Përshëndetje. Jam një grua 30-vjeçare dhe që fëmijë kam pasur një problem, që është ankthi social. Pavarësisht kësaj, ankthi më gllabëron përbrenda, sepse sa herë më duhet të bëj një provim më krijon dhimbje fizike si dhimbje barku dhe djersitje. Nuk mund të flas para shumë njerëzve, por megjithatë kam bërë gjithmonë përpjekje. Kam parë që ankthi social të shtyn të mbyllesh brenda në shtëpi dhe megjithëse kjo nuk ishte në rastin tim sepse dal, marr transportin publik, udhëtoj, kërcej, punoj, por jam ende frikë se mos gjykohem nga njerëzit. E nënvlerësoj veten duke menduar se nuk flas mirë, kam frikë të gaboj disa folje ose nënrenditje dhe kjo më bën të mos flas fare me njerëzit dhe t’i shmang ata. Jam pranë diplomimit për shkencat e biznesit dhe vetëm mendimi për të diskutuar tezën time para komisionit më shkatërron, më merr frymën dhe më mbyllet fyti.
Nëse është e vërtetë që ne marrim karakterin e njërit prej prindërve tanë, pa asnjë hije dyshimi e kam marrë nga babai im. Ai ka ankth të përgjithësuar, dhe merr mjekim.
Mbaj mend që në kopsht ulesha pas karriges që të mos flisja me askënd, kjo për të kuptuar që kam qenë gjithmonë kështu. Si mund ta trajtoj këtë ankth tani? Nga çfarë dhe nga kush vjen? Do të doja shumë përgjigje.
Përgjigje: Përshëndetje! Pyetjet tuaja janë të rëndësishme, përgjigja e të cilave mund të vijë duke kontaktuar përvojat tuaja, në një mënyrë që nuk është dërrmuese për ju. Ka disa gjëra që kam dëshirë t’i ndaj. Frika nga gjykimi është një gjendje që na prek të gjithëve, por nëse e ndjeni të përhapur, pyes veten nëse ka një autokritikë të fortë që mund të ndjeni për veten tuaj, një ndjenjë të tipit “Unë nuk jam mirë, nuk jam mirë, Unë jam e keqe”. Nëse e kuptoni këtë, mund të eksploroni atë që ju përshtatet (ndoshta ju përgatit, ju jep një ndjenjë kontrolli) dhe kjo që kur lindni. Një hap tjetër mund të jetë në drejtim të vetë-pranimit, gjetja e diçkaje që ju bën të ndiheni “Unë jam mirë, nuk jam i keq”. Në këtë kuptim, marrëdhënia terapeutike me një psikolog shumë të vlefshëm dhe jo-drejtues mund të jetë e dobishme, por edhe marrëdhënia me miqtë ose njerëzit e tjerë që na bëjnë ta perceptojmë këtë. Ky do të ishte një hap drejt përvetësimit të pranimit.
Unë do t’ju thoja që paniku ka të paktën 4 faktorë mirëmbajtjeje, të cilët nëse i menaxhoni mund të shmangni panikun pa pasur nevojë të hiqni dorë nga situatat që mund ta shkaktojnë.
E para dhe më e rëndësishmja është fakti që e detyroni veten të bëni diçka që nuk dëshironi ta bëni, duke e mbitheksuar një “duhet” në kurriz të “do të doja”. Ecja me frenat e dorës me fjalë të tjera. Ky është faktori më i ngjashëm me psikoterapinë, në të cilin vetë-pranimi ndihmon: “edhe nëse e kam gabim, jam mirë, edhe nëse tregoj emocione është në rregull, nëse nuk dua ta bëj, është në rregull” duke u përpjekur të ndiqni “Unë do të doja”. Sigurisht, nëse mendoni se nuk mund ta pranoni veten, kjo do të ishte e para “është në rregull” mund t’i thoni vetes.
Paniku mbahet edhe nga hiperventilimi: nëse vëreni se zemra juaj po rreh dhe frymëmarrja juaj është e parregullt, thjesht mund të përpiqeni të vini re frymëmarrjen tuaj dhe ta sillni atë në një ritëm që mendoni se është qetësues.
Paniku mund të japë një ndjenjë rrotullimi/shkëputjeje. Këtu ka edhe përfshirje të aparatit të ekuilibrit, aparatit vestibular. Nëse uleni (nuk ecni lart e poshtë) dhe fokusoheni në një pikë fikse, kjo rrotullim mund të reduktohet shumë.
Kjo pikë e fundit mund të ndihmojë edhe me një faktor të katërt që lidhet me panikun: mendimet e garuara, skenarët mendorë, shkëputja nga situata. Gjetja e diçkaje që ju ankoron në momentin e tanishëm duke ju dhënë një ndjenjë kontrolli dhe duke ju sjellë në kontakt me realitetin e jashtëm mund të ndihmojë (mund të provoni gjithashtu të përdorni shikimin tuaj këtu duke u fokusuar në një pikë kur vini re se jeni shkëputur).
Mendoj se keni jetuar prej vitesh lidhjet joverbale të lidhura me ankthin dhe panikun e babait tuaj, të cilat mund të kenë luajtur një rol në vuajtjet tuaja aktuale: duke parë se ankthi është i pamenaxhueshëm. Unë do t’ju rekomandoja terapinë e fokusuar në emocione për çdo rast.
*Dr. David Maddalon, psikolog
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
