Studiuesit thonë se kanë zbuluar se si ndotja e ajrit çon në kancer, në një zbulim që transformon plotësisht të kuptuarit tonë se si lindin tumoret.
Ekipi në Institutin Francis Crick në Londër tregoi se në vend që të shkaktonte dëme, ndotja e ajrit po zgjonte qelizat e vjetra të dëmtuara. Një nga ekspertët kryesorë në botë, Prof Charles Swanton, tha se zbulimi shënoi një “epokë të re”. Dhe tani mund të jetë e mundur të zhvillohen ilaçe që ndalojnë formimin e kancerit. Gjetjet mund të shpjegojnë se si qindra substanca që shkaktojnë kancer veprojnë në trup. Pamja klasike e kancerit fillon me një qelizë të shëndetshme. Ajo fiton gjithnjë e më shumë mutacione në kodin e saj gjenetik, ose ADN-në, derisa të arrijë një pikë kthese. Pastaj bëhet kancer dhe rritet në mënyrë të pakontrolluar.
Pra, çfarë po ndodh?
Studiuesit kanë prodhuar prova të një ideje tjetër. Dëmtimi është tashmë aty në ADN-në e qelizës sonë, i kapur ndërsa rritemi dhe plakemi, por diçka duhet të tërheqë shkasin që në fakt e bën atë kanceroze. Zbulimi erdhi nga eksplorimi pse jo duhanpirësit preken nga kanceri i mushkërive. Shumica dërrmuese e kancereve të mushkërive shkaktohen nga pirja e duhanit, por megjithatë, një në 10 raste në Mbretërinë e Bashkuar është për shkak të ndotjes së ajrit. Shkencëtarët Crick u përqendruan në një formë ndotjeje të quajtur grimca 2.5 (e njohur si PM2.5), e cila është shumë më e vogël se diametri i qimeve të njeriut.
Rimendimi i kancerit
Por rezultatet treguan gjithashtu se vetëm mutacionet nuk janë gjithmonë të mjaftueshme për të shkaktuar kancer. Mund të ketë nevojë për një element shtesë. Prof Swanton tha se ky ishte zbulimi më emocionues që kishte hasur laboratori i tij, pasi ai “në të vërtetë rimendon të kuptuarit tonë se si inicohen tumoret”. Ai tha se kjo do të çonte në një “epokë të re” të parandalimit të kancerit molekular. Ideja për të marrë një pilulë që bllokon kancerin nëse jetoni në një zonë shumë të ndotur nuk është plotësisht fantastike. Mjekët kanë testuar tashmë një medikament interleukin-1-beta në sëmundjet kardiovaskulare dhe zbuluan se, krejt rastësisht, ata ulin rrezikun e kancerit të mushkërive. Gjetjet e fundit po u prezantohen shkencëtarëve në një konferencë të Shoqatës Evropiane për Onkologjinë Mjekësore. Duke folur për BBC nga konferenca, Prof Swanton tha: “Ndotja është një shembull i bukur, por do të ketë 200 shembuj të tjerë të kësaj gjatë 10 viteve të ardhshme.” Dhe ai tha se ne duhej të rimendonim se si edhe pirja e duhanit shkakton kancer – a është vetëm dëmtimi i njohur i ADN-së i shkaktuar nga kimikatet në duhan apo tymi gjithashtu shkakton inflamacion?
Përgatiti K.I / Burimi www.bbc.com
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
