Neve na pëlqen të mendojmë se secila nga marrëdhëniet tona është ajo e duhura, ajo që kemi pritur gjithmonë! E vërteta është se ndonjëherë ajo që mund të duket e përsosur dhe përmbush një ideal është në fakt vetëm një nevojë. Në fakt, një nga problemet më të shpeshta kur kërkoni dikë me të cilin të keni një lidhje romantike është rënia në nevojën ekstreme për të pasur dikë me çdo kusht.
Kur kjo nevojë bëhet ndërhyrëse dhe shumica e energjive tona përqendrohen në mbushjen e një boshllëku që nuk jemi në gjendje ta jetojmë, atëherë ne bëhemi të verbër ndaj realitetit të personit tjetër, i cili nga ana tjetër bëhet funksional për nevojat tona dhe jo thjesht një shok me të cilin të ndajmë përvojat që na ofron jeta.
Si fëmijë, mësojmë ta shohim veten përmes syve të atyre që na rritin, atyre që na gjykojnë. Prindërit tanë na tregojnë se kush jemi, çfarë jemi të aftë të bëjmë, çfarë mund të përballojmë të ëndërrojmë. Cilët janë kufijtë tanë, çfarë do të marrim apo çfarë nuk do të marrim kurrë. Megjithatë, ne jemi të parët që duhet të njohim vlerën tonë personale, që sigurisht ekziston dhe vepron në jetën e përditshme. Në marrëdhënie, si në të gjitha marrëdhëniet njerëzore, të gjithë janë në të njëjtin nivel, secili me specifikat e veta, por asnjëherë të ndryshëm apo inferiorë. Askush nuk mund ta konsiderojë veten “njerëzisht” superior ndaj dikujt tjetër dhe kur kjo ndodh, kur njëri tenton të mbizotërojë mbi tjetrin, duke pushtuar hapësirën e tyre jetike, është shenjë e një marrëdhënieje jo të shëndetshme. Pranimi dhe tolerimi i mungesës së respektit, veçanërisht nëse përsëritet, do të thotë t’i jepni tjetrit akses të pakufizuar në hapësirën tonë jetike dhe fuqinë për të na lënduar, duke përforcuar kështu mesazhin se e njëjta leje mund të jepet edhe në të ardhmen. Respekti është spekular, sepse nëse është e vërtetë që tjetrit i mungon respekti për ne, është gjithashtu e vërtetë që ne e lejojmë pjesërisht dhe kjo është një përgjegjësi që duhet të marrim përsipër.
A është marrëdhënia juaj aktuale ajo që meritoni?
Në çdo marrëdhënie secili prej nesh sillet kryesisht ndryshe në lidhje me këtë dimension: vlerën personale. Nëse vëzhgojmë objektivisht marrëdhënien me partnerin, mund të marrim informacione të vlefshme për ekuilibrin tonë në çift. Po, sepse një çift “i shëndoshë” është ai në të cilin të dyja palët i atribuojnë njëra-tjetrës një vlerë të ngjashme dhe secila prej tyre mbron vlerën e vet pikërisht në masën që ata mendojnë se e kanë atë. Ky është një nga aspektet më të rëndësishme të jetës psikike të individit dhe, rrjedhimisht, të çiftit. T’i atribuosh vetes një vlerë do të thotë të ndihesh i dashur, i vlerësuar, i denjë për vëmendje dhe kujdes, interesant. Prandaj do të thotë të shprehesh në besimin e takimit me afërsinë dhe pjesëmarrjen e të tjerëve. Shprehuni me besim dhe me kënaqësi për ta bërë këtë, pavarësisht (në njëfarë mase) pritshmëritë, kërkesat dhe gjykimet e të tjerëve. Që do të thotë gjithashtu të jesh në gjendje të mbrosh të gjitha këto dimensione në marrëdhëniet me bashkëbiseduesit dhe të dish të “mbrohesh” kur ndjen se nuk respektohet apo njihet vlera e tij. Problemi qendror është pikërisht atribuimi i një vlere për veten. Prej këtu vijnë shumë vështirësi në të shprehurit, në ndjenjën e të drejtës për të shprehur mendimet dhe për t’i pohuar ato, me pasojë një çekuilibër në marrëdhënien në çift, ku asnjëri prej tyre nuk është i lumtur.
Shpesh ata që luftojnë për të perceptuar vlerën e tyre, në lidhje me faktin se në historinë e tyre nuk u është atribuuar kurrë, mbajnë një qëndrim nënçmues dhe presin që partneri ta njohë atë. Por është pikërisht përulja deri në fundin e hidhur, edhe përballë mangësive dhe dështimeve të dukshme, që kontribuon në zhvlerësimin e mëtejshëm të atyre që e miratojnë atë si një modalitet relacional. Kështu hyjmë në një rreth vicioz që minon si vetëvlerësimin personal ashtu edhe marrëdhënien në çift.
Çfarë ndodh nëse ndiheni të pavlerë në çift?
Kur vetëvlerësimi ynë dobësohet, ne e kthejmë shikimin nga tjetri për të konfirmuar vlerën tonë dhe bëhemi të varur. Varësia na shtyn të kërkojmë çdo formë sigurie tek njëri-tjetri, duke na bërë gjithnjë e më të pasigurt dhe në nevojë për praninë e tij për të jetuar. Dhe e gjithë kjo ka pasoja të dhimbshme dhe toksike në marrëdhëniet në çift. Për shembull: Nxjerr frikën e humbjes së tjetrit dhe kështu i hap hapësirë dëshirës për të pasur kontroll mbi tjetrin duke dashur ta ndryshojë atë ose duke ndier xhelozi.
Shpesh çon në kërkimin e miratimit të tjetrit përmes konfirmimeve të sjelljeve dhe zgjedhjeve të dikujt.
Nxjerr në pah instinktin për t’u kujdesur për tjetrin, si provë e të qenit i dobishëm (nëse bëj shumë gjëra për ty, atëherë jam i rëndësishëm për ty!) Çon në gjeste “të qëndrueshme” të konsideruara të pakëndshme, të dhunshme, agresive me motivimin se “nuk ka ndodhur kurrë në të kaluarën, ai ishte pak nervoz” ose “ndoshta është faji im”. Shpesh vë në dyshim atë që ndjen dhe lejon tjetrin të përcaktojë se çfarë është e drejtë apo e ekzagjeruar.
Mos u mësoni me thërrimet!
Është shumë e zakonshme të hysh në një marrëdhënie jofunksionale pa e kuptuar fare, në të cilën vendos dëshirat dhe tekat e tjetrit në radhë të parë, madje edhe mbi të tuat. Problemi është se ju po e bëni atë me vullnetin tuaj të lirë dhe me dashuri, sepse mendoni se është e drejtë. Në realitet, ju thjesht po kërkoni lumturi nga personi që doni. E keni lejuar pa e ditur partnerin t’ju zhvlerësojë! Por ti mendon se vlen kaq pak? Mendoni se është në rregull që partneri juaj të vendosë vlerën tuaj? Nuk është e mundur të kontrollosh sjelljen e tjetrit, por është e mundur të bësh vetë korrigjime. Të kesh respekt për veten do të thotë të mbrosh dhe ruash individualitetin duke mësuar të vendosësh kufij; do të thotë të qartësosh se çfarë je i gatshëm të tolerosh dhe çfarë jo në një marrëdhënie dhe më pas të vendosësh kufij të saktë, të cilët, nëse tejkalohen, do të çojnë në pasoja.
Të gjithë e kanë aftësinë. Nëse ka një gjë që duhet të jetë e qartë për ty, është se në jetë meriton të të duan, të të vlerësojnë dhe të respektojnë. Dhe e gjithë kjo nuk të bën një person të privilegjuar, egoist dhe aq më pak ëndërrimtar të përjetshëm! Dashuria nuk sjell vuajtje…dashuria sjell gëzim, lumturi.
Të njohësh vlerën e vetes do të thotë të mos e rëndojmë atë me pesha të panevojshme, të udhëtosh lehtë: për këtë duhet të lehtësojmë bagazhin tonë duke filluar të heqim frikën se mos nuk ia dalim, mos jemi në gjendje të bëjmë gabime. Gjithashtu lejojini vetes të bëni gabime, gabimi është pjesë e të qenit njeri me të vërtetë, është një nxitje për të qenë më i mirë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
