Aurora Lushej: Ndrojtje apo diçka më shumë?… Bota misterioze e Mutizmit Selektiv

Msc. Aurora Lushej
Logopede/Terapiste ABA

Jam e bindur se ju ka ndodhur të takoni një fëmijë, i cili, pasi keni tentuar e tentuar të bisedoni me të, nuk ju ka kthyer përgjigje, është fshehur pas prindërve apo ka ulur kokën dhe keni menduar me vete “Sa i turpshëm qenka!”. Madje, mund ti keni thënë prindit të fëmijës apo edhe vetë fëmijës “Sa i turpshëm qenke!”. Është e vërtetë që fëmijët kanë karaktere të ndryshme, disa mund ta kenë shumë të lehtë të përshtaten në një ambient të ri, me njerëz të rinj dhe disa të tjerë mund të jenë më të tërhequr, kanë nevojë për më shumë kohë për tu përshtatur. Po kur kjo “kohë” zgjat shumë?

Është normale për fëmijët që të provojnë njëfarë ndrojtjeje kur ndodhen në një ambient të ri, me fëmijë dhe të rritur të rinj për të, mbi të gjitha kur janë vetëm. Edhe fëmijët më socialë mund të kenë momentet e tyre të “heshtjes”apo reduktim të të folurit, pa ndonjë ndikim të zgjatur në funksionimin ditor. Kjo lloj “heshtjeje” është e përkohshme dhe këta fëmijë flasin kur pritet që të flasin (për shembull, kur thirret emri i tyre në klasë ose pyeten nga një shok nëse duan të luajnë). Prindërit, kujdestarët, mësuesit apo edhe profesionistë të shëndetit mendor, mund ta cilësojnë si “ndrojtje” këtë lloj situate apo një faze e përkohshme që fëmija do ta kalojë.

Ndrojtja prezanton një tërheqje fillestare që ndodh shpesh në situata të reja, fëmija është i heshtur gjatë fillimit të festës së ditëlindjes së shokut të tij, në javët e para të vitit të ri shkollor apo kur i kërkohet nga mësuesja të prezantohet me një grup të ri pa u përgatitur për këtë gjë më parë. Ana tjetër e medaljes është kur fëmija vazhdon të jetë “i heshtur” dhe mos të përgjigjet, pavarësisht nxitjeve të shumta nga shokët, lojërave të shumta me ta, pas disa viteve në të njëjtën shkollë apo çdo herë kur në ambientin e tij vjen një person i ri. Kjo situatë na drejton tek Mutizmi Selektiv.

Mutizmi Selektiv është një Çrregullim Ankthi i cili karakterizohet nga një pamundësi e fëmijës për të folur në ambiente sociale të tilla si: shkollë, ambiente publike apo aktivitete në komunitet, sporte etj., pavarësisht të qenit i aftë për të folur në ambiente të tjera si ambienti familjar. Pavarësisht se flasin lirisht në shtëpi, fëmijët me Mutizëm Selektiv duket sikur “ngrijnë” dhe qëndrojnë komplet të heshtur në situata sociale varësisht nga personi, vendi, situata apo aktiviteti. Kjo gjendje i pengon këta fëmijë të shprehin nevojat dhe dëshirat e tyre dhe të angazhohen plotësisht në shkollë, me shokët, në aktivitetet shkollore, me fqinjët dhe komunitetin që i rrethon. Tabela e mëposhtme paraqet dallimet midis “Heshtjes’ apo Ndrojtjes tek fëmijët pa Mutizëm Selektiv dhe tek ata me Mutizëm Selektiv.

Heshtja apo Ndrojtja tek fëmijët që nuk kanë MS

Heshtja tek fëmijët me MS

E përkohshme apo tranzitore

Persistente dhe e vazhdueshme

Me persona të rinj, në mungesë të kohës së njohjes me ta

Me njerëz të rinj, edhe pasi kanë pasur kohë të njihen me njëri-tjetrin

Kur një i rritur po flet apo jep mësim

Kur i drejtohen pyetje direkte nga i rrituri apo mësuesi

Gjatë bisedave “të vogla” me të rriturit

Në pushim apo kohën e drekës me shokët e klasës

Kur i kërkohet të përsërisë diçka për të disatën herë

Kur pyetet për gjëra bazike si mosha, emri apo hobet

Kur është më e leverdishme të dërgojë mesazh apo e-mail

Në situata kur është shumë e rëndësishme të flasë, për shembull kur vritet apo kur ka nevojë për ndihmë

Pas një eksperience apo dite stresuese

Çdo herë kur një person i ri është prezent

Në ndryshim nga ndrojtja, Mutizmi Selektiv duhet trajtuar patjetër nga specialistët përkatës (psikologë, logopedë, punonjës social) sepse nuk kalon vetvetiu! Prandaj, vëzhgojini fëmijët/nxënësit tuaj që të kuptoni nëse është vetëm Ndrojtje apo diçka më shumë …

Artikuj të ngjashëm