Kur mendoni për atë që ju bën të ndiheni mirë me jetën tuaj, cilat janë cilësitë e para që ju vijnë në mendje? A është të qenit në gjendje të shikosh arritjet e tua dhe të krenohesh me to, edhe nëse ato nuk janë domosdoshmërisht të gjitha shkatërruese të tokës? A besoni se arritja e cilësisë së vetë-aktualizimit duhet të vijë para të gjitha përparësive të tjera në jetë?
Ideja e asaj që psikologët e quajnë “mirëqenie eudaimonike” përfshin vetëm këtë lloj vetëvlerësimi. Ekziston gjithashtu një pjesë hedoniste në këtë formë të mirëqenies në të cilën ju merrni kënaqësi duke e parë veten si përmbushni pritjet tuaja personale. Kjo ndjenjë e mirë përkthehet në një ndjenjë lumturie apo edhe ngazëllimi.
Në kontrast me këtë përkufizim individualist, koncepti nga teoria e zhvillimit të personalitetit të Erik Erikson propozon që përmbushja përfundimisht nuk vjen nga arritja e qëllimeve tuaja individualiste, por nga të qenit në gjendje të ndjeni se keni kontribuar për të mirën më të madhe. Erikson propozoi që një tipar kryesor i zhvillimit “psikosocial” të të rriturve është ndjenja e gjenerimit, ose besimi se është e rëndësishme të kujdesesh për të tjerët.
Mënyra tradicionale për të menduar për të shprehur gjenerueshmërinë është se kërkon të jesh prind, por prindërimi nuk e garanton këtë. Ka prindër që nuk janë veçanërisht gjenerues dhe njerëz që janë gjenerues dhe që nuk janë prindër. Njerëzit të cilët janë të lartë në cilësinë e gjenerueshmërisë e kanë vënë veten të dytin dhe në sistemin e Erikson, duhet të përmbushen thellësisht më shumë ndërsa kalojnë vitet e tyre të rritjes.
Testimi i rolit të gjenerimit në mirëqenie
Sado kritik të jetë roli i gjenerueshmërisë në moshën e rritur, ka pak studime mbi lidhjen midis kësaj cilësie dhe mirëqenies dhe madje edhe më pak që studiojnë gjenerueshmërinë gjatë moshës madhore. Një nga këto studime është Studimi Gjatësor Rochester Adult (RALS), një projekt me të cilin jam përfshirë gjatë gjithë karrierës sime kërkimore.
Pjesëmarrësit në RALS u studiuan nga vitet e kolegjit deri në vitet e 60-ta dhe me shtimin e hetuesve të rinj në projekt, do të ndiqen përsëri në vitet e tyre të 70 -ta. Në të katër rastet e testimit në studim, ne morëm të dhëna nga mostra shtesë të studentëve të kolegjit, duke bërë të mundur të shihet nëse tendencat në grupin më të vjetër u pasqyruan në të dhënat nga brezat e rinj të pjesëmarrësve ndërsa ata u rritën.
Kohët e fundit, ekipi ynë kërkimor përfundoi një studim që trajton pyetjen se si lidhet gjenerueshmëria me mirëqenien në një periudhë 12-vjeçare nga 2000 deri në 2012 (Mitchell, Lodi-Smith, Baranski, & Ëhitbourne, 2021). Gjatë kësaj periudhe, pjesëmarrësit më të vjetër ishin në të 60-tat e tyre, të ardhshmit në moshën 50-vjeçare dhe më të rinjtë në të 40-at. Ky grup prej 271 të rriturish përfaqësonte një nëngrup (29%) të 937 të rriturve potencialisht të përshtatshëm për përfshirje, duke reflektuar sfidën e ndjekjes së njerëzve për periudha të zgjatura kohore.
Masat kryesore të përdorura në studimin tonë ishin si më poshtë. Shihni se si do ta vlerësonit veten për këto artikuj mostër:
Gjenerueshmëria: “Unë përpiqem të përcjell njohuritë që kam fituar përmes përvojave të mia.”
Mirëqenia (dimensioni i rritjes personale): “Më pëlqen të shoh se si pikëpamjet e mia kanë ndryshuar me kalimin e viteve.”
Siç mund ta shihni, këto artikuj nuk janë si masat tradicionale të personalitetit që u kërkojnë njerëzve të vlerësojnë karakteristikat e tyre individuale. Në vend të kësaj, ata marrin cilësitë mbi të cilat do të vlerësonit veten kur mendoni për aftësinë tuaj për të ndryshuar dhe rritur me kalimin e kohës, duke përfshirë mbështetjen për të tjerët dhe ndarjen e përvojave tuaja.
Duke u bërë më gjenerues mund të ndihmoni në nxitjen e mirëqenies tuaj
Për t’iu përgjigjur pyetjes specifike se si ndryshimet në gjenerueshmëri lidhen me ndryshimet në mirëqenie gjatë moshës madhore, ekipi ynë krijoi një sërë testesh që prodhuan një model statistikor që përcaktonte grupin e marrëdhënieve të mundshme parashikuese.
Në secilën prej këtyre testeve, në vend që të shohim nëse rezultatet mesatare të njerëzve ndryshuan me kalimin e kohës, ne shqyrtuam nëse mund të gjurmonim modele bazuar në trajektoret individuale të rritjes. Me fjalë të tjera, në vend që t’i krahasojmë njerëzit me një mesatare të përgjithshme, ne pamë se si njerëzit ndryshuan në raport me veten e tyre.
Rezultatet e krahasimit të individëve me veten me kalimin e kohës në gjenerueshmëri treguan se shumica e atyre me rezultate të larta në vitin 2000 kishin gjithashtu rezultate të larta në 2012, që do të thotë se njerëzit e rendisin veten nga lartësia në të ulëtën në mënyra të ngjashme me kalimin e kohës. Nëse jeni gjenerues tani, ndoshta keni qenë shumë gjenerues kur ishit më i ri.
Sidoqoftë, disa njerëz ndryshuan pozicione, gjë që çon në disa pyetje interesante se pse mund të ndodhë kjo. Ne nuk mund të bënim përcaktime mjaft të hollësishme për të ditur se çfarë ishin, por disa shkaqe të mundshme mund të përfshijnë bërjen prind për herë të parë, arritjen e një pozicioni në punë që tani përfshinte mentorimin, ose ndoshta vendosjen për të punuar për një kauzë bamirësie. Në të vërtetë, të gjitha këto rrethana të jetës ndodhën në mostrën tonë, por ne thjesht nuk kishim të dhëna të mjaftueshme për të qenë në gjendje t’i jepnim këto përgjigje me siguri.
Duke iu kthyer pyetjes kryesore se si këto ndryshime në gjenerueshmërinë lidhen me ndryshimet në mirëqenien, gjetjet tona mbështetën parashikimin se ndërsa njerëzit u bënë më gjenerues, ata gjithashtu vazhduan të rriten në ndjenjën e tyre të përmbushjes personale. Çdokush që humbi terren në rritjen e gjenerimit, humbi gjithashtu disa pikë nga shkalla e mirëqenies. Ky “model i përgjithshëm i pjekurisë”, sugjeron se “zhvillimi i personalitetit ndodh në mënyrë të vazhdueshme gjatë moshës madhore dhe mund të ekzistojë në cilësi të shumta psikosociale”.
Si dhe pse të punoni në gjenerimin tuaj
Tani që mund të shihni se sa mirëqenia juaj mund të varet nga ndjenja juaj e gjenerimit, pyetja është se çfarë të bëni në lidhje me të. Përsëri, studimi ynë nuk mund të përcaktojë shkaqet e sakta të ndryshimeve të gjenerimit që pamë, por teoria e Erikson mund të japë disa ide.
Le të shikojmë përsëri se çfarë do të thotë të jesh gjenerues. Vetë termi i ndan rrënjët e tij me “brezin”. Kur jeni shumë gjenerues, ju kujdeseni për brezin e ardhshëm dhe këtu hyn në lojë nocioni i shprehjes së gjenerimit përmes prindërimit ose mentorimit. Sidoqoftë, nëse mendoni për veten dhe kujdesin që mund të tregoni ndaj të tjerëve, a janë ata gjithmonë më të rinj se ju? A nuk mund të shprehni dëshirën tuaj për t’u kujdesur për njerëzit e brezit tuaj? Po kujdesi për njerëzit më të vjetër se ju, ose njerëzit që mund të përfitojnë një ditë nga përpjekjet tuaja?
Shikimi i gjeneritetit në një mënyrë që tejkalon “brezat”, por në vend të kësaj përfshin kujdesin, tregon se vënia e njerëzve të tjerë para vetes kundërshton idenë se mirëqenia mund të vijë vetëm nga ajo ndjenjë eudaimonike e arritjes së qëllimeve tuaja personale. Në të vërtetë, Erikson përcaktoi të kundërtën e gjenerimit si atë që ai e quajti “stanjacion”. Në modelin e tij, njerëzit që ngecin bëhen gjithnjë e më shumë të fokusuar te vetja. Konkretisht, në vend që të japin një kauzë bamirësie, për shembull, ata shpenzojnë para për të dekoruar shtëpitë e tyre, për të shkuar me pushime të shtrenjta dhe për të investuar në llojet e trajtimeve të bukurisë që ata besojnë se do t’i lejojnë ata të duken të rinj.
Për ta përmbledhur, mund të duket kundërintuitive se mënyra më e mirë për t’u ndier mirë nuk është të mendosh se sa mirë ndihesh për momentin. Sidoqoftë, bazuar në punën e studimit tonë, rruga juaj drejt përmbushjes mund të qëndrojë vetëm në këtë lloj kërkimi shumë të ndryshëm.
Burimi / https://www.psychologytoday.com/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
