Jetojmë në një shoqëri që vendos presione të forta sociale për çështjen e prindërimit, këto presione bëhen edhe më të forta mbi identitetin femëror. Në veçanti, nga gruaja pritet që të përmbushë pritshmërinë sociale për të pasur një fëmijë dhe për të marrë identitetin e një nëne.
Në kulturën tonë, ajo e “gruas ideale” dhe “të jesh nënë” janë shpesh koncepte të lidhura thelbësisht. Në Shtetet e Bashkuara, lëvizja ChildFree lindi për të identifikuar ato gra që zgjedhin të mos bëhen nëna. Kur mësova për këtë lëvizje disa vite më parë, reflektimi im i parë ishte: pse një grua duhet të identifikohet me diçka që nuk e ka, vetëm sepse shoqëria pret që ajo ta ketë? Përgjigjja erdhi shpejt. Nevoja për këtë identifikim lindi nga perceptimi që shoqëria ka për këto gra dhe ua transmeton këtyre grave. Nuk është gruaja që ka vendosur të mos lindë ajo që e identifikon atë si “jo nënë”, por është shoqëria ajo që i vendos automatikisht këtë etiketë asaj.
Stereotipi kulturor që dëmton imazhin për veten
Për shekuj me radhë, koncepti i identitetit femëror ka qenë i lidhur me idealin e çmuar të amësisë. Mëmësia është një vlerë tradicionale e familjes, e konsideruar si e brendshme në të gjitha gratë, aq sa një fëmijë shihet si dëshira që të gjithë duhet të kenë (Gillespie, 2000). Sot, gratë janë më të emancipuara dhe të vetëdijshme për mundësitë e tyre dhe mund ta përjetojnë mëmësinë si një zgjedhje dhe jo si diçka që duhet. Megjithatë, edhe sot, gratë që zgjedhin vullnetarisht të mbeten të lira (të mos kenë fëmijë) thyejnë lidhjen e feminitetit që u është caktuar.
Disa studime kanë treguar se gratë që nuk duan fëmijë:
- Identifikohen si egoiste (Changey & Dumais, 2009)
- Mendohet se fëmijët nuk i pëlqejnë ato (Kelly, 2009)
- Identifikohen si të papërshtatshme, psikologjikisht dhe socialisht të pafavorizuara (Changey & Dumais, 2009)
- Një grua që dëshironte shumë fëmijë, por ka thyer orën e saj biologjike, shihet nga shoqëria si shumë pasive dhe e paaftë për të marrë vendime (Kelly, 2009)
- Presionet sociale janë aq të forta sa që shumë gra kanë vendosur të mos kenë fëmijë, shmangin bashkimet familjare për të mos stigmatizuar. Të zgjedhësh të mos kesh fëmijë do të thotë të jesh një grua e defeminizuar dhe e stigmatizuar (Shaw, 2010).
Perceptimi dhe qëndrimi
Me pak fjalë, zgjedhja për të mos pasur fëmijë mund të delegjitimohet dhe refuzohet nga shoqëria dhe kjo mund të ketë efekte të forta tek gruaja që e bën atë. Kjo u raportua nga një studim (Ruegmer & Dziengel, 2021) i cili shqyrtoi gjendjen psikologjike të grave midis moshës 40 dhe 60 vjeç, të cilat kishin vendosur të mos kishin fëmijë. Këto gra kishin marrë presione të forta sociale. Disa gra pyetën nëse ishin në të vërtetë shumë egoiste për të pasur fëmijë. Jo vetëm kaq, duke u ndjerë të stigmatizuar nga gratë e tjera, ato ishin më të prirura të shoqëroheshin me burra, madje edhe të përballeshin me biseda që nuk kishin në qendër fëmijët.
Studimi i cituar zgjodhi qëllimisht një kampion femëror nga një qytet i vogël, por bota është plot me qytete të vogla. Ja ku bëhet e qartë dobia e lëvizjes ChildFree. Lëvizja ka synimin fisnik të zbehë stereotipin social të lidhur me gruan-nënë dhe të eliminojë besimet që i shohin gratë që mohojnë amësinë si të defeminuara. Nuk është vetëm çështje perceptimi, por edhe qëndrimi. Sipas një studimi të mëtejshëm të një kampioni të madh të Miçiganit (Neal, 2021), ata që kanë ose thjesht duan fëmijë janë më pak miqësorë me fëmijët. Anasjelltas, ata që nuk kanë fëmijë tregojnë të njëjtën shkallë miqësore ndaj të tjerëve, pavarësisht nga prania ose mungesa e pasardhësve.
Pse nuk dua fëmijë? Shpjegimi psikologjik
Duke qenë se zgjedhjet e një personi nuk janë punë e askujt dhe nuk duhet të bëhen bazë për gjykim, le të shohim se cila mund të jetë dinamika psikologjike që shtyn drejt zgjedhjes për të mos lindur. Hulumtimet pajtohen se zgjedhja për të mos pasur fëmijë, në përgjithësi, lidhet me një mori variablash dhe jo me një arsye të vetme. Në fakt, në vijim janë vetëm mekanizmat psikologjikë që mund të shkaktohen tek ata që kanë pasur përvoja të caktuara jetësore.
“Projekti i jetës”
Kjo është arsyeja më e zakonshme. Një fëmijë thjesht nuk është pjesë e planit të jetës. Vëmendja përqendrohet diku tjetër, qoftë puna apo rritja personale, arsimi, sporti apo faktorë të ndryshëm… Plani i jetës nuk përfshin praninë e një fëmije, kështu që personi mund të vazhdojë dhe të jetë besnik vetëm ndaj vetes. Ky motivim flet për vetëvendosje, liri dhe autonomi.
“Bota është një vend i tmerrshëm, prandaj nuk dua fëmijë”
Disa njerëz e shohin bërjen e një fëmije një zgjedhje egoiste; kanë përjetuar aq shumë përvoja të këqija, saqë nuk kanë dëshirë t’ia urojnë askujt, aq më pak të lindin një fëmijë për t’ia dorëzuar një fati tashmë të vulosur, të bërë nga një mijë vështirësi.
“Do të isha një nënë e papërshtatshme”
Përvoja që kemi në familjen tonë të origjinës ndikon shumë në zgjedhjen e lindjes së një fëmije. Gratë që e konsiderojnë veten të pamjaftueshme për mëmësi nuk kanë pasur një përvojë të mirë në kujdesin e maternitetit. Këto gra kanë qenë fëmijë të zhvlerësuar, pak të konsideruar dhe ndjehen thellësisht në nevojë për kujdes që nuk mund ta imagjinojnë të jenë në gjendje t’ia ofrojnë një tjetri. Ato e konsiderojnë mëmësinë një detyrë shumë të madhe.
“Është shumë e shtrenjtë”
Një grua gjithashtu mund të zgjedhë të mos e bëjë këtë në mënyrë që të mos përballet me shumë vështirësi. Në një shoqëri ideale, kujdesi prindëror duhet të shpërndahet në mënyrë të barabartë midis prindërve; aktualisht, gruas që bëhet nënë i kërkohet të heqë dorë nga identiteti i saj individual për ta identifikuar veten ekskluzivisht në rolin e nënës. Një nënë duhet të ketë akses në mbështetje më të madhe sociale (si në vendin e punës ashtu edhe nga partneri). Disa gra mund të dekurajohen nga amësia sepse nuk kanë dëshirë të përballen me vështirësitë ekzistuese.
Arsyet e tjera
Ato që sapo janë parë janë dinamika psikologjike që mund të shtyjnë drejt zgjedhjes së qëllimshme për të mos pasur fëmijë. Megjithatë, ndonjëherë ka faktorë që e nxisin këtë zgjedhje në mënyrë të detyruar.
“Karriera ime e punës e bëri të pamundur që të bëhesha nënë”
Edhe këtu gratë janë dyfish viktima të stereotipeve gjinore. Një mashkulli nuk i kërkohet kurrë të zgjedhë midis atësisë dhe karrierës. Sistemi social duhet të sigurojë kujdesin prindëror të shpërndarë në mënyrë të barabartë.
“Jetojmë në kushte të pasigurisë ekonomike”
Janë të shumtë çiftet që lindin fëmijë pavarësisht se jetojnë në kushte të pasigurisë së fortë ekonomike, prandaj zgjedhjet e diktuara nga faktorët ekonomikë nuk mund të shkojnë përtej faktorëve kulturorë.
“Gjendja ime shpirtërore nuk më lejon”
Ata që vuajnë nga depresioni kronik, çrregullimi bipolar ose çrregullime të tjera mund të shmangin amësinë nga frika se gjendja e tyre mendore mund të ndërhyjë në cilësinë e kujdesit të ofruar.
“Lidhja më frikëson”
Kushdo që ka vuajtur nga një sindromë e fortë braktisjeje mund të frikësohet nga një lidhje kaq e fortë biologjike. Këta persona mesa duket e ndjejnë shumë fort peshën e lidhjes, por në mënyrë të pandërgjegjshme kanë frikë se mos tradhtohen nga djali i tyre.
Cilido qoftë motivimi, zgjedhja për të mos u riprodhuar duhet të respektohet. Liria e zgjedhjes, në një drejtim apo në një tjetër, është diçka që duhet ta festojmë gjithmonë. Të kuptuarit se sa e lirë është në të vërtetë kjo zgjedhje, kur e gjithë shoqëria ende pret që të gjitha gratë të zgjedhin të bëhen nëna, është diçka e vështirë për t’u vlerësuar.
Burimi / https://psicoadvisor.com/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
