Ilham Aliyev, president aktual i Republikës së Azerbajxhanit ka lindur më 24 dhjetor 1961 në Baku. Ai u diplomua në Universitetin Shtetëror të Marrëdhënieve Ndërkombëtare në Moskë, universiteti kryesor i Bashkimit Sovjetik, dhe gjithashtu mori diplomën e doktoraturës në histori. Pas vitesh karrierë akademike, ai kaloi në marrëdhëniet ndërkombëtare në fushën e energjisë dhe në vitin 1994 u bë zëvendëspresident i parë i Kompanisë Shtetërore të Naftës së Republikës së Azerbajxhanit (SOCAR). Ai ka qenë aktivisht i përfshirë në zbatimin e strategjisë së naftës të liderit kombëtar Heydar Aliyev.
Më vonë zoti Aliyev u përfshi në fusha të tjera të jetës politike dhe shoqërore të vendit. Kështu, ai u zgjodh në Mexhlisin Milli (Parlamenti) dhe që nga fundi i viteve 90 ka mbajtur postin e presidentit të Komitetit Olimpik Kombëtar dhe që nga viti 2005 – President i Partisë udhëheqëse të Azerbajxhanit të Ri. Ai ishte gjithashtu aktiv në marrëdhëniet ndërkombëtare si Kryetar i Delegacionit Parlamentar të Azerbajxhanit në Asamblenë Parlamentare të Këshillit të Evropës (PACE). Në vitin 2003 u zgjodh nënkryetar i PACE-s. Në të njëjtin vit, pas miratimit nga Parlamenti, ai u emërua Kryeministër dhe më pas u zgjodh President i Republikës së Azerbajxhanit.
Pas reformave të zbatuara dhe përpjekjeve të ndërmarra në politikën e brendshme dhe të jashtme ekonomike gjatë 18 viteve të fundit, ekonomia e Azerbajxhanit është zhvilluar me shpejtësi, dhe produkti i brendshëm bruto (PBB) është rritur më shumë se tre herë, shkalla e varfërisë në Azerbajxhan është ulur nga 49% në 5% dhe shkalla e papunësisë zbriti në rreth 6%. Azerbajxhani ka krijuar një klimë të favorshme investimi, e cila kishte siguruar rreth 280 miliardë dollarë si investime në ekonominë e vendit, gjysma e të cilave janë investime të huaja. Rezervat strategjike valutore të Azerbajxhanit tejkalojnë borxhin e jashtëm të shtetit me mbi gjashtë herë. Borxhi i jashtëm i Azerbajxhanit përbën vetëm rreth 17.3 për qind të PBB-së së tij. Deri në fund të vitit 2030, Baku planifikon ta ulë atë në 10%.
Arritjet e Azerbajxhanit vlerësohen shumë nga institucionet ndërkombëtare. Raporti i Forumit Ekonomik Botëror të Davosit e rendit Azerbajxhanin në vendin e 10-të për strategjinë afatgjatë të qeverisë dhe të 5-in në botë për sa i përket angazhimit të udhëheqjes për reforma. Azerbajxhani renditet i dyti për furnizimin me energji elektrike të popullsisë, i 11-i për efikasitetin e shërbimeve hekurudhore, i 12-i për efikasitetin e shërbimeve të transportit ajror, i 25-ti për efikasitetin e shërbimeve të portit detar dhe i 27-i për cilësinë e infrastrukturës rrugore.
Dinamika e rritjes ekonomike, e cila mori një impuls të ri përmes nxjerrjes dhe eksportit gjithëpërfshirës të burimeve natyrore dhe rritjes ekonomike në Azerbajxhan, tregon se linja strategjike që u zgjodh po zhvillohej me sukses. Krahas kësaj, me kanalizimin e të ardhurave nga nafta në sektorin jonaftëtar, u siguruan arritje serioze në zhvillimin e kësaj sfere dhe ritmi mesatar vjetor i rritjes në sektorin jonaftëtar gjatë 10 viteve të fundit arriti në pothuajse 11 për qind. Sot Azerbajxhani zotëron më shumë se 60 për qind të vlerës së shtuar në Kaukazin e Jugut dhe forcoi pozitat e tij si një shtet udhëheqës i rajonit. Gjatë viteve të fundit, rezervat valutore strategjike të vendit u rritën me më shumë se 25 herë dhe arritën në rreth 55 miliardë dollarë amerikanë, që është rreth 12 herë më e lartë se borxhi i jashtëm i shtetit. Krahas kësaj, hapja e sferave të reja të prodhimit dhe hapja e vendeve të reja të punës në sektorin jonaftëtar, zhvillimi i paprecedentë i infrastrukturës së transportit dhe komunës, krijimi i ndërmarrjeve moderne të infrastrukturës sociale, duke përfshirë ndërtimin e arsimit të ri, shëndetësisë dhe ambientet sportive përbënin bazën e ecurisë së përgjithshme dinamike dhe të qëndrueshme të vendit brenda kësaj periudhe.
Në bashkëpunim me partnerët e huaj, Azerbajxhani nisi dhe mundësoi një sërë projektesh të mëdha me rëndësi të madhe, të cilat lehtësuan transportin e burimeve energjetike, mallrave dhe njerëzve në rrugë të ndryshme, duke kontribuar kështu jo vetëm në zhvillimin e vendit, por edhe në bashkëpunimin rajonal dhe ndër-rajonal.
Veçanërisht duhet theksuar se gjatë këtyre viteve, Azerbajxhani siguroi përparim të dukshëm në zgjidhjen efektive të problemeve sociale dhe krijoi sistemin e sigurimeve shoqërore në përputhje me standardet e avancuara ndërkombëtare. U lançua një sistem i ri pensionesh dhe u krijua dhe u zhvillua një sistem i asistencës sociale dhe shtesave sociale të synuara. Janë ndërtuar më shumë se 100 kampe për refugjatët dhe personat e zhvendosur brenda vendit (PZHBV), rreth 300,000 familje të PZHBV-ve janë pajisur me strehim dhe janë ndërtuar rreth 6,000 banesa moderne për familjet e invalidëve dhe dëshmorëve.
Një nga fushat më të rëndësishme të qëllimit të Presidentit Aliyev është shndërrimi i kapitalit të naftës në kapital njerëzor. Nuk është rastësi që gjatë viteve të fundit në Azerbajxhan janë hapur më shumë se 3000 shkolla, janë ngritur universitete të reja, janë riparuar të vjetrat, janë ndërtuar shtëpi rinie në rajone të ndryshme të vendit, komplekse moderne olimpike dhe qendra sportive e shëndetësore. Përveç kësaj, më shumë se 600 objekte të reja mjekësore janë ndërtuar ose riparuar, duke i lejuar qytetarët e vendit të marrin trajtim dhe ekzaminime në kohë dhe me cilësi të lartë.
Formimi i një shoqërie demokratike dhe marrëdhëniet transparente me publikun në Azerbajxhan në vitet e pavarësisë krijoi bazën kryesore të politikës shtetërore. Pluralizmi politik në vend u bë baza e nevojshme e progresit publik në vend. Aktualisht, ekzistojnë kushte të përshtatshme politike ligjore dhe demokratike për veprimtarinë e lirë të partive politike në vend. Sot, 55 parti politike janë të regjistruara në Azerbajxhan, të cilat janë të përfshira ngushtë në jetën politike publike të vendit dhe janë të përfaqësuara në organet e zgjedhura dhe organe të tjera qeveritare.
Janë krijuar mundësi shtesë për të forcuar bazën materialo-teknike të partive politike dhe për të rritur rolin e tyre në sistemin politik të vendit dhe në zhvillimin e shoqërisë civile. Formimi i një sistemi të ri të marrëdhënieve me publikun bazuar në vlerat demokratike, rezultoi në ndryshime të rëndësishme në strukturën e shoqërisë dhe krijoi kushte që qytetarët të luajnë një rol më aktiv në proceset publike-politike. Shoqëria civile në vend aktualisht po përjeton një fazë aktive zhvillimi. Më shumë se 2700 OJQ operojnë në sferën e të drejtave të njeriut, arsimit, shëndetësisë, kulturës, ekonomisë, çështjeve sociale, ekologjisë, gjinisë dhe sfera të tjera, dhe numri i tyre është në rritje të vazhdueshme. Gjatë 10 viteve të fundit, janë ndërmarrë hapa të rëndësishëm për krijimin e OJQ-ve dhe përmirësimin e bazës legjislative me qëllim shfrytëzimin efektiv të potencialit të tyre. Së bashku me këtë, një shtyp i lirë dhe pluralist po merr formë në Azerbajxhan në përputhje me standardet botërore.
Duke forcuar pozicionin e tij në sistemin e marrëdhënieve ndërkombëtare, duke vendosur bashkëpunim të barabartë me vendet e huaja dhe organizatat ndërkombëtare, Azerbajxhani gjithmonë ka justifikuar imazhin e një partneri të besueshëm dhe ka arritur të rrisë prestigjin e tij. Në këtë kuptim, ngjarje të shumta ndërkombëtare të mbajtura në Azerbajxhan – forume politike, ekonomike, kulturore dhe humanitare, gara sportive, ekspozita shkencore, arsimore dhe ushtarake, tubime – kanë besimin e madh të komunitetit botëror në Azerbajxhan.
Meqenëse 20% e territoreve të njohura ndërkombëtarisht të Azerbajxhanit kanë vazhduar të mbahen të pushtuara nga Armenia fqinje për gati 30 vjet, pjesa ushtarake e buxhetit të Azerbajxhanit ka mbizotëruar gjithmonë për të rritur aftësitë mbrojtëse dhe luftarake dhe zhvillimin e industrisë ushtarake. Reforma në fushën e ndërtimit të ushtrisë – krijimi i njësive të reja ushtarake, remonti i të vjetrave, përmirësimi i logjistikës, gjendja socio-ekonomike e ushtarakëve, zgjidhja e problemeve të strehimit, sigurimi i të gjitha llojeve të trupave me armatim modern, pajisje ushtarake dhe masa të tjera të marra, i bënë Forcat e Armatosura të Azerbajxhanit më të fortat në Kaukazin e Jugut.
Në shtator 2020, duke u përballur me një provokim tjetër ushtarak nga Armenia në vijën e parë, Azerbajxhani kundërsulmoi dhe i dha fund pushtimit të territoreve të tij. Lufta Patriotike 44-ditore rezultoi në disfatën e Armenisë që u detyrua të nënshkruajë një akt kapitullimi më 10 nëntor 2020. Azerbajxhani rivendosi integritetin e tij territorial. Vetë Azerbajxhani siguroi zbatimin e rezolutave të Këshillit të Sigurimit të OKB-së të vitit 1993 që kërkonin tërheqjen e menjëhershme, të plotë dhe të pakushtëzuar të forcave të armatosura të Armenisë nga territoret e pushtuara të Azerbajxhanit.
Të gjitha qytetet dhe fshatrat, duke përfshirë vendet e trashëgimisë kulturore dhe fetare të Azerbajxhanit, janë zhdukur plotësisht nga Armenia gjatë okupimit. Armenia shkatërroi dhe përdhosi pothuajse të gjitha vendet kulturore dhe fetare, duke përfshirë xhamitë në territoret e pushtuara, ku disa prej xhamive u përdorën si stalla për derrat dhe lopët. 65 nga 67 xhamitë që ndodhen në territoret e dikurshme të okupuara janë shkatërruar dhe dy të tjerat janë dëmtuar rëndë. Po kështu varrezat janë vandalizuar.
Sot Azerbajxhani nisi një rindërtim në shkallë të gjerë të zonave të çliruara që shpallen si Zonë e Energjisë së Gjelbër, duke ndërtuar qytete dhe qyteza të reja nga e para, deri më tani duke u mbështetur vetëm në burimet e tij financiare. Planet e Presidentit Aliyev për zonat e çliruara dhe rajonin në tërësi janë të rivendosin bashkëjetesën paqësore midis komuniteteve armene dhe azerbajxhanase në këto zona si në pjesën tjetër të Azerbajxhanit dhe të normalizojnë marrëdhëniet me Armeninë për hir të marrëdhënieve të fqinjësisë së mirë, bashkëpunimit dhe prosperitetit në rajon më të gjerë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
