Një studim i ri paraprak ka zbuluar se njerëzit që ndjekin dietën 16:8, lloji më i zakonshëm i dietës me ndërprerje, kanë një rrezik shumë më të lartë për të vdekur nga sëmundjet kardiovaskulare, duke ngritur pyetje dhe shqetësime. Ja si mund të shpjegohet rritja e mprehtë dhe çfarë thonë ekspertët.
Agjërimi me ndërprerje është një nga modelet më të njohura të të ngrënit në mesin e njerëzve që përpiqen të humbin peshë: i njohur gjithashtu si ushqim i kufizuar me kohë, agjërimi me ndërprerje bazohet në alternimin e periudhave në të cilat është e mundur të konsumohen vaktet dhe periudhat e agjërimit, të cilat tregohen, bazuar në marrëdhënien midis orëve të abstenimit nga ushqimi dhe atyre në të cilat, në vend të kësaj, mund të hahet. Ato variojnë nga 12:12 e thjeshtë (12 orë agjërim dhe 12 orë të ngrënë) gjatë një dite, në 16:8 më të përhapur deri në 20:4 më kërkuese. Metoda të tjera përfshijnë dy ose tre ditë agjërim gjatë një jave ose muaji. Por sa mirë funksionon agjërimi me ndërprerje?
Studime të ndryshme kanë gjetur përfitime që lidhen me këtë lloj kufizimi kohor: një përmbledhje e studimeve te njerëzit dhe kafshët, botuar në dhjetor 2019 në New England Journal of Medicine, sugjeroi që agjërimi me ndërprerje lidhet me një sërë përfitimesh, të tilla si jetëgjatësia më e mirë, reduktimin e presionit të gjakut dhe humbjen e peshës, edhe pse studimi njerëzor zgjati vetëm disa muaj. Në të kundërt, studimi që zgjati më shumë se një vit dhe i botuar në prill 2022, i cili ndoqi 139 të rritur kinezë mbipeshë ose obezë, nuk gjeti asnjë përfitim për sa i përket humbjes së peshës ose përmirësimit të shëndetit kardiovaskular.
Studimi i ri paraprak, i prezantuar këtë javë në Çikago në një konferencë të Shoqatës Amerikane të Zemrës, megjithatë zbuloi se njerëzit që ndjekin agjërimin me ndërprerje 16:8 kanë një rrezik 91% më të lartë të vdekjes nga sëmundjet kardiovaskulare, duke ngritur shumë pyetje dhe kritika nga ekspertët. Abstrakti i këtij hulumtimi, i pabotuar ende në një revistë shkencore të rishikuar nga kolegët, mund të konsultohet online në platformën e konferencës.
Çfarë është ushqimi me ndërprerje dhe si ta bëjmë atë?
Agjërimi me ndërprerje, i njohur edhe si ushqyerja me kohë të kufizuar (TRF), është një model diete që kufizon konsumin ditor të ushqimit në një periudhë kohore, duke alternuar periudhat e abstinencës me periudhat nga të cilat mund të hani. Në varësi të marrëdhënies midis periudhës së abstenimit dhe asaj të të ngrënit, mund të identifikohen lloje të ndryshme të agjërimit me ndërprerje:
sistemi 12:12, i cili koncentron konsumin e ushqimit në një afat kohor 12 orësh, ndërsa në 12 orët e mbetura të agjërimit lejohet vetëm uji ose pijet pa kalori (madje edhe kafeja dhe çaji pa sheqer).
Agjërimi me ndërprerje në orën 14:10 kufizon marrjen e ushqimit në 10 orë, me 14 orët e mbetura të agjërimit (vetëm ujë ose pije jo kalorike)
16:8 (skema më e përhapur e agjërimit me ndërprerje) përqendron periudhën kohore në të cilën është e mundur të konsumohen vaktet në 8 orë, me 16 orët e mbetura të agjërimit.
20:4, skema më e kërkuar e agjërimit me ndërprerje, përfshin një periudhë 4-orëshe për vaktet dhe 20 orë agjërim.
Pastaj ka metoda të tjera të agjërimit me ndërprerje, të cilat përfshijnë një ose dy ditë agjërim në javë (5:2 – hani normalisht për pesë ditë në javë, duke kufizuar marrjen e ushqimit në një vakt me 500-600 kalori për dy ditët e tjera) ose agjërimi në ditë alternative (prandaj agjërimi tre ose katër ditë në javë, në të cilat lejohen ujë dhe pije që përmbajnë kripëra minerale, por jo ushqim apo kalori).
Në përgjithësi, krahasuar me shumë dieta që fokusohen në atë që duhet të hani, asnjë plan agjërimi me ndërprerje nuk shpjegon se cilat ushqime duhet të konsumoni në periudhat kohore në të cilat mund të hani: me fjalë të tjera, agjërimi me ndërprerje tregon vetëm se kur duhet të hani, pa paragjykuar modelet e të ngrënit. Dietat e balancuara, si dieta mesdhetare, duhet të preferohen pavarësisht agjërimit me ndërprerje.
Çfarë thotë studimi i ri për dietën e kufizuar ushqimore?
Studimi ri paraprak shqyrtoi të dhënat nga 20,000 njerëz të cilët iu përgjigjën pyetjeve në lidhje me zakonet e tyre të të ngrënit gjatë dy ditëve gjatë vitit të parë të pjesëmarrjes në një studim afatgjatë të shëndetit në të rriturit në SHBA. Sondazhet Kombëtare të Ekzaminimit të Shëndetit dhe Ushqimit (NHANES) 2003-2018, krahasoi përgjigjet mbi modelet dietike me të dhënat për vdekjet që ndodhën në vitet e mëvonshme (2003-2019).
Kjo analizë gjeti një lidhje midis agjërimit të përhershëm 16:8 dhe vdekjeve nga sëmundjet kardiovaskulare, megjithëse studiuesit kanë përcaktuar nëse modeli dietik ka shkaktuar apo jo vdekjet. “Ne u befasuam kur zbuluam se njerëzit që ndiqnin një plan ushqimi 8-orësh dhe të kufizuar në kohë kishin më shumë gjasa të vdisnin nga sëmundjet kardiovaskulare,” thonë autorët e studimit në një deklaratë për shtyp. Ndërsa kjo lloj diete është bërë popullore për shkak të përfitimeve të saj të mundshme afatshkurtra, hulumtimi ynë tregon qartë se, krahasuar me një kornizë kohore tipike të ngrënies prej 12-16 orë në ditë, një kohëzgjatje më e shkurtër e vaktit nuk shoqërohet me një jetë më të gjatë”.
Në fakt, analiza tregoi se njerëzit që konsumonin vakte në një periudhë kohore më pak se 8 orë në ditë kishin një rrezik 91% më të lartë të vdekjes nga sëmundjet kardiovaskulare. Ky rrezik i rritur i vdekjes u vu re edhe te subjektet me sëmundje kardiovaskulare ose kancer dhe, konkretisht, në këtë nëngrup të veçantë ishte 66% më i madh për sëmundjet e zemrës dhe goditjet në tru krahasuar me njerëzit që konsumonin vakte në një dritare 12-orëshe – 16 orëshe.
“Në përgjithësi, konsumimi i ushqimit i kufizuar me kohë nuk e zvogëloi rrezikun e përgjithshëm të vdekjes nga ndonjë shkak,” vunë në dukje studiuesit. Në të kundërt, një dritare vakti 16-orësh u shoqërua me një rrezik më të ulët të vdekjes nga kanceri te pacientët me kancer.
Dyshimet e ekspertëve: “Të dhëna paraprake dhe jo të plota”
Megjithatë, rezultatet e dhëna në përmbledhjen e studimit nuk bindin shumë ekspertë, të cilët shprehën shqetësime serioze për hulumtimin e ri. “Ka mjaftueshëm për të ngritur dyshime të mëdha në lidhje me aftësinë e studimit për të demonstruar atë që synon të demonstrojë,” tha Kevin McConway, profesor emeritus i statistikave të aplikuara në Universitetin e Hapur të Milton Keynes (MB), i cili nuk ishte i përfshirë në studim. Studiuesit i klasifikuan njerëzit në modele të ndryshme të të ushqyerit bazuar në atë se çfarë dhe kur raportuan se hanin në vetëm dy ditë, gjatë një periudhe studimi që zgjat mesatarisht 8 vjet. Lidhja e këtyre modeleve me ndërhyrjen dietike afatgjatë, të kufizuar në kohë dhe të qëllimshme duket se shkon përtej të dhënave.
As nuk është e qartë nëse personat që ndoqën këtë model të të ngrënit për dy ditë vazhduan ta praktikonin atë gjatë studimit, ashtu siç nuk specifikohet nëse ata punonin orë “antisociale”, si shoferë kamioni, personel sigurie, punonjës të kujdesit shëndetësor apo punonjës të natës. – vëren ai Tom Sanders, profesor emeritus i të ushqyerit dhe dietologjisë në King’s College në Londër –. Dhe kjo është e rëndësishme sepse këto punë janë treguar të lidhen me një rrezik në rritje të diabetit të tipit 2 dhe sëmundjeve kardiovaskulare.”
Dyshime të tjera kanë të bëjnë me metodat e studimit, duke filluar nga prania ose mungesa e rregullimeve statistikore për faktorët ngatërrues, si pirja e duhanit, aktiviteti fizik apo konsumimi i alkoolit, ashtu siç nuk është e qartë nëse personat që ndiqnin këtë dietë ishin të prirur për të rritur ose. me rrezik më të lartë vaskular,” shtoi Dr. Baptiste Leurent, profesor i asociuar i statistikave mjekësore në University College London.
Në këtë rast, eksperti saktëson, “shoqata mund të mos jetë aq e habitur. Përkundrazi, nëse ata që ndoqën këtë dietë gjithashtu priren të ndjekin një mënyrë jetese më të shëndetshme, për shembull duke praktikuar më shumë ushtrime fizike, rreziku i kësaj diete mund të jetë edhe më i madh se diferenca e vdekshmërisë së vërejtur”.
“Shumë gjëra nuk janë të qarta në këtë studim, – thekson gjithashtu Sir David Spiegelhalter, profesor emeritus i statistikave në Universitetin e Kembrixhit. Pse u zgjodhën dy ditë për të matur kohën e vaktit? Si e dinë ata nëse ushqimi është konsumuar jashtë dritares 8-orëshe dhe thjesht nuk është futur në pyetësor?”.
Në përgjithësi, abstrakti lë shumë pyetje pa përgjigje. “Për shembull, ne duhet të dimë më shumë për gjendjen shëndetësore të pjesëmarrësve, për shembull për nivelet e kolesterolit në gjak dhe presionin e gjakut”, thotë gjithashtu Keith Frayn, profesor emeritus i metabolizmit njerëzor në Universitetin e Oksfordit.
“Duhet të jemi shumë të kujdesshëm që të mos gjenerojmë tituj dhe histori shqetësuese mbi informacione kaq të kufizuara,” thotë dietologia Duane Mellor, pedagoge e lartë në Shkollën e Mjekësisë në Universitetin Aston në Birmingham. Ndoshta ajo që hani dhe stili juaj i jetesës janë më të rëndësishme sesa të keni konsumuar ushqime në më pak se 8 orë në dy ditë në dekadën e fundit.”
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
