Alzheimer është një lloj demence që zakonisht shfaqet pas moshës 60 vjeçare. Me mjetet që disponojmë sot, fatkeqësisht ecuria e tij është e pandalshme. Fillimisht zhvillohet ngadalë: keni vështirësi të mbani mend disa gjëra dhe, më vonë, keni humbje më serioze të kujtesës deri në atë pikë sa nuk i njihni anëtarët e familjes. Kjo është kur njerëzit që vuajnë nga Alzheimer varen nga të tjerët.
Gjatë fazave të hershme të këtij çrregullimi, disa pjesë të trurit që kontrollojnë të menduarit, kujtesën dhe gjuhën fillojnë të komprometohen. Për këtë arsye, edhe pse mund të duket se Alzheimer vjen në heshtje, në fakt ka disa shenja që mund të tregojnë praninë e tij, edhe kur ato nuk janë shumë të dukshme.
1.Bërja e punëve të përditshme bëhet më e vështirë – Është normale të harrosh çelësat brenda shtëpisë herë pas here , për të paguar një faturë ose ndonjë detyrim tjetër. Megjithatë, kjo u ndodh shumë më shpesh njerëzve që kanë filluar të vuajnë nga Alzheimer dhe, nganjëherë, mund të përfaqësojë një rrezik real. Për shembull, ata mund ta lënë gazin ndezur pa e kuptuar, me rrezikun që rezulton . Po kështu, ata mund të lënë një tortë në furrë dhe të harrojnë ta nxjerrin. Këta njerëz ndonjëherë harrojnë edhe si të përgatisin disa pjata të thjeshta dhe madje edhe si t’i servirin, domethënë nuk mbajnë mend si t’i rregullojnë pjatat, pecetat, çfarë takëm duhet të vendosen në tavolinë…
2.Problemet e komunikimit janë të rëndësishme – Të gjithë ne e kemi përjetuar me raste fenomenin që e njohim si “të kesh në majë të gjuhës”. Megjithatë, ky fenomen shumë i zakonshëm, i cili lë të kuptohet për një problem të marrjes së informacionit, mund të ketë një kuptim më serioz në disa njerëz. Në fakt, mund të jetë një shenjë e fillimit të Alzheimerit. Personat e prekur nga kjo patologji kanë vështirësi serioze për të gjetur fjalën e duhur kur përpiqen të komunikojnë diçka. Ndonjëherë e kanë të vështirë edhe të plotësojnë një fjali ose t’i japin kuptimin e duhur. Kjo ndodh sepse ata nuk janë në gjendje të zëvendësojnë fjalën që kanë “në majë të gjuhës” me një sinonim dhe as të jenë në gjendje të shpjegojnë atë që duan të thonë duke përdorur fjalë të tjera. Për shkak të kësaj sëmundje, njerëzit me Alzheimer fillojnë të kenë gjithnjë e më shumë probleme komunikimi, fjalori i tyre u reduktohet dhe harrojnë fjalë shumë të thjeshta, të përdorura çdo ditë dhe pa të cilat është e vështirë të shprehen në mënyrë koherente dhe të kuptueshme.
3.Çorientimi në vende të njohura – Një nga shenjat më të rëndësishme paralajmëruese të Alzheimerit është çorientimi. Njerëzit me këtë formë të demencës humbasin kur dalin jashtë, edhe nëse janë në lagjen e tyre. Ndonjëherë ata mund të pësojnë episode të shkurtra çorientimi brenda shtëpisë së tyre. Papritur ata nuk e dinë se ku është banja ose nuk e njohin shtëpinë ku jetojnë. Përjetimi i kësaj situate mund të shkaktojë episode të rënda stresi dhe ankthi tek ata. Këto shenja nuk duhen nënvlerësuar, sado të shkurtra të jenë, pasi mund të tregojnë një pamje të Alzheimerit.
4.Vështirësi për të menduar në mënyrë abstrakte – Nëse i lëmë fëmijët me gjyshin ose gjyshen dhe ai i harron plotësisht, kjo mund të jetë një shenjë paralajmëruese e Alzheimerit. Shpërqendrimi i përkohshëm është normal, por njerëzit me Alzheimer harrojnë plotësisht përgjegjësitë e tyre dhe gjithashtu kanë vështirësi në aksesin e kujtimeve kur u thuhet se çfarë ose kë duhet të kenë kujdes. Kjo ndodh edhe kur ata kërkojnë diçka. Personat me Alzheimer humbasin sendet shumë lehtë, sepse zakonisht ruajnë, për shembull, sheqerin në një vend të papërshtatshëm, si furrë ose frigorifer. Në këtë mënyrë, kur e kërkojnë në vendin që i përgjigjet, nuk e gjejnë dhe nuk kujtojnë se ku e kanë vendosur. Ndonjëherë ata madje harrojnë atë që po bënin. Për shembull, nëse po pastrojnë dhe shkojnë të marrin fshesën për të fshirë, ka mundësi që ndërkohë të harrojnë që po pastronin dhe të fillojnë t’i përkushtohen një aktiviteti tjetër.
5.Ndryshime shumë të mprehta të humorit – Njerëzit me Alzheimer kanë ndryshime shumë të papritura të humorit pa ndonjë shkak të dukshëm. Ata mund të fillojnë të qajnë edhe pse kanë qenë të qetë një moment më parë ose mund të zemërohen edhe nëse janë duke buzëqeshur dhe duke treguar njëfarë qetësie. Krahas gjithë kësaj, ndodh një ndryshim që e bën të dukshme praninë e kësaj demence, pra humbasin dëshirën për të bërë gjëra. Të harruarit se çfarë po bënin, çorientimi dhe luhatjet e humorit nga të cilat vuajnë këta persona i lodh deri në atë pikë sa i lodhë lehtë, gjë që i bën ata shumë pasivë në kryerjen e çdo aktiviteti. Këto janë disa shenja paralajmëruese që mund të na paralajmërojnë për çmenduri të mundshme. Duhet nënvizuar se në fillim mund të jenë pothuajse të padukshme, të interpretuara si dukuri normale që i ndodhin të gjithëve dhe që nuk i marrim parasysh. Megjithatë, me kalimin e kohës ato do të bëhen gjithnjë e më të dukshme, të qarta dhe të shpeshta. Identifikimi i tyre kur Alzheimer është ende në fazat e hershme të zhvillimit do ta bëjë trajtimin më efektiv, duke vonuar kështu sëmundjen. Në këtë mënyrë, pacienti do të jetë në gjendje të ruajë pavarësinë e tij për më gjatë dhe do të parandalohet një ulje e shpejtë e cilësisë së jetës së tyre.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
