A keni shkuar ndonjëherë në një klasë parashkollore dhe, a keni parë një vajzë të vogël e cila fillon të bisedojë në një mënyrë që duket shumë përtej viteve të saj? Sigurisht, mënyra përtej aftësive të vogëlushit tuaj? Kjo sjellje e parakohshme është njëkohësisht e adhurueshme dhe pak shqetësuese. A është normale?
Gjyshja do të thoshte, “vajzat zhvillohen më shpejt”. Ajo ka të drejtë.
Nevada Doku, Logopediste
Mosha mesatare për një fjalë të parë është 7-12 muajsh dhe vajzat kanë më shumë të ngjarë se djemtë të flasin më herët. 16-muajshe vajzat ka të ngjarë të kenë fjalor që është dy herë më shumë se madhësia e bashkëmoshatarëve të tyre meshkuj, me një mesatare prej 95 fjalësh përkundrejt 25. Aftësia për të kombinuar fjalë, të cilat ne presim të zhvillohen me moshën 2-vjeçare, gjithashtu ka tendencë që komunikimi të shfaqet mesatarisht 3 muaj më herët te vajzat sesa te djemtë.
Duket se ekziston një “prag kritik” i madhësisë së fjalorit që nevojitet para se të fillojnë kombinimet e fjalëve, kështu që ka kuptim që nëse vajzat po fitojnë fjalor më të madh dhe më shpejt, kjo do të rezultojë në përmbushjen e momentit të kombinimit edhe më shpejt se djemtë.
Edhe kur bëhet fjalë për artikulim, ne shohim dallime. Djemtë mbeten pas vajzave kur bëhet fjalë për përvetësimin e tingujve të të folurit. Djemtë duhet të punojnë ende në intervalin mesatar, ndërkohë që vajzat shpesh janë më përpara kur bëhet fjalë për të folurin dhe fjalët kyçe të gjuhës.
Pavarësisht nga gjinia, ne ende presim:
*Fjala e parë nga 7-12 muajsh
*Fjalori prej 50 fjalësh deri 18 muajsh
*Kombinimi i dy fjalëve nga 24 muajsh
*Përvetësimi i të gjitha tingujve të të folurit nga 7-8 vjeç
Dhe nuk ka asgjë për të sugjeruar, pasi djemtë kanë aftësi shumë të mira komunikimi në kohën kur arrijnë moshën e shkollës fillore. Ka përjashtime gjithmonë.
Sidoqoftë, djemtë janë në rrezik më të lartë për disa çrregullime në komunikim, në veçanti autizëm, i cili prek djemtë me një normë gati 4-5 herë me shumë se incidencën e vajzave. Disa aftësi të gjuhës së hershme që priren të mbeten pak tek djemtë – kontakti me sytë, gjestet dhe vëmendja / referencat e përbashkëta – zakonisht janë të mangët në fëmijët me aftësi ndryshe.
Injorimi i këtyre shenjave të mundshme të hershme me shpresën se “ata do ta tejkalojnë atë” nuk rekomandohet, veçanërisht pasi ndërhyrja e hershme është një nga treguesit më të mëdhenj të përmirësimit.
Belbëzimi dhe Apraksia janë dy çrregullime të tjera të komunikimit që janë më të përhapura te djemtë sesa te vajzat. Gjithmonë duhet t’u kushtojmë vëmendjen e duhur fëmijëve, për mënyrën se si ata i përdorin këto aftësi.
Duke qenë të vetëdijshëm që çdo fëmijët ndryshojnë nga njëri-tjetri, gjithashtu ky faktor ndikon që studimet të vazhdojnë për shumë kohë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
