Ka fëmijë dhe të rritur që, pa u shqetësuar fare për pamjen apo peshën e tyre fizike, hanë shumë pak. Ata janë fëmijë shumë selektivë dhe të prekshëm, gjë që reflekton në shëndetin e tyre fizik. Ja se çfarë është kjo diagnozë.
Çrregullimi shmangës/kufizues i marrjes së ushqimit (ARFID) është një gjendje klinike e kohëve të fundit për të cilën jo gjithçka dihet ende. Ai përshkruan fëmijë dhe të rritur shumë kapriçiozë dhe selektivë, të cilët për shkak të manisë së tyre nuk mbulojnë të gjitha nevojat e tyre ushqyese.
Janë sjellje që “përmbysin familjet” dhe vazhdojnë të vënë në rrezik shëndetin e të prekurit. Nga pikëpamja psikologjike, ajo gjithashtu përfaqëson një sfidë të vërtetë. Këta pacientë kufizojnë konsumin e tyre të ushqimit për shkak të faktorëve të tillë si neveria ndaj pamjes së ushqimit, për shkak të shijes, ngjyrës ose strukturës së tij. Po kështu, ata kanë frikë nga mbytja.
Ky është një realitet kompleks dhe delikat që meriton të analizohet, për të marrë parasysh këtë kategori të re të Manualit Diagnostik dhe Statistikor të Çrregullimeve Mendore (DSM-V). ARFID diagnostikohet vetëm nëse ka pasoja të rënda fizike në shëndetin e pacientit.
Çrregullimi shmangës/kufizues i marrjes së ushqimit: përkufizimi dhe simptomat
Çrregullimi shmangës/kufizues i të ngrënit quhej më parë “çrregullim selektiv i të ngrënit”. Me përditësimin e ri të DSM-V, një gjendje që shfaqet dukshëm në popullatën e fëmijëve dhe adoleshentëve është përshkruar më në detaje. Kjo është ajo që del nga hulumtimi i publikuar në Journal of Eating Disorders. Në një kampion prej 173 fëmijëve të moshës 7 deri në 17 vjeç, 22.5% e pacientëve plotësonin kriteret ARFID (shkurtesa për çrregullimin). Jemi përballë një gjendjeje klinike larg problemeve normale të të ngrënit. Në këto raste pacientët nuk shfaqin obsesion për pamjen fizike apo për të humbur peshë. Nuk ka as dismorfi trupore.
Ajo që shihni janë njerëzit që kufizojnë marrjen e tyre për arsye arbitrare, deri në pikën që nevojat e tyre ushqyese dhe energjitike nuk plotësohen. Studime të tilla si ato të kryera në Shkollën e Mjekësisë Johns Hopkins tregojnë gjithashtu se nuk ka ndërgjegjësim ose njohuri adekuate për TERIA midis profesionistëve të kujdesit shëndetësor. Kjo vë në rrezik një pjesë të popullsisë dhe, për rrjedhojë, është e nevojshme të bëhet shumë më e dukshme.
Cilat janë simptomat e një çrregullimi shmangës/kufizues të marrjes së ushqimit?
Është e mundur që shumë nëna dhe baballarë në këtë kohë janë të shqetësuara për atë fëmijë që ha pak ose që është shumë i shqetësuar. E vërteta është se ndonjëherë ne nuk e dimë se kur një sjellje e të ngrënit kalon nga të qenit kapriçioze ose e vështirë në problematike. Kjo shpjegon pse në vitin 2013 u vendos që të specifikohej dhe përshkruhej me saktësi kjo gjendje në DSM-V.
Cila është pamja e vuajtjes nga një çrregullim shmangës/kufizues i marrjes së ushqimit? Lista e mëposhtme e zbulon këtë:
Anemia.
Refluksi gastrik.
Sistemi imunitar i dobësuar.
Ngërçe, marramendje dhe të fikët.
Temperaturë të ftohtë të trupit shumicën e kohës.
Shpesh ka dhimbje stomaku.
Çrregullime të zorrëve si kapsllëku.
Lëkurë e thatë, dobësi e muskujve, rënie e flokëve.
Nuk më pëlqen të ha nga frika se mos mbytem.
Për më tepër:
Humbje e dukshme në peshë, për shkak të ushqyerjes së dobët.
Refuzim të shumë produkteve për shkak të strukturës, ngjyrës ose shijes së tyre.
Vajzat adoleshente ose gratë e rritura ndalojnë menstruacionet.
Përkeqësim psikosocial dhe rrezik i madh për jetën e personit.
Fëmija ka një përqindje rritjeje më të ulët se sa pritej.
Shumë nga këta njerëz vuajnë nga çrregullimet e ankthit.
Ky selektivitet apo kapriço në ushqim përkeqësohet me kalimin e kohës.
I rrituri shfaq një dobësi shumë të theksuar për të cilën nuk është i vetëdijshëm.
Pacientët hanë vetëm një numër shumë të vogël ushqimesh.
Në shumë raste, këta pacientë përfundojnë duke u ushqyer me tuba.
ARFID shpesh shoqërohet me çrregullime ankthi.
Çrregullimi shmangës/kufizues i marrjes së ushqimit është i zakonshëm në çfarë lloje njerëzish?
Shumica e kërkimeve mbi ARFID fokusohen në popullatën e fëmijëve dhe adoleshentëve. Dihet që është më i shpeshtë tek fëmijët, por mund të shfaqet edhe te popullata e rritur. Prandaj, një punë e tillë si ajo e shpërndarë nga Universiteti i Pensilvanisë thekson se të rriturit me modele të të ushqyerit “të zgjedhur” kanë më shumë gjasa të zhvillojnë këtë gjendje. Nga ana tjetër, është gjithashtu e zakonshme që njerëzit që janë në spektrin e autizmit (ASD) kanë më shumë gjasa të zhvillojnë ARFID.
Si diagnostikohet ky çrregullim?
Diagnoza e saktë e ARFID kërkon një ndërhyrje multidisiplinare. Nevojiten profesionistë mjekësorë dhe psikologë të specializuar në sjelljen e të ngrënit. Më pas, çelësat për secilën zonë janë të detajuara.
Diagnostifikimi mjekësor – Është e rëndësishme të theksohet se TERIA mund të diagnostikohet vetëm nëse sjellja ka pasoja të rënda fizike. Mjekët vlerësojnë nëse mungesa ushqyese ose nevoja për t’iu drejtuar ushqimit suplementar ose enteral është për shkak të një problemi psikologjik. Pediatrics in Review aludon për rëndësinë e DSM-V në drejtimin e kritereve diagnostikuese. Edhe pse se çfarë përbëhet kjo gjendje është shpjeguar më parë, tani shikoni udhëzuesit për ta identifikuar atë:
Kërkohet historia mjekësore e pacientit.
Duhet të ketë një mosinteresim të qartë për ushqimin.
Frika nga mbytja ose efektet dytësore fiziologjike.
Kjo sjellje nuk lidhet me çrregullime të tjera të të ngrënit si anoreksia.
Kufizimi nuk bazohet në arsye kulturore ose mungesë të ushqimit të personit.
Shmangni ushqimin ose zgjidhni atë në bazë të erës, shijes, strukturës, etj.
Cilat janë trajtimet për këtë çrregullim?
Është e zakonshme që njerëzit me TERIA të kalojnë një udhëtim të tërë midis specialistëve të ndryshëm, si ushqimi, gastroenterologjia ose psikiatria; gjithmonë duke marrë trajtime joefektive dhe diagnoza të pasakta. Trajtimi i problemeve të sjelljes së të ngrënit kërkon një qasje shumëdimensionale, përmes njësive të specializuara për çrregullimet e të ngrënit.
Njihni shkaqet e lidhura
Çrregullimi shmangës/kufizues i marrjes së ushqimit zakonisht ka një komorbiditet të mrekullueshëm me kushte të tjera klinike. Në përgjithësi, është e zakonshme të gjesh realitetet e mëposhtme:
Çrregullime të të nxënit.
Çrregullimi i spektrit të autizmit (ASD).
Çrregullimi obsesiv kompulsiv (OCD).
Çrregullimi i hiperaktivitetit të deficitit të vëmendjes (ADHD).
Shumë nga këta pacientë shfaqin probleme ankthi.
Studimi i publikuar në Journal of Eating Disorders, i diskutuar në fillim, nxjerr në pah prevalencën e çrregullimit të përhapur të zhvillimit. Aktualisht po kryhen programe eksperimentale për të zbuluar se cila qasje terapeutike është më e përshtatshme për pacientët me çrregullime shmangëse/kufizuese të marrjes së ushqimit.
Qasjet terapeutike – Qasjet terapeutike janë gjithmonë të personalizuara për çdo pacient, duke filluar nga diagnoza. Në këto raste dhe sipas njësive të specializuara për çrregullimet e të ngrënit (çrregullimet e të ngrënit) zbatohen strategjitë e renditura më poshtë:
Kujdesi i rregullt mjekësor.
Ndërhyrje psikosociale për të përmirësuar zakonet e të ngrënit.
Qasja me barna psikotrope sipas nevojave të pacientit.
Trajtoni komplikimet fizike që vijnë nga një dietë e varfër.
Nga Spitali i Përgjithshëm i Masaçusets kryejnë një studim pilot në të cilin aplikohet terapi kognitive-sjellëse dhe përfshihet familja e pacientit. Efektiviteti i tij aktualisht nuk dihet, por është një model i suksesshëm në shumicën e çrregullimeve të të ngrënit.
Progresi është duke u zhvilluar për të adresuar ARFID
Për të përfunduar, siç theksuam në fillim, ne ende nuk dimë gjithçka për këtë lloj çrregullimi të të ngrënit. Sa më shumë literaturë shkencore të jetë e disponueshme, ne do të kuptojmë më mirë etiologjinë e saj dhe terapitë më të përshtatshme. Për momentin, progresi është pozitiv, me ndërgjegjësimin e përgjithshëm për këtë çështje të shëndetit mendor shumë i rëndësishëm.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
