Përgatiti Esmeralda Birçaj, eksperte e shëndetit mendor
ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) zakonisht gjendet në fëmijëri kur individët përjetojnë vështirësi të rënda të sjelljes dhe njohjes në fusha të rëndësishme të jetës së tyre. Është një çrregullim kronik, pasi 30% deri në 70% e fëmijëve me ADHD vazhdojnë të kenë vështirësi si të rritur. Raporti i bazuar në studime statistikore është për shembull në një klasë me 30 fëmijë, të paktën 1 fëmijë ka ADHD.
Si i njohim shenjat tek fëmija?
Karakteristikat kryesore të ADHD janë pakujdesia, hiperaktiviteti dhe impulsiviteti, të cilat evoluojnë dhe ndryshojnë me maturimin e individit.
Më shumë detaje:
- nuk mund të përqendrohet
- shkëputet lehtësisht nga stimujt e parëndësishëm
- duket se nuk po dëgjon
- nuk u kushton rëndësi detajeve
- bën gabime të pakujdesshme
- e ka të vështirë të ndjekë udhëzimet
- shmang detyrat që kërkojnë përpjekje sistematike shpirtërore
- harron detyrat e shtëpisë
- humbet gjërat
- është përgjithësisht i çorganizuar
- e ka të vështirë të qëndrojë ulur
- tund krahët, këmbët ose rrotullohet në një karrige
- shikon vazhdimisht përreth dhe ngacmon të tjerët
- ngrihet kur nuk lejohet
- vrapon dhe ngjitet shumë
- nuk mendon para se të reagojë
- përgjigjet përpara se të plotësohet pyetja
- flet vazhdimisht
- e ka të vështirë të presë radhën
- nuk ka rregulla në lojëra
- ndërpret ose mërzit të tjerët
Trajtimi i ADHD:
Në ditët e sotme, sipas pikëpamjeve mbizotëruese, ADHD konsiderohet nga shumica e ekspertëve si një sindromë e etiologjisë organike, simptomat e së cilës manifestohen në nivelin e sjelljes dhe karakterizohen kryesisht nga paaftësia për të kontrolluar reagimet impulsive.
Qëllimi kryesor i ndërhyrjes është të ofrojë udhëzime dhe këshilla për prindërit. Për shkak të natyrës së ADHD, është e nevojshme që fëmija të përfshihet në një program trajtimi, në të cilin të trajtohen në tërësi vështirësitë e fëmijës dhe të prindërve dhe mësuesve. Qëllimi kryesor i ndërhyrjes është ndryshimi i perceptimeve ndaj fëmijës, edukimi dhe aplikimi i teknikave të përshtatshme të modifikimit të sjelljes si dhe mbështetja psikologjike gjatë përpjekjes.
Metodat terapeutike janë:
1.Farmakoterapia. Fëmijët me ADHD mund të punojnë më mirë me prindërit dhe mësuesit dhe të ndjekin udhëzimet dhe rregullat sociale në mënyrë më efektive. 75% i përgjigjen pozitivisht trajtimit me medikamente stimuluese që ndihmojnë në reduktimin e sjelljeve përçarëse, përmirësimin e vëmendjes dhe kontrollin e impulsivitetit.
2.Modifikimi i sjelljes dhe edukimit të prindërve. Kjo metodë është shpesh zgjedhja e parë e ekspertëve pasi bazohet në konceptin e amplifikimit diferencial negativ për shfaqjen e sjelljes negative dhe pozitive për sjelljen pozitive.
3.Terapia kognitive-sjellëse. Ky trajtim është një nga metodat më të rëndësishme të modifikimit të sjelljes që përfshin të kuptuarit e perceptimeve, qëndrimeve dhe besimeve si të marrësve të trajtimit ashtu edhe të njerëzve të mjedisit.
Në rastin e ADHD shmangim përdorimin e termit “Trajtim” pasi nuk mund të arrijmë shërim të plotë pasi substrati organik i çrregullimit vazhdon deri pas përfundimit të ndërhyrjes.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
