Telefonat inteligjentë tashmë prej disa kohësh na shoqërojnë në çdo moment të jetës sonë. I përdorim si orë zgjimi në mëngjes, në shkollë, në punë, në banjë e madje edhe natën, teksa flemë, ndodh që të vijë ndonjë njoftim. Çfarë rreziqesh sjell përdorimi i tepërt i tyre?
Pse përdorim gjithmonë telefonat inteligjentë?
Studiuesit Brandon T. McDaniel nga Universiteti Shtetëror i Illinois dhe Jenny S. Radesky i Shkollës Mjekësore të Universitetit të Miçiganit kryen një kërkim mbi “teknoferencat”, i cili përpiqet të shpjegojë pse jemi kaq të tërhequr nga telefonat inteligjentë. Historia jonë evolucionare na jep një arsye. Qeniet njerëzore janë mbështetur gjithmonë në marrëdhëniet familjare dhe shoqërore për të mbijetuar. Për të qenë solide, këto marrëdhënie bazoheshin në shkëmbimin e informacionit personal dhe ky lloj shkëmbimi çoi në marrëdhënie besimi dhe bashkëpunimi. Me telefonat inteligjentë dhe falë rrjeteve sociale, ne mund të shpërndajmë informacionin tonë personal në një numër të konsiderueshëm njerëzish. Kjo sjellje është shumë e ngjashme me atë që qeniet njerëzore kanë pasur gjithmonë gjatë historisë, por, duke pasur parasysh mundësinë e arritjes së një numri kaq të madh njerëzish, baza e kësaj sjelljeje është shndërruar nga besimi dhe bashkëpunimi në vetëreferencim dhe reaktivitet.
Telefonat inteligjentë dhe interneti mund të dëmtojnë marrëdhëniet
Dëshira jonë për të shpërndarë informacion dhe për t’iu përgjigjur njoftimeve të smartfonëve na shtyn ta përdorim atë edhe kur jemi në shoqërinë e miqve dhe familjes. Përdorimi i telefonit inteligjent në këto mënyra mund të na bëjë të kërkojmë gjithmonë marrëdhënie të reja, duke mos na lënë kurrë kohë për të konsoliduar ato ekzistuese: duke e bërë këtë do të kemi marrëdhënie të paqëndrueshme, që dëmtohen shumë lehtë. Në raste të tjera, përdorimi i telefonit inteligjent dhe në veçanti i rrjeteve sociale mund të ushqejë ankthin se të tjerët mund të kenë përvoja të këndshme dhe shpërblyese nga të cilat dikush mungon: ky fenomen njihet si FOMO. Mediat sociale gjithashtu shpesh na ekspozojnë ndaj një sërë imazhesh trupore ideale ose të gërvishtura, duke krijuar një mjedis në të cilin njerëzit janë të prirur të krahasojnë trupin e tyre me standarde joreale dhe mund të komentojnë më lehtë mbi trupat e të tjerëve. Në fakt, nuk është e pazakontë të dëshmosh incidente të mashtrimit të trupit në internet. E gjithë kjo nuk do të thotë se ne nuk duhet të përdorim më telefonat inteligjentë, por duhet të fillojmë t’i përdorim ato me më shumë vetëdije dhe për qëllimet për të cilat ata kanë përmirësuar vërtet jetën tonë.
Sindroma e shkëputjes, varësitë e reja dhe triptofobia
Studimi i lartpërmendur flet edhe për sindromën e shkëputjes ose nomofobinë, e cila i referohet frikës për të mos jetuar pa smartfon dhe internet. Ata që vuajnë prej tij pushtohen nga ankthi nëse janë larg smartfonit të tyre ose nuk kanë mundësi ta kontrollojnë gjithmonë atë. Frika e këtyre njerëzve është se duke mos i kontrolluar vazhdimisht celularët e tyre, mund “të humbet diçka”. Nomofobia çon në përdorimin e telefonit inteligjent gjithnjë e më shumë dhe e shtyn subjektin ta përdorë atë edhe në vende të papërshtatshme dhe të izolohet. Të gjitha këto janë karakteristika të një varësie të vërtetë dixhitale. Për më tepër, interneti, siç theksohet nga fenomeni i tripofobisë, lejon që çrregullimet psikogjene të shfaqen, të qarkullojnë dhe të përhapen nga një person te tjetri sikur të ishin viruse të vërteta.
Kujdes të rinjtë dhe fëmijët!
Rreziku i zhvillimit të sindromës së shkëputjes ekziston për të gjithë, por dy kategori duket se janë më të rrezikuara: të rinjtë midis 18 dhe 25 vjeç me vetëbesim të ulët dhe probleme sociale; fëmijët nga 2 deri në 5 vjeç. Tek të rinjtë midis 18 dhe 25 vjeç është pikërisht vetëvlerësimi i ulët dhe problemet që lidhen me bashkëmoshatarët që shkaktojnë abuzimin me telefonat inteligjentë, sepse në një mjedis virtual njeriu duket sikur ka një rreth miqsh me të cilët mund të komunikohet në mënyrë efektive falë pengesës të një ekrani. Në këtë grupmoshë, izolimi social mund të bëhet një problem shtesë, si në rastin e hikikomori. Edhe për fëmijët, megjithëse gjeneratat e reja tashmë shfaqen të predispozuar për përdorimin e teknologjisë dhe disa nga këto pajisje elektronike çojnë në zhvillimin e disa aftësive njohëse, ka rreziqe për shkak të përdorimit të zgjatur. Përdorimi i zgjatur i smartfonit mund ta bëjë fëmijën të izolohet nga bashkëmoshatarët e tij dhe të shkaktojë lodhje të syve.
Rëndësia e parandalimit
Ashtu si me të gjitha varësitë, përgjigja kryesore për të shmangur rreziqet është parandalimi. Ne absolutisht duhet t’u mësojmë gjeneratave të reja përdorimin adekuat të telefonave inteligjentë dhe internetit. Parandalimi gjithashtu mund të mbrojë ata fëmijë dhe të rinj me karakteristika që i predispozojnë ata për zhvillimin e një sindrome të shkëputjes, si vetëvlerësimi i ulët dhe aftësitë e ulëta sociale. Për të kuptuar më mirë nivelin tuaj të përfshirjes në aktivitetet në internet dhe për ta parandaluar, mund të jetë e dobishme të plotësoni një test shqyrtimi të varësisë nga Interneti.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
