Prezantuesja, Arbana Osmani ka reaguar e revoltuar ndaj mesazheve me përmbajtje urrejtje që ndjekës të ndryshëm i dërgojnë në rrjetet sociale. Në një prej tyre, ajo është shprehur se mëngjesin e sotëm është zgjuar me mesazhe mallkimi për dy djemtë e saj. “Dhe për ironi”, shkruan moderatorja, gruaja që e ka mallkuar “mban në profil foto me fëmijë”. Por a është krim të urosh vdekjen në rrjetet sociale? Një artikull i detajuar ju shpjegon më shumë se kur manifestime të tilla dhe dhuna psikologjike janë krim dhe kur duhet t’i drejtohemi gjyqsorit?
“Sot u zgjova nga mallkimet e kësaj gruaje për fëmijët e mi; dhe ironia është se në foton e saj të profilit janë dy fëmijë. Doja t’i thoja kësaj zonje se urrejtja në përgjithësi dhe ajo në rrjet thjesht do dëmtojë atë si nënë, dhe të vegjlit e saj, dhe uroj që shumë shpejt të ketë një sistem ndalues për mesazhe të tilla; urrejtja në web nuk duhet kurrsesi të normalizohet”, shkroi Arbana Osmani, pa zbuluar mesazhet me mallkime që sipas saj ndjekësi i kishte dërguar.
Por a është krim të urosh vdekjen në rrjetet sociale?
Gjuha e urrejtjes, urimet e shëmtuara e të turpshme me nënkuptim fatkeqësinë dhe vdekjen, mund të shkaktojnë kërcënim ose përndjekje. A dënohen manifestimet e urrejtjes sipas ligjit penal?
“Duhet të vdesësh“, “Uroj që të vdesësh së shpejti me vuajtje mizore“, “Pse nuk e vret veten? Jeta juaj nuk vlen asgjë!”. Me këtë gjuhë na kanë mësuar edhe rrjetet sociale. Injoranca, ligësia, ndrojtja janë elementët me të cilët ushqehet. Por nëse është e vërtetë – siç tha Ciceroni – që një njeri është aq i mirë sa fjala e tij, këto fjali duhen marrë për atë që janë: ZERO, ashtu si autorët e tyre përkatës.
Megjithatë, jo të gjithë janë në gjendje të shkëputen nga konteksti dhe ka nga ata që, nga ana tjetër, në mënyrë të pavullnetshme luajnë lojën e të përndjekurve të tyre, dhe e vuajnë shqetësimin. Në këto raste është e natyrshme të pyesim nëse mund të denoncohen ata që shprehen me këto terma.
Përpiqemi të analizojmë situatën në dritën e vendimeve më të fundit të jurisprudencës. Së pari do të shohim nëse thënia “Duhet të vdesësh, shpresoj të vdesësh, shpresoj që të të vrasin” mund të përbëjë një krim dhe, ndoshta, çfarë lloj krimi; së dyti, do të përpiqemi t’u japim një sugjerim atyre që, viktima të një abuzimi të tillë verbal, duan t’i drejtohen drejtësisë. Por le të vazhdojmë me radhë.
Manifestimet e urrejtjes: a janë krim?
Përpara se të shpjegohet nëse urimi i vdekjes në rrjetet sociale është krim, është e nevojshme një premisë mbi të ashtuquajturën gjuhë e urrejtjes, e cila do ta bëjë më të lehtë kuptimin e përfundimeve që do të arrijmë së shpejti këtu.
Urrejtja e dikujt nuk është krim, sado e pajustifikuar të jetë kjo urrejtje. Edhe vetë fakti i zbulimit të kësaj urrejtjeje nuk përbën vepër penale. T’i thuash dikujt “të urrej” nuk përbën veprim të paligjshëm.
Në fund të fundit, liria e shprehjes, e parashikuar në Kushtetutë, vlen edhe për të mirën edhe për të këqijat. Përndryshe do të ishte absurde të besohet se e drejta për të shprehur idetë e veta është e vlefshme vetëm kur këto konsistojnë në vlerësim pozitiv ndaj të tjerëve dhe jo kur janë të shenjës së kundërt.
Më pas do të pyesim veten nëse ka një kufi tolerance brenda të cilit mund të shprehen manifestime të tilla mendimesh, sado përçmuese dhe negative të jenë ato.
Në të vërtetë, manifestimet e urrejtjes (online dhe offline) mund të përbëjnë krim vetëm kur ato drejtohen kundër subjekteve të mbrojtura nga sistemi ligjor si p.sh., grupe të ndryshme etnike ose policia.
Në fakt, të thuash “policë bastard” integron krimin e fyerjes, ndërkohë që përdorimi i të njëjtit epitet ndaj bashkatdhetarëve, në përgjithësi, nuk përbën krim. Dhe e njëjta gjë është e vërtetë kur viktima është një person i vetëm.
Shkurtimisht, krimi shkaktohet vetëm kur frazat që nxisin diskriminim ose kryejnë dhunë për arsye fetare, etnike ose racore, zbulohen në rrjetet sociale, blogjet dhe në përgjithësi në internet.
Dhuna psikologjike: kur është krim
Nëse sjellja përsëritet disa herë, në mënyrë që të bëhet ngacmuese, atëherë mund të flasim për krimin e ngacmimit dhe shqetësimit të njerëzve, i cili mund të ndodhë vetëm kur sjellja vendoset në një vend publik, të hapur për publikun ose nëpërmjet përdorimit të telefonit (përfshirë rrjetet sociale).
Prandaj, përdorimi i thjeshtë, sporadik i një termi të fortë, si “të uroj të vdesësh”, edhe nëse bëhet në një profil publik, nuk është krim. Por nëse është një shkelës serial, i ashtuquajturi “luan” i tastierës, që kënaqet duke krijuar shqetësime për të njëjtin person, atëherë mund të ngrihet një padi.
Dhe nëse fjalët e tij, të përsëritura me kalimin e kohës, janë aq të forta sa të krijojnë te viktima një gjendje të rëndë ankthi dhe stresi psikologjik, një frikë të bazuar për veten ose për të dashurit ose janë të tilla që e bëjnë atë të ndryshojë zakonet e jetesës, (për shembull, pezulloni llogarinë tuaj sociale) atëherë mund të bëni një ankesë për përndjekje: krimi i veprimeve të përndjekjes në fakt merr formën e një forme më të theksuar ngacmimi, e karakterizuar pikërisht nga fakti se sjellja, përveç se është ngacmuese, përcakton tek viktima një nga tre efektet e renditura më sipër.
Përgatiti Orjona Tresa / Burimi laleggepertutti.it
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
