Edhe strategjitë e vjetra mund të çojnë në rezultate të reja. Për shembull, kur flasim për kancerin më të zakonshëm të gjirit, atë që rritet i stimuluar nga hormonet femërore (rreth 70% të rasteve), taktikat më të vlefshme janë gjithmonë të njëjta: bllokimi, në rrjedhën e sipërme, sinteza e estrogjenit ose shkatwrrimi. Në rrjedhën e poshtme, “grepa” të pranishme në qelizat e tumorit që i kapin ato: ato që biologët i quajnë receptorët e estrogjenit. Dhe nëse tumori gjen zbrazëtira të reja përmes mutacioneve që modifikojnë këto “grepa”, atëherë duhet të kërkojmë ilaçe të reja të afta për t’i njohur dhe synuar ato.
Një ilaç premtues oral
Ky është një nga drejtimet që po shikon kërkimi. Dhe kjo është arsyeja pse sipas Carlos Arteaga, bashkëdrejtor i Simpoziumit të Kancerit të Gjirit në San Antonio dhe drejtues i Qendrës Gjithëpërfshirëse të Kancerit Simmons në Dallas, një nga studimet më interesante të paraqitura në kongres ka të bëjë me një ilaç të ri të klasës “së vjetër” Serd. Akronimi qëndron për Degradues Selektiv i Receptorit të Estrogjenit, d.m.th medikamente që dëmtojnë receptorët e estrogjenit të pranishëm në qelizat e kancerit. I vetmi Serd i aprovuar deri më sot është fulvestrant (i cili kërkon injeksione intramuskulare çdo muaj), por ka shumë studime që po zhvillohen për molekula të reja të mundshme të këtij lloji, duke përfshirë ato orale. Dhe një, elastant, duket veçanërisht premtues, kryesisht për ata me mutacion të gjenit ESR1 (d.m.th, gjeni i receptorit të estrogjenit 1), i cili shfaqet në deri në 40% të pacientëve me kancer të avancuar.
Të dhënat e paraqitura në San Antonio vijnë nga studimi Emerald – në të cilin Poliklinika Gemelli e Romës dhe Spitali San Gerardo i Monzas gjithashtu bashkëpunuan – i cili krahasoi efikasitetin e elacestrantit me terapitë standarde endokrine (fulvestrant ose një frenues i aromatazës). Studimi u krye në gratë me kancer metastatik të gjirit, sëmundja e të cilave përparoi pas të paktën një trajtimi (qoftë me një terapi tjetër endokrine, ose me një frenues të ciklit CDK 4/6, si palbociclib, ribociclib dhe abemaciclib). Dhe këtu janë të dhënat, të cilat mund të ndryshojnë praktikën klinike në të ardhmen e afërt: ilaçi i ri oral, i administruar si i vetëm (monoterapi) uli rrezikun e progresionit ose vdekjes me 30% në përgjithësi dhe me 45% në ata me mutacion. ESR1 , krahasuar me kujdesin standard, rrit ndjeshëm kohën pa përparim të sëmundjes. Kjo do të thotë, ndër të tjera, se mutacioni ESR1 është një shënues i rëndësishëm për personalizimin e trajtimeve, duke ndjekur evolucionin e tumorit në kohë reale.
Analiza e gjenomit si pjesë e procesit të trajtimit
Qëllimi është gjithmonë i njëjtë: të anashkalojmë rezistencat dhe të ofrojmë një shans më shumë për të rritur mbijetesën. Dhe çështja është të kuptojmë se cilat sekuenca dhe kombinime të barnave janë më të mira, rast pas rasti.
Si?
Padyshim përmes renditjes së gjeneve, në kërkim të mutacioneve të rëndësishme. Por ju duhet një hartë për të mos humbur në këtë lloj qyteti gjithnjë në ndryshim. “Sekuenca e shumëgjeneve përdoret gjithnjë e më shumë, por ndikimi i saj në klinikë dhe konteksti më i mirë në të cilin përdoret nuk janë ende të qarta,” tha Fabrice André, drejtor kërkimor në Kampusin e Kancerit Gustave Roussy në Villejuif, Francë. Studimi i paraqitur nga André në kongres synonte pikërisht të kuptonte nëse sekuenca multigjenike mund të rriste vërtet mbijetesën e pacientëve me kancer “hormonal” metastatik të gjirit. Përgjigja është po: analiza gjenomike duhet të jetë pjesë e procesit të trajtimit të pacientit, por me kusht që të kemi një sistem të vërtetuar shkencërisht për të interpretuar kuptimin e mutacioneve të identifikuara.
Identifikimi i tumorit, qelizë pas qelize
Studimi i fundit për të cilin po flasim në këtë buletin është kryesisht italian, i kryer në qendra të shumta dhe i udhëhequr nga Spitali IRCCS San Raffaele në Milano dhe Fondacioni Michelangelo. Kësaj radhe po flasim për kancerin e gjirit trefish negativ, por pyetja për t’u zgjidhur është e ngjashme me atë të mëparshmen: duke qenë se përgjigja ndaj imunoterapisë ndryshon shumë, si të identifikojmë se kush do të ketë përfitimet më të mëdha? Për t’iu përgjigjur kësaj, studiuesit përdorën një teknikë imazherike shumë të sofistikuar, e cila u lejon atyre të analizojnë mostrën e tumorit dhe mikromjedisin që e rrethon atë, qelizë për qelizë.
Një betejë komplekse
Në praktikë, është e mundur të bëhet një identikit i çdo qelize të vetme dhe të dihet pozicioni i saj, dhe kjo na ka lejuar të identifikojmë disa karakteristika që parashikojnë efektivitetin më të madh të imunoterapisë. “Beteja midis qelizave të kancerit dhe sistemit imunitar është shumë komplekse”, shpjegon Giampaolo Bianchini, kreu i Onkologjisë së Gjirit në Spitalin IRCCS San Raffaele në Milano dhe studiues në Fondacionin Airc: “Aftësia e tumorit për të penguar veprimin e limfociteve (qelizat e sistemit imunitar, red.) dhe, nga ana tjetër, aftësia jonë për ta riaktivizuar këtë veprim nëpërmjet barnave ndryshon shumë nga rasti në rast, bazuar jo vetëm në molekulat që shpreh tumori, por edhe në mënyrën në të cilën është formuar tumori masiv, domethënë në gjeometrinë e tumorit”.
Kjo teknologji imazherike – e cila është e shtrenjtë dhe megjithatë nuk mund të përdoret në praktikën e përditshme klinike – lejon, për herë të parë, të ndërtojmë një hartë të saktë të tumorit dhe mikromjedisit, dhe ky informacion na tregon se si tumori do të evoluojë dhe si do të përgjigjet tek terapitë. “Informacion shumë kompleks – thotë Bianchini – që ne po mësojmë vetëm ta lexojmë tani. Të dhënat që morëm – shpjegon ai – ndihmojnë për të treguar se mjekësia precize, e aftë për të parashikuar efektivitetin e një terapie përpara se të administrohet, është e mundur. Por ka ende shumë punë për të bërë që këto zbulime të zbatohen”.
Mikromjedisi i tumorit
Bianchini’s nuk është i vetmi studim që hulumton mënyra të reja për të parë kancerin e gjirit. Carlos Caldas, kreu i Institutit të Kërkimeve të Kancerit në Mbretërinë e Bashkuar të Kembrixhit, ka zhvilluar një sistem “multi-omik” që shkon në të njëjtin drejtim: duke integruar të dhëna mbi ADN-në dhe RNA, dhe falë inteligjencës artificiale, ai përpiqet të përcaktojë më mirë nëntipet e kancerit të gjirit dhe mikromjedisin e tumorit, për të parashikuar përgjigjen ndaj trajtimit përpara administrimit të tij. Studimi i tij, i botuar njëkohësisht në Nature, mori çmim nga Susan G. Komen Brinker. “Ky studim u nis nëntë vjet më parë dhe ishte i mundur vetëm falë këmbënguljes dhe angazhimit të grupeve të studiuesve dhe klinicistëve dhe financimit bujar në mbështetje të kërkimit,” tha Caldas: “Aftësia për të parashikuar përgjigjen ndaj trajtimit bazuar në karakterizimin e ekosistemi tumoral do të transformojë praktikën e onkologjisë”.
Përgatiti Orjona Tresa / Burimi repubblica.it
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
