Loja është një atribut universal, ndër-kulturor dhe i nevojshëm i fëmijërisë, thelbësor për zhvillimin dhe mësimin e tyre. Ekspertët thonë se loja është thelbësore për natyrën e fëmijëve, por që ka nevojë për mbështetje dhe vëmendje nga të rriturit, rreth tyre.
Fëmijët janë lojtarë të natyrshëm, “Është e vështirë të imagjinohet një foshnjë që nuk luan”, tha Catherine Tamis-LeMonda, një profesoreshë e psikologjisë së aplikuar në Universitetin e New York-ut, e cila studion lojën dhe të mësuarit te foshnjat dhe fëmijët e vegjël. Ajo përmendi, për shembull, gëzimet e të luajturit me ushqimin, tërheqja e librit nga rafti ose zhurma e një qese letre.
“Nuk më pëlqen kur shkencëtarët mendojnë se fëmijët luajnë vetëm kur ulen me disa lodra”, tha ajo. Sipas saj gjithë procesi i të mësuarit në vitet e para të jetës është në kontekstin e eksplorimit të mjedisit.
Hulumtimi i Dr. Tamis-LeMonda përfshin vëzhgimin në shtëpi për të parë lojën e përditshme, me një fokus të veçantë në atë se si lojërat ndikojnë në mësimin e gjuhës. Kjo sigurisht përfshin komunikimin, me foshnjat që mësojnë fjalë dhe koncepte kur ato angazhohen me objekte në mjedisin e tyre (topin, blu), konceptet e matematikës hapësinore kur luajnë me blloqe (ose tërheqin librat jashtë një rafti.
Dhe kjo është e përzier me zhvillimin kognitiv që shkon së bashku me lojën simbolike, fëmijët e ripërdorin përvojën e tyre duke u bërë pretendentë për të ushqyer kukulla, ose duke e vendosur qenin në shtrat dhe me zhvillimin shoqëror të të mësuarit për t’u kthyer.
Por, edhe pse loja mund të jetë e pranishme në thelb ata që e studiojnë rëndësinë e saj në jetën e fëmijëve theksojnë se mund të kërcënohet me mungesë vëmendje dhe reagim nga të rriturit e shpërqendruar.
Kathy Hirsh-Pasek, një profesor i psikologjisë në Universitetin Temple, vuri në dukje statistikat që theksojnë se si me fëmijët e moshës së kopshtit parashkollor dhe të kopshtit, po shkelim gjithnjë e më shumë në kohën e tyre për të luajtur.
Çfarë bëjnë fëmijët në vend të kësaj? Pyeti ajo.
“Përgjigja është përgatitja e provës”. Në klasat e kopshteve të fëmijëve të studiuar në New York dhe Los Anxheles në vitin 2009, mësuesit raportuan se kishte pak ose aspak kohë për të luajtur. Kopshti i fëmijëve ishte bërë klasa e parë, me shumë më pak kohë për artin dhe kërcimin dhe një e katërta e mësuesve të Los Angeles thanë se nuk kishin kohë për të luajtur falas.
Pra, pjesa e inkurajimit të lojës është duke u tërhequr mbrapa në atë të mësimit të programuar dhe të orientuar, në këtë mënyrë fëmijët e vegjël po lënë kohën e argëtimit, eksplorimit, kuriozitetit gjë e cila nuk rekomandohet nga studiuesit. Është mjaft e rëndësishme krijimi i ambienteve që nxisin lojën e fëmijëve dhe pjesëmarrjen dhe vëmendjen e prindërve
Përagtiti: Brikela Daci / Burimi /www.nytimes.com/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
