Shpeshherë, kur dëgjojmë për njerëz që qëndrojnë në marrëdhënie të dëmshme, abuzive apo toksike, reagimi ynë i parë mund të jetë: “Pse nuk largohet thjesht?” Megjithatë, realiteti psikologjik i një marrëdhënieje të tillë është shumë më kompleks sesa duket. Një nga faktorët kryesorë që e bëjnë të vështirë largimin është ajo që quhet lidhje traumatike.
Çfarë është lidhja traumatike?
Lidhja traumatike është një formë e lidhjes emocionale intensive që zhvillohet midis viktimës dhe abuzuesit, zakonisht në një marrëdhënie ku ekzistojnë cikle të përsëritura të abuzimit dhe pajtimit. Kjo dinamikë krijon një varësi psikologjike ku viktima fillon ta lidhë dashurinë me dhimbjen, sigurinë me pasigurinë dhe afërsinë me frikën.
Si formohet kjo lidhje?
Lidhja traumatike zhvillohet nëpërmjet një cikli të përsëritur që përfshin:
Fazën e idealizimit: Abuzuesi fillimisht sillet me dashuri, vëmendje dhe premtime – një “bombardim dashurie” që krijon ndjesinë e lidhjes së fortë dhe ideale.
Fazën e abuzimit: Më pas, ndodhin forma të abuzimit emocional, verbal, fizik apo psikologjik.
Fazën e pajtimit: Pas abuzimit, abuzuesi kërkon falje, premton ndryshim ose viktima ndien faj për situatën. Kjo fazë krijon shpresë dhe e përforcon lidhjen.
Ky cikël ngjason me një marrëdhënie të varësisë emocionale, ku truri fillon të përjetojë luhatjet emocionale si një formë të përforcimit – ngjashëm me efektet e varësisë ndaj substancave.
Pse është kaq e vështirë të largohesh?
Ekzistojnë disa arsye psikologjike që e bëjnë të vështirë ndarjen nga një lidhje traumatike:
Ndryshimi i kimisë së trurit: Truri prodhon hormone si dopamina dhe kortizoli gjatë cikleve të abuzimit dhe pajtimit, duke krijuar varësi neurokimike ndaj marrëdhënies.
Besimi se abuzuesi do të ndryshojë: Shpresa që “herën tjetër do të jetë ndryshe” ushqen vazhdimin e lidhjes.
Ulja e vetëvlerësimit: Abuzimi i vazhdueshëm shpesh shkatërron ndjesinë e vetëvlerësimit, duke krijuar bindjen se “nuk mund të bëj më mirë”.
Izolimi social: Shumë abuzues izolojnë viktimën nga familja, miqtë dhe burimet e ndihmës.
Frika dhe kërcënimet: Në disa raste, viktimat mund të kenë frikë për sigurinë fizike ose emocionale nëse largohen.
Si mund të thyhet lidhja traumatike?
Ndërprerja e një lidhjeje traumatike kërkon mbështetje të jashtme, vetëdije të thellë dhe shpesh ndihmën e një profesionisti të shëndetit mendor. Hapat e mundshëm përfshijnë:
Ndërgjegjësimi për ciklin e abuzimit: Identifikimi i modelit është hapi i parë për çlirimin.
Kërkimi i ndihmës profesionale: Terapia me një psikolog ose psikoterapist mund të ndihmojë në rindërtimin e vetëvlerësimit dhe të kuptuarit e dinamikës së marrëdhënies.
Ndërtimi i një rrjeti mbështetës: Miqtë, familja dhe grupet e mbështetjes mund të jenë kyç për të rikthyer ndjesinë e lidhjes me botën jashtë marrëdhënies.
Krijimi i kufijve të shëndetshëm: Mësimi për të vendosur kufij emocionalë dhe fizikë është thelbësor për mbrojtjen personale.
Në përmbyllje, lidhja traumatike është një nga arsyet më të ndërlikuara që e bëjnë të vështirë largimin nga një marrëdhënie e dëmshme. Nuk është mungesë force apo vullneti, është një reagim i brendshëm i ndërtuar përmes manipulimit emocional dhe dhunës psikologjike. Të kuptuarit e kësaj dinamike është një hap i rëndësishëm drejt çlirimit dhe shërimit.
Nëse ti apo dikush që njeh po përjeton një marrëdhënie të tillë, është e rëndësishme të kërkosh ndihmë. Nuk je vetëm, dhe ka një rrugë për të dalë nga kjo situatë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
