Pseudo-perceptimet janë dukuri të zakonshme dhe kryesisht jo-patologjike që shumë prej nesh i kanë provuar në një moment të caktuar. Një shembull i kësaj është imazhi klasik që papritmas na lind në mendje kur bie në gjumë. Pareidolia i atribuohet një stimuli të veçantë si një çarçaf në formën e një fytyre.
Duhet të theksohet se përtej anekdotave apo edhe ironike të këtyre situatave, ato gjithmonë ngjallin një shqetësim. Ato janë një ndryshim i realitetit dhe një mënyrë specifike për të kontaktuar me të çuditshmen, të pazakontën dhe madje paradoksalen. Kjo është arsyeja pse skenari ku pseudo-perceptimet ndikojnë dhe shqetësojnë më shumë është në botën e ëndrrave.
Pseudo-perceptimet befas zbulojnë objekte që nuk ekzistojnë ose që marrin një pamje të ndryshme ose të ndryshuar. Ato janë dukuri që i përgjigjen më së shumti gabimeve të vogla në perceptimin e trurit.
Cilat janë pseudo-perceptimet?
Elena është një arkëtare në një supermarket dhe çdo ditë përjeton pseudo-perceptime të shumta. Sa herë që hapet megafoni për dikë që të shkojë në arkë për t’i shërbyer klientëve, ajo mendon se është thirrur. Të kesh këtë përvojë nuk do të thotë që ke ndonjë problem psikologjik ose haluçinacion dëgjimor. Është thjesht një rezultat i presionit dhe stresit të përditshëm.
Prandaj, ne mund t’i përcaktojmë pseudo-perceptimet si anomali mendore ose gabime në procesin e perceptimit të trurit. Ato janë situata në të cilat mendja sjell imazhe apo edhe tinguj që nuk ekzistojnë vërtet. Është e rëndësishme të theksohet se ato janë përvoja shumë të zakonshme dhe që nuk bëhen patologjike (siç është halucinacioni që mund të përjetojë një pacient me skizofreni).
Dr. Humberto Maturana, biologu i famshëm kilian, thoshte se truri interpreton vazhdimisht realitetin për të kuptuar gjithçka. Ndonjëherë, është normale të bëjë gabime në mënyrën se si përpunon secilin stimul ose situatë. Kjo bën që gjatë gjithë jetës sonë të përjetojmë lloje të ndryshme të pseudo-perceptimesh dhe megjithëse na shqetësojnë, shumë prej tyre janë krejtësisht normale.
Nga sa lloj gabimesh perceptimi mund të vuajë truri?
Ne folëm në fillim të pareidolias. Ky është ndoshta një nga pseudo-perceptimet më të zakonshme. Atribuimi i një fytyre njerëzore në një gur është shumë i zakonshëm. Të shikosh krateret në Hënë dhe të besosh se shohim një fytyrë të shtypur mbi të është një fenomen tjetër mjaft i përsëritur. Shkenca e ka studiuar këtë fenomen dhe na ofron një shpjegim të thjeshtë në lidhje me të.
Punime kërkimore të tilla si ato të kryera në Universitetin e Sidneit (Australi) pohojnë se kafshët gjithashtu përjetojnë perceptime të rremë. Për shembull, majmunët Rhesus vuajnë nga pareidolia, njësoj si ne. Dhe ky efekt nuk është asgjë më shumë sesa një tendencë e natyrshme e trurit për të kërkuar “fytyra” kudo që vendoset shikimi.
Mendja gjithmonë do të zbulojë një fytyrë përpara një objekti të pajetë dhe ndonjëherë shfaqen gabime në perceptim, si tek njerëzit ashtu edhe tek primatët. Sidoqoftë, është e zakonshme të vuash nga lloje të tjera të pseudo-perceptimeve. Ato janë si më poshtë:
- Fenomeni i imazheve të njëpasnjëshme
Le të imagjinojmë se po shikojmë një libër me fotografi të zogjve. Ne i kthejmë faqet njëri pas tjetrit dhe papritmas, telefoni ynë bie. Ndërsa e marrim, mendojmë se papritmas shohim një zog që po na kalon. A është vërtet aty? Padyshim që jo, është thjesht një perceptim i rremë dhe një gabim i trurit tonë. Fenomeni i imazheve të njëpasnjëshme lind pasi ekspozoheni ndaj një sërë stimujsh specifikë dhe në një mënyrë të qëndrueshme.
- Përvoja e imazheve parazitare
Përvoja e imazheve parazitare lind si rezultat i lodhjes fizike dhe mendore. Le të imagjinojmë se kemi qenë në një aeroport gjithë ditën duke pritur fluturimin tonë të vonë. Më vonë, kur bie nata dhe ne shkojmë për të fjetur, kur mbyllim sytë, imazhi i atij aeroporti mund të vijë papritmas në mendje.
- Imazhet e kujtesës
Të flasësh për imazhet e kujtesës do të thotë të thellohesh në mënyrën se si truri ndërton kujtimet e tij. Në këtë rast, një fenomen i zakonshëm është transformimi i plotë i imazhit të një kujtese – për shembull, ai takim që kemi pasur një vit më parë me një person specifik – dhe të mos e dimë nëse ajo që mbajmë mend ishte vërtet e tillë apo nëse mendja jonë e ka shtrembëruar atë.
- Perceptimet hipnagogjike
Një nga llojet më të zakonshme të pseudo-perceptimeve është hipnagogjik. Këto janë përvoja shumë të gjalla perceptuese që shfaqen mes zgjimit dhe gjumit. Këto fenomene mund të ndërpresin pjesën tjetër dhe të na bëjnë të zgjohemi papritur kur kemi një fenomen vizual, prekës dhe dëgjimor me ndikim të madh.
Tani, gjëja më komplekse në lidhje me këtë përvojë është se ajo zakonisht shfaqet në parasomnia të tilla si paralizë gjumi. Personi e percepton këtë halucinacion dhe nuk është në gjendje të reagojë, duke e përjetuar atë si diçka shumë shqetësuese.
Si përfundim, siç mund ta shohim, të gjitha këto realitete nuk pushojnë së qeni ngjarje specifike që shumica prej nesh i kanë provuar në një farë kohe dhe për të cilat nuk dimë si t’i japim një shpjegim. Pseudo-perceptimet janë edhe një shembull tjetër i kompleksitetit të trurit njerëzor dhe i atyre dështimeve të vogla në perceptim që mund të përjetohen herë pas here.
Burimi / https://lamenteesmaravillosa.com/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
