Ka disa njerëz që përdorin gënjeshtra. Mund të themi me siguri se të gjithë e njohin të paktën një person të këtij lloji. Gënjeshtarët zakonisht nuk pranojnë ta kenë këtë zakon, sepse ata nuk shihen mirë nga shoqëria; megjithatë, në realitet, ata e përsosin atë duke bërë shumë praktikë. Përveç kësaj, ata kuptojnë se gënjeshtra mund të jetë një burim, i vlefshëm dhe nëse nuk zbulohet, ai nuk dëmton askënd.
Ndoshta ata nuk mund të na mashtrojnë më, sepse ne i kemi njohur ata për një kohë të gjatë, por ata ende kanë aftësinë për të mashtruar njerëzit që sapo janë takuar ose që shohin pak. Ata e dinë se sa më pak detaje të japin, aq më mirë është; ata dinë të fshehin fytyrat e tyre në mënyrë që të mos zbulohen dhe të dinë se një prej aleatëve më të mirë të tyre është paqartësia.
Nga ana tjetër, duket pothuajse sikur ata që përdorin përzierjen e realitetit me fantazinë përfundojnë duke hedhur në kokë kufijtë që i ndajnë ato.
Nga gënjeshtrat e thjeshta tek ato të pandreqshme
Kur jemi fëmijë na thonë se nëse gënjeni, “hunda jonë rritet si një Pinocchio” dhe se është për të ardhur keq të mos themi të vërtetën. Nuk është e çuditshme që një i rritur, të adoptojë teorinë se një gënjeshtër e vogël “nuk dëmton askënd” dhe, pak nga pak, ne ndryshojmë paksa përkufizimin tonë të së vërtetës.
Gjatë këtij procesi, ka njerëz që arrijnë të kapërcejnë kufijtë që mund të konsiderohen “normale” dhe që bëhen gënjeshtarë pa kontroll. Kjo është kur lindin pyetje: A e bëjnë këtë me qëllim? A e kuptojnë atë që thonë? A kuptojnë ata se lëndojnë të tjerët? Për fat të keq, në shumicën e rasteve ky nuk është rasti. Dhe gjëja më e keqe është që nëse përpiqemi t’i ndihmojmë, ata na hedhin poshtë dhe thonë një gënjeshtër edhe më të madhe.
Gënjeshtrat patologjike, nga ekrani i madh në jetën reale
Nuk ka shumë studime shkencore që shpjegojnë pse dikush vuan nga mitomania (tendenca për të gënjyer dhe për të pranuar produktet e fantazisë së një realiteti, pak a shumë vullnetarisht dhe me vetëdije).
Një histori trilluese është ajo e Tania Head (emri i saj i vërtetë është Alicia Esteve), një vajzë e re lindur në Barcelonë e cila tha se ka qenë në katin e 78 të një prej kullave binjake, më 11 shtator, 2001, në kohën e shpërthimit.
Ajo tregoi dëmtimet e supozuara të raportuara gjatë sulmit dhe madje përshkoi të gjitha detajet. Në vitin 2007, gazeta amerikane The Neë York Times zbuloi se ishte një mashtrim dhe menjëherë pas kësaj, kanali televiziv spanjoll Cadena Cuatro prodhoi një dokumentar të quajtur 11-S, unë shpika gjithçka. Ai ende nuk e ka kuptuar pse vajza ka vendosur të gënjejë: disa thonë se kjo varet nga dëshira për t’u bërë e famshme, të tjerë mendojnë se arsyeja është paaftësia e saj për të dalluar realitetin dhe gënjeshtrat.
Si të kuptoni nëse dikush gënjen në një mënyrë patologjike
Përveç rasteve të raportuara në ekranin e madh apo të zbuluara nga media, në realitet është e mundur të përballeni me një mitomanik pa e kuptuar atë. Si të kuptojmë nëse dikush na gënjen “paturpësisht”? Ndoshta është pak e vështirë në fillim dhe na duhet një informacion shtesë për të mos besuar fjalët e tij.
Sidoqoftë, është e përshtatshme të dimë që një gënjeshtar patologjik nuk ka kontroll mbi atë që ai thotë apo edhe efektet që gënjeshtrat e tij kanë ndaj të tjerëve. Gënjeshtrat janë të përgjithësuara, joproporcionale, këmbëngulëse dhe shumica janë spontane dhe të pamenduara mirë.
Për shembull, ju mund të identifikoni dikë që vuan nga ky çrregullim, nëse ai ndryshon tregimet e tij gjatë gjithë kohës, në qoftë se bie në kundërshtim me atë që ka thënë në të kaluarën, ose në qoftë se ekzagjeron shumë tregimet.
Pse gjithmonë duhet të qëndrojmë larg nga një gënjeshtër patologjike?
Në praktikë, bazohet në mungesën e kontrollit nga ata që e thonë atë. Një mitomanik mund të ketë probleme ose anomali të trurit dhe në sistemin qendror nervor. Ky sigurisht që nuk është një “justifikim” që i lejon atij të vazhdojnë të gënjejnë, por është një fakt që duhet mbajtur parasysh kur e gjejmë veten duke dëgjuar një tregim të shpikur ose të rremë.
Kujdes duhet t’i kushtohet sidomos gënjeshtarëve që nuk kujdesen për të tjerët, sepse i konsiderojnë njerëzit ashtu siç konsiderojnë një gënjeshtër: një mjet i thjeshtë për të arritur qëllimin e tyre. Këta njerëz janë më të rrezikshëm se mythomaniacs *. Si ndodh? Ata janë plotësisht të vetëdijshëm për atë që po bëjnë! Gënjeshtrat e tyre i ndihmojnë ata të rriten në piramidën sociale dhe të shkelin të tjerët.
Gënjeshtrat nuk bëjnë mirë në asnjë rast. Ata që vuajnë nga mitomania meritojnë ndihmën tonë: përpiquni t’i bindni këta njerëz që të konsultohen me një specialist dhe t’i motivoni ata që të ndjekin trajtimin e duhur.
Burimi / lamenteemeravigliosa.it
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
