Nga Antonio Galdo, shkrimtar, gazetar
Nuk është vetëm çështje mirësjelljeje apo etike, por mbi të gjitha se si të përfaqësohesh në botë. Jemi bërë më të vrazhdë dhe të inatosur. Dhe, e paguajmë llogarinë në lidhje me marrëdhëniet. Mirësjellja mund të bëjë diferencën, mjerë kush e shpenzon kot. Në jetën private, kur na lejojnë të kemi marrëdhënie të mira me fqinjët tanë, në çdo nivel, dhe të mbajmë një marrëdhënie që nuk ka të ardhme pa respektuar etikën relative.
Një sondazh i Doxa me të punësuar, zbuloi se rreth 46 përqind e njerëzve që shesin një shërbim ose një performancë (nga hidrauliku tek avokati) zgjidhen bazuar në shkallën e mirësisë dhe mirësjelljes që tregojnë me bashkëbiseduesit.
Tashmë, duke filluar nga shekulli i gjashtëmbëdhjetë, falë sjelljeve të mira ishte e mundur të kishte paqe midis qyteteve që po bëheshin më të mëdha dhe më kërcënuese, dhe madje edhe sot etika është pjesë e kimisë që çon në të paturit, ose jo, të marrëdhënieve të mira diplomatike midis shteteve dhe midis udhëheqësve të tyre.
Rëndësia e sjelljeve të mira
Nëna ime, që vajzë, kaloi disa vjet shkollimi në konvikt. Midis lëndëve që ajo studioi, ishte edhe një disiplinë që askush, midis mësuesve dhe familjeve të nxënësve të shkollës, nuk guxonte ta konsideronte të mesëm. Sjelljet. Kjo është një mënyrë jetese shumë e qëndrueshme dhe një mënyrë për të qenë e pranueshme në botë. Thelbësorja e këtij mësimi, dhe mënyra në të cilën nëna ime dhe shokët e saj të klasës iu desh për ta thelluar atë, u dëshmua nga një fakt. Vajzat e shkollës me konvikt kishin një pasdite pushimi në javë, gjatë së cilës mund të dilnin, të shoqëruara gjithmonë nga një anëtar i familjes, dhe më pas të ktheheshin në perëndim të diellit: por leja anashkalohej nëse vota për Sjelljet e Mira ishte poshtë mjaftueshmërisë.
Bon ton dhe sjelljet e mira
Nuk është e nevojshme të pendohesh për shekujt e mëdhenj të “bon ton” (një shprehje ekuivalente me mirësjelljen), mbi të gjitha shekujt XVIII dhe XIX, por thjesht shiko përreth, me një minimum kuptimi kritik dhe pa shkelur në piedestalin e zotërve të pretenduar të jetës, për të kuptuar që po shpenzojmë mirësjelljen. E kemi eliminuar nga horizonti, madje në mënyrë të pavetëdijshme edhe nga injoranca e pastër, ose si rezultat i ritmeve dhe presioneve të përditshme që na largojnë nga pragu minimal i elegancës. Dhe ndonjëherë, i mirësjelljes.
Sjelljet e mira
Provoni vetë, me ndihmën e çdo mjeti dëgjimi, duke filluar nga veshi juaj, të dëgjoni sfondin e sjelljeve të këqija (përveç të mirave …) që shoqërojnë marrëdhëniet tona. Personal dhe qytetar. Si çift dhe si bashkësi. Në familje dhe në një godinë. Mendoni për mënyrën e papërpunuar, jo elegante, në të cilën tani themi lamtumirë. Puthja e dorës gruas, e cila është jo vetëm sinonim i mirësjelljes, por mbi të gjitha respekt (dhe atë që gratë meritojnë, përtej një demagogjie kaq të përsëritur mbi temën e rolit të tyre, e njohur dhe e lavdëruar vetëm me fjalë), që u shkatërrua në një moçal përshëndetjesh të papërpunuara. Ose në çdo rast të bëra keq, në një mënyrë jo elegante.
Një “Përshëndetje” e paqartë, me një besim që nuk ekziston, një shtrëngim duarsh i thjeshtë dhe nganjëherë tepër energjik (nuk duhet të ekzagjerohet kurrë me forcën e këtij gjesti, aq më pak me një grua), një shkëmbim puthjesh në faqe. Në këtë drejtim, sjelljet e mira na tregojnë se puthja në faqe, midis një burri dhe një gruaje, duhet të bëhet me plotësi, duke u kufizuar me ndjesinë erotike. Dhe sigurisht që jo, thjesht duke prekur njëri-tjetrin, kjo është një mënyrë fshatare dhe e përafërt për të përshëndetur njëri-tjetrin. Përkundrazi, le të largohemi nga zakoni i shkëmbimit të puthjeve midis burrave kur u themi lamtumirë vendeve sllave ku praktikohet, dhe rajoneve jugore ku ky zakon është akoma shumë i fortë. Me përjashtim të rastit, atëherë tradhtoni shokun që thjesht ju puth në rastin e parë. Natyrisht, sjellja e mirë nuk duhet të ndikojë në lirinë e njerëzve: nëse duam të shkëmbejmë një puthje në faqe me një mik, të cilin mund të mos e kemi parë për një kohë të gjatë, le ta bëjmë atë në liri absolute, pa u shqetësuar shumë për “bon ton”. Në raste të tilla, përmbajtja e marrëdhënies njerëzore është në çdo rast një përparësi mbi elegancën ose ndryshe të një gjesti. Vëmendje edhe ndaj përqafimeve dhe përshëndetjeve mbi shpatulla: jo gjithmonë janë të mirëseardhura apo të dëshiruara. Dhe në çdo rast, kurrë mos e ekzagjeroni me këto afeksione, shpesh vetëm të dukshme dhe për këtë arsye të zbrazëta.
Mirësjellja në tryezë
Një fushë tjetër në të cilën sjelljet e mira bëhen thelbësore është tryeza. A mund të përfundoni një drekë ose darkë me dikë tjetër në tryezë që ndërsa ha, gromësin vazhdimisht? A do ta pranonit pa siklet shoqërinë e atyre që lëshojnë këtë zhurmë të çuditshme me gojën e tyre, gjithmonë të hapur, ndërsa përtypen? Përgjigjet janë të dukshme. Por një përditësim i kësaj pjese specifike të mirësjelljes, lidhet edhe me pushtimin e protezave përmes pajisjeve tona elektronike. Jam duke folur për telefonat inteligjentë, tabletët dhe celularët: në tryezë nuk duhet as t’i vendosni pranë pecetës, aq më pak t’i mbani të ndezura. Për asnjë arsye në botë. Kushdo që e bën këtë është thjesht i vrazhdë, dhe nëse dëshiron të përfaqësojë veten e tij si nënë ose baba i shqetësuar për fëmijët e tyre, ose është gënjeshtar ose nuk e di se për çfarë po flet. Mos i besoni justifikimeve të tij.
Si t’ua mësojmë sjelljet e mira fëmijëve?
Nga ana tjetër, disa sjellje të mira tryeze mbeten të përjetshme, për t’u mësuar fëmijëve, dhe madje edhe më shpesh prindërve, që nga fëmijëria: shfryni hundët shumë butësisht dhe vetëm nëse është vërtet e nevojshme, mos e mbani pirunin si një hell ose të pështyni, mos i vendosni bërrylat në tryezë, mos ngrini tonin e zërit gjatë bisedës, mos hani me kokën të futur në pjatë pa parë përreth, flisni me të dy njerëzit afër jush, në të djathtën dhe në të majtën tuaj.
Qytetaria përmes sjelljes së mirë
Dhe në fund, vetëm një reflektim i shpejtë mbi sjelljet e mira të zbatuara në jetën tonë si qytetarë. Një aluzion, kur kemi folur për raste të urbanizmit, sensit qytetar, mirësisë, jetës në bashkëjetesë. Ne duhet të shohim në sy njëri-tjetrin: inati (shoqëror), zemërimi, vrazhdësia dhe skllavëria e një kohe tanimë jashtë kontrollit, na kanë tërhequr në një shpellë. Në errësirën ku as sjelljet e mira nuk shihen. Vini re, në lidhje me agresionin në rritje kur kalojmë një rrugë dhe kur dikush tregon me gisht drejt nesh, ose zhargonin e përplasjeve televizive me të cilin komunikojmë me personin e mosmarrëveshjes momentale urbane. Kemi të drejtë apo jo? Nuk ka rëndësi, ajo që me të vërtetë peshon si një gur dhe e bën jetën të rëndë dhe të paqëndrueshme është se bashkëjetesa midis nesh është bërë më e vështirë, shumë më e vështirë. E privuar nga mirësjellja.
Etika e mirësjelljes
Pasi të lexoni konsideratat tona në lidhje me rëndësinë e mirësjelljes, nëse doni ta thelloni temën, ka disa libra që nuk mund t’i humbni. I pari është teksti klasik nga Imzot Giovanni della Casa: titullohet “Il Galateo”, shkruar në shekullin e gjashtëmbëdhjetë, por nuk ka manual më aktual mbi sjelljet e mira. Ju mund të gjeni, në çdo librari, disa botime me kosto të ulët. Libri i dytë, i lehtë si frymëmarrje por shumë i thellë për përmbajtjen e tij, është nga gazetarja dhe shkrimtarja Lina Sotis (quhet Bon ton, dhe në Amazon është në dispozicion në të gjitha versionet), mësuese jete. Libri i tretë që rekomandojmë është “Origjina e sjelljeve të mira në tryezë” nga Claude-Lévi Strauss dhe, për ta mbyllur, hidhni një vështrim në “Zonja dhe zotërinj të Italisë” nga Gabriella Turnaturi (botimet e Feltrinelli), një histori e vërtetë e mirësjelljes së mirë në vendin tonë. Përfshirë krizën e tyre.
Përgatiti Orjona Tresa / Burimi NonSprecare
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
