Gjerësia dhe diversiteti i psikologjisë mund të shihet duke parë disa nga mendimtarët e saj më të njohur. Ndërsa çdo teoricien mund të ketë qenë pjesë e një shkolle mbizotëruese të mendimit, secili solli një perspektivë unike në fushën e psikologjisë.
Lista e mëposhtme ofron një përshkrim të karrierës së 10 psikologëve kryesorë dhe kontributet e tyre më të rëndësishme në këtë fushë. Qëllimi i kësaj liste është të ofrojë një vështrim të shkurtër në disa nga pikëpamjet kryesore teorike që kanë ndikuar jo vetëm në psikologji, por edhe në kulturën më të gjerë.
1. B. F. Skinner
Bihejviorizmi i vendosur i B.F. Skinner e bëri atë një forcë dominuese në psikologji. Teknikat e terapisë, të bazuara në teoritë e tij, ende përdoren gjerësisht sot, duke përfshirë modifikimin e sjelljes dhe ekonomitë e shenjave. Skinner mbahet mend për konceptet e tij të kushtëzimit operant dhe oraret e përforcimit.
2. Jean Piaget
Teoria e zhvillimit kognitiv të Jean Piaget pati një ndikim të thellë në psikologji, veçanërisht në kuptimin e rritjes intelektuale të fëmijëve. Hulumtimi i tij kontribuoi në rritjen e psikologjisë së zhvillimit, psikologjisë njohëse, epistemologjisë gjenetike dhe reformës arsimore.
3. Albert Bandura
Puna e Albert Bandura konsiderohet si pjesë e revolucionit kognitiv në psikologji që filloi në fund të viteve 1960. Teoria e të mësuarit social të Bandurës thekson rëndësinë e të mësuarit vëzhgues, imitimit dhe modelimit. “Mësimi do të ishte jashtëzakonisht i mundimshëm, për të mos përmendur i rrezikshëm, nëse njerëzit do të duhej të mbështeteshin vetëm në efektet e veprimeve të tyre për t’i informuar se çfarë të bënin,” shpjegoi Bandura në librin e tij të vitit 1977 “Teoria e të mësuarit social”.
4. Leon Festinger
Leon Festinger zhvilloi teoritë e disonancës njohëse dhe krahasimit social për të shpjeguar mënyrat në të cilat kushtet sociale ndikojnë në sjelljen njerëzore. Disonanca konjitive është gjendja e shqetësimit që ndjeni kur mbani dy besime kontradiktore. Ju mund të pini duhan edhe pse e dini se është e keqe për shëndetin tuaj. Teoria e tij e krahasimit social thotë se ju vlerësoni idetë tuaja duke i krahasuar ato me atë që besojnë njerëzit e tjerë.
5. Sigmund Freud
Kur njerëzit mendojnë për psikologjinë, shumë priren të mendojnë për Sigmund Frojdin. Puna e tij mbështeti besimin se jo të gjitha sëmundjet mendore kanë shkaqe fiziologjike. Ai gjithashtu ofroi prova se dallimet kulturore kanë një ndikim në psikologji dhe sjellje. Puna e tij kontribuoi në të kuptuarit tonë të zhvillimit njerëzor, personalitetit, psikologjisë klinike dhe psikologjisë jonormale.
6. William James
Psikologu dhe filozofi William James shpesh përmendet si babai i psikologjisë amerikane. Mësimet dhe shkrimet e tij ndihmuan në vendosjen e psikologjisë si shkencë. Ndër arritjet e tij të shumta ishte botimi i tekstit prej 1200 faqesh, “Parimet e Psikologjisë”, i cili u bë shpejt një klasik në këtë fushë. Përveç kësaj, James kontribuoi në funksionalizëm, pragmatizëm dhe ndikoi shumë studentë të psikologjisë gjatë karrierës së tij 35-vjeçare të mësimdhënies.
7. Ivan Pavlov
Ivan Pavlov ishte një fiziolog rus, kërkimet e të cilit mbi reflekset e kushtëzuara dhe kushtëzimin klasik ndikuan në rritjen e biheviorizmit në psikologji. Metodat eksperimentale të Pavlovit ndihmuan që psikologjia të largohej nga introspeksioni dhe vlerësimet subjektive në matjen objektive të sjelljes.
8. Carl Rogers
Carl Rogers vuri theksin në potencialin njerëzor, i cili pati një ndikim të madh si në psikologji ashtu edhe në arsim. Ai u bë një nga mendimtarët kryesor humanistë dhe një ndikim me të njëjtin emër në terapi me terapinë e tij të përqendruar te klienti. Vajza e tij, Natalie Rogers, e përshkroi atë si “një model për dhembshuri dhe ideale demokratike në jetën e tij dhe në punën e tij si edukator, shkrimtar dhe terapist”.
9. Erik Erikson
Teoria skenike e zhvillimit psikosocial e Erik Erikson ndihmoi në krijimin e interesit dhe kërkimit mbi zhvillimin njerëzor gjatë jetëgjatësisë. Një psikolog i egos që studioi me Anna Freud, Erikson zgjeroi teorinë psikoanalitike duke eksploruar zhvillimin gjatë gjithë jetës, duke përfshirë ngjarjet e fëmijërisë, moshës madhore dhe pleqërisë.
10. Lev Vygotsky
Lev Vygotsky ishte një bashkëkohës i disa psikologëve më të njohur duke përfshirë Piaget, Freud, Skinner dhe Pavlov, megjithatë puna e tij nuk arriti kurrë të njëjtin eminencë gjatë jetës së tij. Kjo është kryesisht për shkak se shumë nga shkrimet e tij mbetën të paarritshme për botën perëndimore deri vonë.
Përgatiti K.I / Burimi verywellmind.com
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
