjerët dhe nuk kemi nevojë të ngrihemi në pjatë. Përgjegjësia mund të ndihet si një bekim dhe një mallkim. Sigurisht, mund të nënkuptojë stres dhe presion shtesë në situata të caktuara. Por na bën edhe ne zotërues të fatit tonë. Por një shenjë dalluese e papjekurisë emocionale është ngurrimi për të pranuar përgjegjësinë. Në vend të kësaj, të rriturit e papjekur emocionalisht preferojnë të gjejnë kokë turku. Në këtë mënyrë ata mund të fajësojnë të tjerët për problemet e tyre dhe të refuzojnë të marrin pronësinë e veprimeve të tyre. Kjo mund të shfaqet në një mentalitet viktimë ku jeta është e gatshme t’i marrë ato. Mund të nënkuptojë se ata luftojnë për të parë se si ndjenjat, mendimet dhe veprimet e tyre kontribuojnë ndjeshëm në rrethanat e tyre. Ju mund të zbuloni se disa të rritur emocionalisht të papjekur e kanë të vështirë të thonë falje. Kjo për shkak se ata luftojnë për të zotëruar të metat dhe gabimet e tyre, siç do ta shohim më pas.
Nuk mund ta përballojnë gabimin – Asnjëri prej nesh nuk kënaqet veçanërisht duke gabuar. Por ata prej nesh që jemi rritur, pranojmë që kjo ndodh. Kur të ndodhë, ne duhet të mbajmë duart lart. Megjithatë, të rriturit e papjekur emocionalisht do ta kenë shumë të vështirë ta bëjnë këtë. Ata gjithashtu urrejnë të marrin reagime, edhe kur ato janë konstruktive. Nuk mund të përballojnë kritikat pasi nuk e kanë marrë nën kontroll egon e tyre fëminore. Pra, ata marrin çdo formë sugjerimi personalisht, shpesh duke reaguar në mënyrë mbrojtëse ose duke u bërë tepër të ndjeshëm. Pjesa e ndërlikuar është se kritika konstruktive është thelbësore për rritjen personale dhe vetë-përmirësimin. Pa aftësinë për të pranuar gabimet tona dhe fushat ku kemi hapësirë për përmirësim, ne nuk do të jemi në gjendje të mësojmë prej tyre.
Nuk i përdorin fjalët e tyre – Miku im ka një vogëlush tani që është gjithmonë i frustruar, siç bëjnë fëmijët e vegjël tipikë. Kur ajo është në prag të zemërimit, shoqja ime e duruar do t’i thotë me dashuri: “Përpiquni të përdorni fjalët tuaja”. Mjerisht, ka shumë të rritur atje që ende nuk e kanë menaxhuar atë. Si pasojë, ata nuk mund të komunikojnë në mënyrë efektive. Në vend të kësaj, ata mund të përdorin sjellje pasive-agresive, shmangie ose konfrontim agresiv. Kjo e bën vërtet sfidues përfshirjen në dialog të hapur me ta. Mund të nënkuptojë gjithashtu se ata kanë një zakon të krijojnë më shumë konflikte, por nuk janë veçanërisht të aftë për ta zgjidhur atë. Por nuk është vetëm zemërimi apo acarimi për të cilin e kanë të vështirë të flasin, por edhe shprehja e emocioneve në përgjithësi. Kështu që ata mund ta kenë të vështirë të artikulojnë çfarëdo gjëje që ndjejnë, në vend që të preferojnë ta mbushin atë – ndoshta edhe duke iu drejtuar mekanizmave jo të shëndetshëm përballues. Vetëm përmes pjekurisë emocionale mund të mësojmë të flasim me cenueshmëri, këmbëngulje dhe ndershmëri.
Fryjnë një fitil shumë lehtë – Nuk është se duhet të fshehim se si ndihemi. Siç e kemi parë, as kjo nuk bën ndonjë të mirë. Por ne duhet të dimë se si ta mbajmë një kapak kur ajo kërcënon të na mposhtë. Kjo vlen për gamën e gjerë të emocioneve që të gjithë jemi të prirur të përjetojmë. Njerëzit të cilët shpesh:
Bërtisni dhe bërtisni
Humbin durimin e tyre shumë shpejt
Shpërtheni në lot për çdo gjë të vogël
Përjetoni ndryshime të shpeshta të humorit
Reagoni tepër ndaj stresorëve të vegjël… nuk po i kontrollojnë në mënyrë efektive emocionet e tyre, kështu që emocionet e tyre kanë një tendencë për t’i kontrolluar ato. Rregullimi emocional është një aspekt themelor i pjekurisë emocionale.
Pavarësisht sa herë shpjegoni, ata nuk mund (ose refuzojnë) të shohin anën tuaj – Kur dikush duket i paaftë për të kuptuar atë që ndiheni, ai ju thotë diçka: Ka shumë të ngjarë që atyre u mungon ndjeshmëria. Kur jemi më të rinj, ne shpesh fokusohemi në atë se si çdo gjë ndikon tek ne – si ndihemi, çfarë mendojmë. Ndërsa rritemi në pjekuri, mësojmë të faktorizojmë të tjerët në ekuacion. Një pjesë e kësaj përfshin përpjekjen për të kuptuar se nga vijnë njerëzit dhe për ta vënë veten në vendin e tyre. Por të rriturve të papjekur emocionalisht shpesh u mungon empatia dhe luftojnë për të marrë parasysh perspektivat dhe emocionet e atyre përreth tyre. Kështu që ju mund të zbuloni se ata shpërfillin ose zhvlerësojnë ndjenjat e të tjerëve. Duket se ata thjesht nuk mund ta kuptojnë atë dhe ju pyesni veten nëse ata madje po përpiqen. Është e lehtë të kuptosh pse kjo mund të çojë në marrëdhënie të tensionuara dhe mungesë të lidhjes emocionale me të tjerët.
Nuk respektojnë kufijtë ose e kanë të vështirë të vendosin kufijtë e tyre – A njihni dikë që përdor taktika ngacmimi për t’u përpjekur të arrijë rrugën e tij? Shumica prej nesh e bëjnë këtë (për fat të keq) dhe i vjen erë papjekurisë emocionale. Ata madje mund ta shohin atë si një forcë. Loja e tyre përfundimtare po merr rezultatin që ata kërkojnë. Metoda me të cilën e arrijnë këtë nuk ka rëndësi për ta. Pra, ata do të jenë shtytës, do të shkelin gishtat, do të përdorin taktika manipulimi dhe do të kalojnë kufijtë. Nga ana tjetër, njerëzit që janë emocionalisht të papjekur mund të luftojnë gjithashtu për të krijuar kufijtë e tyre të shëndetshëm. Të pakëndshëm me lundrimin në situata të ndërlikuara, ata mund t’i lejojnë të tjerët të përfitojnë prej tyre. Ata nuk i kanë ende mjetet emocionale. Në këto raste, ata shpesh kanë vështirësi të thonë jo ose nuk arrijnë të vendosin kufij në sjelljen e njerëzve.
Shfaqen si nevojtarë ose të pëlqyeshëm për njerëzit – E përmendëm më herët se si fëmijë nuk kemi përgjegjësi për veten tonë. Epo, për shkak të kësaj, ne shikojmë tek të tjerët që të plotësojnë nevojat tona. Duhet të jetë kështu. Foshnjat kërkojnë ushqim, kujdes dhe siguri ekskluzivisht nga burime të jashtme si prindërit e tyre. Por ndërsa rritemi, mësojmë një vetë-mjaftueshmëri më të madhe – si praktikisht ashtu edhe emocionalisht. Ata që nuk kanë mësuar ndonjë pavarësi emocionale bien në një kurth shumë të zakonshëm:
Kanë një nevojë të fortë për vërtetim të jashtëm.
Kërkojnë siguri dhe miratim të vazhdueshëm nga të tjerët për t’u ndjerë të vlefshëm dhe të denjë.
Por kjo nuk është e shëndetshme dhe kjo mbështetje në opinionet e të tjerëve për ta çon në vetëbesim të ulët dhe një paaftësi për të zhvilluar një ndjenjë të vërtetë të vetëvlerësimit.
Duke u afruar shumë me të tjerët u bën atyre keq – Sindroma e Peter Pan është e zakonshme në botën e takimeve kur hasni në një person të papjekur emocionalisht. Kjo dëshirë për të mos u rritur kurrë duket se do të thotë se ata i shmangen çdo gjëje reale dhe i shmangen angazhimit me çdo kusht. Shpesh nën sipërfaqe ajo që po ndodh është frika nga intimiteti. Të afrohesh me dikë kërkon cenueshmëri dhe besim. Të rriturit e papjekur emocionalisht shpesh shmangin lidhjet e thella emocionale dhe intimitetin sepse kanë frikë se mos lëndohen. Për shkak të kësaj ata gjithmonë përfundojnë në marrëdhënie të cekëta me një ndjenjë shkëputjeje emocionale.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
