Kush zgjedh të dhurojë një fitore është më i kënaqur, por vetëm për momentin. Pas një muaji, megjithatë, është tjetër gjë.
Sa vlen altruizmi dhe në veçanti bujaria ekonomike për sa i përket kënaqësisë dhe gëzimit? Nëse dhuron diçka nga të ardhurat personale, mund të na dhurojë lumturi, veçanërisht për momentin, por pas një kohe të shkurtër kjo ndjesi mirëqenieje mund të zbehet. Përkundrazi, të kesh para në xhep do të na kënaqte më shumë.
Këtë e konfirmon një studim i kryer nga dy ekonomistë nga Universiteti i Bonit dhe ai i Harvardit në SHBA, Armin Falk dhe Thomas Graeber, të cilët analizuan sjelljen e një grupi të pothuajse 600 personave të thirrur për të zgjedhur se si do të vepronin për një fitore të mundshme. Kuptimi i studimit nuk është të tregojë se ne ndonjëherë jemi egoist, por thjesht të nënvizojmë se, ideja që të ndihmosh të tjerët sjell gjithmonë lumturi mund të jetë e gabuar. Gjetjet e kërkimit u botuan në Proceedings of the National Academy of Science.
Studimi: të japësh apo të marrësh?
Studiuesit analizuan zgjedhjet dhe perceptimin e mirëqenies dhe kënaqësisë së një grupi prej 591 personash të ballafaquar me zgjedhjen e “dhënies” ose “të pasurit” në aspektin ekonomik. Në veçanti, vullnetarëve iu kërkua të vendosin nëse do të merrnin pjesë në një lojë çmimi në të cilën ata do të fitonin 350€ për t’u dhuruar për bamirësi për të shpëtuar jetë ose për të luajtur një lotari me një shumë më të ulët, e barabartë me 100€ për t’u fituar. Më pas, autorët matën përmes pyetësorëve standardë, nivelin e lumturisë së pjesëmarrësve në dy momente të ndryshme: menjëherë pasi mësuan nëse fituan ose humbën me një distancë një mujore.
Bujarë…, menjëherë të lumtur, por të trishtuar më vonë
Sondazhi tregoi se 6 nga 10 njerëzit e zgjedhur fillimisht, në rast fitoreje, për t’u dhuruar para atyre që kanë nevojë: prandaj, instinktivisht, kemi mesatarisht më shumë të prirur t’i favorizojmë të tjerët. Rezultati zbulon se në një afat të shkurtër, menjëherë pasi mësojnë rezultatin e lotarisë, ata që kanë zgjedhur të ndajnë paratë për bamirësi janë shumë më të lumtur, ndërsa ata që mbajnë 100 euro për veten e tyre, pavarësisht fitores, janë më të trishtuar. Por, duke kontaktuar vullnetarët pas një muaji, rezultati i kërkimit u përmbys: ata që zgjodhën shortin e bamirësisë dhe fituan, duke dhuruar kështu shumën e caktuar për të shpëtuar jetë, janë shumë më pak të lumtur. Ndërsa të gjithë ata që kanë marrë një pagesë për veten e tyre – madje edhe ata që kanë fituar para për veten e tyre, pavarësisht se kanë shprehur qëndrimin fillestar për të dhuruar – kanë sqaruar se kanë një nivel të lartë lumturie.
A ju bën bujaria gjithmonë të lumtur?
Studime të shumta të mëparshme e kanë lidhur sjelljen altruiste me lumturinë, dhe se për të shtuar kënaqësinë në jetën e një personi, gjithashtu duhet të jetë më altruist dhe të përshtatë sjellje që synojnë të ndihmojnë të tjerët, madje edhe ekonomikisht. Por nuk ndodh gjithmonë për të gjithë. Autorët në përfundimet e punimit, sugjerojnë që njerëzit mund të kompensojnë përfitimet afatshkurtra të sjelljes shoqërore me kosto të vonuar.
Si ta interpretojmë rezultatin?
Por kjo nuk do të thotë që ata që marrin kënaqësi nga përfitimi personal janë më pak altruistë ose që bujaria do të na çojë domosdoshmërish në më pak kënaqësi në planin afatgjatë. Studimi fotografon një situatë të veçantë, e cila studion marrëdhëniet midis lumturisë dhe çmimit ekonomik dhe në të cilën lumturia, në një afat të shkurtër dhe të gjatë, rregullohet nga një seri elementësh të ndryshëm që ndryshojnë me kalimin e kohës.
Në fillim mbizotëron ideja e “dhënies”, e cila në vetvete jep kënaqësi, pra një shpërblim, edhe nëse jo monetar, si dhe një imazh pozitiv të vetvetes. Pas një muaji, megjithatë, vepra e mirë ka tendencë të jetë më pak e rëndësishme në mendimet tona dhe ne marrim më pak kënaqësi prej saj, ndërsa, nëse kemi fituar para dhe veçanërisht nëse ende po i shpenzojmë ato, kjo na kënaq më shumë.
Një arsye, kjo, pse mund të jetë e dobishme të bëhemi të vetëdijshëm për aftësinë për të dhuruar para ose për t’i ndihmuar të tjerët me gjeste të tjera (jo domosdoshmërish ekonomike), edhe kur veprimi është zhdukur prej kohësh. Sepse bujaria dhe lumturia gjithashtu, mund të stërviten.
Përgatiti Orjona Tresa / Burimi www.repubblica.it
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
