Pranimi nuk konsiston në detyrimin e vetes për të pranuar diçka që ne e klasifikojmë si “negative” vetëm sepse, por përkundrazi të qenit i gatshëm për të mbajtur një qëndrim fleksibël që promovon pajtimin midis dritave dhe hijeve që ekzistojnë në çdo aspekt të jetës.
Pranimi është përshtatja vullnetare e një qëndrimi qëllimisht të hapur, pranues, fleksibël dhe jogjykues në lidhje me momentin aktual. Ai bazohet në qëndrimin e “të qenit i gatshëm” për të rënë në kontakt me përvojat e brendshme negative ose me ato situata, ngjarje ose ndërveprime që kanë njëfarë probabiliteti për t’i shkaktuar ato.
Pranimi nuk duhet të ngatërrohet me dorëheqjen. Ka rrethana në të cilat ndryshimi është i mundur dhe gjithashtu të tjera në të cilat përpjekja për ndryshim është kundërproduktive. Në çdo rast, për rritjen personale, gjëja më e përshtatshme do të ishte që hapi i parë të ishte pranimi, ndërgjegjësimi i plotë. Në të kundërt, një formë e pranimit pasiv nuk parashikon domosdoshmërisht rezultate të mira shëndetësore (Cook dhe Hayes, 2010).
Tani, ndryshimi forcohet si duke përqafuar momentin aktual ashtu edhe duke pranuar gjithçka që ndodh gjatë procesit të ndryshimit. Është gjithashtu e rëndësishme të përmendet se pranimi nuk është pranim i dështimit personal; përkundrazi, ka të bëjë me njohjen se një strategji e caktuar nuk ka funksionuar ose nuk mund të funksionojë.
Çfarë është pranimi?
Pranimi ka të bëjë me zgjedhjen e bazuar në vlera dhe të qenit i gatshëm për t’u ndjerë dhe vepruar në përputhje me to. Pranimi duhet të bazohet në vlera dhe të fokusohet në atë që është e pranishme në momentin në të cilin është i pranishëm. Të ndjesh atë që ndjen nuk është një qëllim në vetvete. Është ndjenjë të kesh një jetë më kuptimplote. Prandaj duhet të jetë një zgjedhje e bazuar në vlera.
Pasi të dimë se cilat janë vlerat dhe drejtimi ynë në jetë dhe të jemi të qartë se çfarë duam të arrijmë, do të na duhet të përballemi me situata që do të provokojnë mendime dhe emocione të pakëndshme. Pikërisht këtu qëndrimi ynë për të qenë të gatshëm dhe të hapur ndaj këtyre përvojave do të jetë thelbësor, pasi do të na ndihmojë të vazhdojmë në drejtimin që ka rëndësi për ne.
Të pranosh nuk do të thotë të duash dhimbje
Të duash do të thotë të kesh nevojë, dhe askush nuk ka nevojë për situata negative. Pranimi do të thotë të jesh i gatshëm për të ndjerë dhe menduar mendime negative nëse kjo na ndihmon të arrijmë qëllime që janë kuptimplote për ne, të cilat janë në përputhje me vlerat tona. Pranimi nuk do të thotë të zgjedhësh të vuash pa arsye, por të kesh guxim të mjaftueshëm për të pranuar atë që ndodh në çdo moment, edhe nëse dhimbja shfaqet.
Efektet negative të mungesës së pranimit
Ekziston një ndryshim i rëndësishëm që duhet mbajtur parasysh midis “dhimbjes së pastër” dhe “dhimbjes së pistë”. Dhimbja e pastër është shqetësimi natyror që përjetojmë si përgjigje ndaj një problemi të vërtetë.
Përkundrazi, dhimbja e pistë është dhimbja që përjetojmë kur përpiqemi pa nevojë të kontrollojmë, eliminojmë ose shmangim dhimbjen e pastër. Kur ka mungesë pranimi, ne ndjejmë “dhimbje të pistë”. Në këtë pikë, do të ishte e rëndësishme të mbani në mend se pranimi nuk do të ishte pranim i dështimit personal, por pranimi se një strategji e caktuar nuk ka dhënë rezultatin e dëshiruar. Sa herë kemi bërë të njëjtat gjëra duke shkaktuar të njëjtat pasoja të pakëndshme?
Pranoni të veproni dhe të gjeni zgjidhje
Një qëndrim pranues do të na japë një pamje realiste se si po ecim, duke na ndihmuar të fokusohemi mbi të gjitha në sjelljen e një situate specifike dhe do të na ndihmojë të shmangim kritikat ndaj vetes, të cilat nuk do të na ndihmojnë aspak. Pranimi na ndihmon të veprojmë me qetësi në mënyrë që të mos humbasim rrugën. Për ta bërë këtë, është e nevojshme të identifikohen pengesat emocionale që qëndrojnë mes nesh dhe qëllimeve tona, për t’i menaxhuar ato në mënyrën më të mirë të mundshme. Vetëm atëherë mund të zhvillojmë një plan që na ndihmon të ecim përpara. Pranimi vihet në shërbim të veprimit të vlefshëm, pasi fokusohet në kërkimin e zgjidhjeve.
Si e praktikoni pranimin?
Që pranimi të shfaqet, ne duhet të gjenerojmë ndryshime si në aspektin kognitiv ashtu edhe në atë emocional. Kjo përfshin rishikimin e besimeve dhe ndjenjave tona dhe analizimin se si ato ndikojnë në sjelljet tona.
Mendimet – Ato mendime që ne i konsiderojmë negative në fakt nuk janë as të mira as të këqija, janë thjesht mendime. Pra, me ata që na shkaktojnë vuajtje dhe nuk na ndihmojnë, mund të praktikojmë teknika të ndryshme për t’u distancuar, por pa luftuar kundër tyre. Për shembull, në vend që të thoni “Unë jam i padobishëm” do të ishte më mirë të shprehej “Unë mendoj se jam i padobishëm”. Mund ta mendojmë edhe mendjen sikur të ishte një radiostacion, që na jep lajme gjithë ditën dhe, kur na vijnë mendime të bezdisshme, e falënderojmë që na mban të informuar.
Emocionet – Ndonjëherë, është shumë e vështirë për ne të mbajmë disa emocione, veçanërisht nëse ato janë të pakëndshme për ne. Pra, në përpjekje për të luftuar kundër tyre për t’i eliminuar, ndodh e kundërta: rritin intensitetin e tyre. Një nga strategjitë për t’u marrë me ta do të ishte të përshtatej një qëndrim i zgjerimit, domethënë, t’i vëzhgosh dhe t’u japësh hapësirë të mjaftueshme për t’i parë me kureshtje, jo me gjykime si “Unë nuk mund ta duroj këtë”. Ideja është t’i shohësh, pa i vënë etiketa. Kjo do të na japë liri veprimi që të mos rrëmbehemi nga emocionet dhe të mos na çojë në një drejtim që nuk duam, për shembull, të ndalojmë së bëri gjërat që kanë rëndësi për ne ose të bëheni viktima të impulseve tona.
Me pak fjalë, pranimi është i rëndësishëm në mënyrë që plotësia të jetë e pranishme në jetën tonë, sepse përndryshe do të jetojmë plot frikë, shqetësim, pasiguri dhe pritshmëri.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
