FB

April 13, 2022 | 7:45

Shantazhi emocional, arma për të manipuluar një të dashur

Shantazhi emocional është një formë e fuqishme manipulimi e përdorur nga njerëzit e afërt me ne (familja, prindërit, partnerët, punëdhënësit ose bashkëpunëtorët) për të marrë atë që duan. Ata përdorin pikat tona të dobëta, njohuritë që kanë për sferën tonë intime dhe sekretet tona për të na kërcënuar dhe ndëshkuar në mënyrë që të kapërcejmë rezistencat tona dhe t’i lejojmë ata të na kontrollojnë.

Në bazë të dinamikës transaksionale të shantazhit emocional ka dy role: kontrollues ose shantazhues, dhe i kontrolluar.

I pari ushtron presion mbi të dytin. Kur një person është objekt i shantazhit emocional, ai ndihet i frikësuar, fajtor, i pakëndshëm, i mërzitur dhe i detyruar të bëjë diçka që kufizon lirinë e tij të veprimit dhe zgjedhjes.

Shantazhuesi përdor kontrollin mbi tjetrin për të përfituar një avantazh personal, një përfitim legjitim por shtrëngues: prandaj, ai nuk ka ndërmend të dëmtojë qëllimisht personin e afërt. Ai zakonisht manipulon për t’u ndjerë i dashur, i vlerësuar, i qetësuar, i mbështetur ose i ndihmuar nga personi tjetër. Problemi nuk është aq shumë ajo që ai dëshiron për veten e tij, por se si ai synon të marrë atë që i nevojitet duke neglizhuar ose duke mbetur i mpirë ndaj nevojave dhe shqetësimit tonë.

Manipulimi afektiv nuk ushtrohet gjithmonë në mënyrë eksplicite përmes kërcënimeve dhe shantazheve të drejtpërdrejta; ndonjëherë shantazhi ndodh nëpërmjet sinjaleve pasive të protestës si heshtja dhe fytyrat e gjata ose nëpërmjet viktimizimit për ta bërë personin tjetër të ndihet “i keq” ose “i pandjeshëm”.

Tre treguesit që na lejojnë të kuptojmë se jemi brenda një dinamike shantazhi janë:

  • Frika nga mosmiratimi, sulmi, braktisja, mosdashuria deri në atë masë sa nuk e favorizojmë tjetrin;
  • Ndjenja e fajit;
  • Ndjenja e detyrimit;

Shpesh shantazhi ushtrohet nga një person që ka një formë avantazhi ndaj atij që dëshiron të kontrollohet; si avantazhi ekonomik i njërit bashkëshort ndaj tjetrit ose i prindit ndaj fëmijës, pushteti për shkak të rolit të punëdhënësit ndaj punëmarrësit. Sa më shumë dashuri ose më shumë çekuilibër fuqie ekziston mes dy njerëzve, aq më të forta janë gjendjet emocionale që na bëjnë t’i dorëzohemi shantazhit.

Që të bëhet një manipulim të dy protagonistët luajnë një rol; edhe shantazhuesin edhe ai që e lë veten të kontrollohet.

Shpesh ata që lejojnë manipulimin vuajnë nga një formë varësie, ndjenjë pasigurie, ndjenjë të përgjegjësisë ose detyrës, aspektet depresive, mungesën e vetëbesimit ose çrregullime të tjera për të cilat ata e pranojnë këtë dinamikë jofunksionale pa e nxjerrë veten jashtë saj.

Ka 4 faza që karakterizojnë dinamikën e shantazhit emocional:

Kërkesa: Mund të jetë e drejtpërdrejtë ose e tërthortë nga ana e manipuluesit: Për shembull “dua që të heqësh dorë nga dalja me miqtë e tu” ose “qëndrimi të mërzitur”. Si rezultat, ne ndihemi të pakëndshëm dhe të kufizuar në lirinë tonë.

Rezistencë ose refuzim: ne përpiqemi të rezistojmë duke argumentuar nevojat tona ose duke hedhur poshtë kufijtë e vendosur.

Presioni ose kërcënimi: përballë hezitimit ose refuzimit tonë, tjetri fillon në një mënyrë pak a shumë të drejtpërdrejtë të na bëjë presion ose kërcënim.

Dorëzimi: ne pranojmë të sakrifikojmë dhe kënaqim tjetrin, duke u ndjerë të frustruar, të pakëndshëm dhe në detyrim.

Ka disa qëndrime manipuluese që kontrolluesi mund të aktivizojë për të na shtyrë të përmbush kërkesat e tij. Këto janë modalitete që mund të mbivendosen pa u përjashtuar reciprokisht:

Sadist ose ndëshkues

Shantazhon dhe manipulon në mënyrë eksplicite. Tregon saktësisht se çfarë pret prej nesh dhe çfarë pasojash do të ketë nëse nuk është i kënaqur. Ai shprehet në mënyrë agresive dhe mund të çojë në një përshkallëzim të zemërimit shpërthyes dhe/ose kërcënime për abuzim fizik, të çojë në braktisje, një ndërprerje emocionale dhe marrëdhëniesh, duke e vënë viktimën në disavantazh ose privim ekonomik.

Mazokist ose vetë-ndëshkues

Përballë një refuzimi të marrë, ai drejton zemërimin dhe kërcënimet ndaj vetes. Ata janë shpesh të varur patologjikisht nga partneri i tyre i cili kërcënon të dëmtojë veten ose të bëjë vetëvrasje përballë prishjes së një lidhjeje.

Viktima

Shantazhon veten duke u treguar i dobët, i sëmurë, fatkeq, i pakënaqur, me synimin për të tërhequr vëmendjen dhe për të marrë ndihmë. Ai deklaron hapur se pa ndihmën tonë do të vuajë më tej dhe se do të jetë faji ynë që nuk jemi të interesuar për ta ose nuk e duam sa duhet.

Joshës

Ai kërkon të marrë atë që dëshiron prej nesh me premtimin se do të na shpërblejë me diçka të mirë dhe të mrekullueshme nëse kënaqim kërkesat e tij. Është një formë më delikate e kontrollit që kryhet përmes premtimeve për dashuri, para, përparim në karrierë.

Për të ndryshuar këtë dinamikë, ne duhet të ndryshojmë mënyrën se si i përgjigjemi shantazhit emocional. Si bëhet?

Para së gjithash, kur na bëhet një pyetje është e nevojshme t’i japim vetes tempullin për të menduar dhe vlerësuar atë që është e mirë për ne dhe ne vërtet duam t’i përgjigjemi. Është e rëndësishme të mos veproni dhe të mos ekspozoheni me nxitim. Kjo kohë na lejon të mbledhim informacionin e nevojshëm për të ndërtuar një përgjigje të mençur që nuk ndez konflikte të panevojshme. Fokusi duhet vënë në kërkesën aktuale, pa u mbështetur në mosmarrëveshjet e lashta, për të vlerësuar nëse është legjitime pranimi apo refuzimi i saj, nëse është realiste, prioritare apo dytësore.

Përgjigjuni nga një pozicion i rritur, as në mbrojtje dhe as nga inati. Nuk është e nevojshme të justifikoni një refuzim: është legjitime të mos jemi të disponueshëm dhe nuk ka nevojë të motivojmë apo argumentojmë për një kohë të gjatë zgjedhjen tonë.

Mjafton të thuash: “Më vjen keq që je kaq i inatosur por nuk mundem ose për momentin nuk mundem…”. Përveç mënyrës, është po aq e rëndësishme që të zgjedhim me kujdes kohën dhe vendin për ta bërë këtë, në mënyrë që personi të vihet në kushtet më të mira për të pranuar refuzimin tonë.

Mund të zgjidhni një negocim, domethënë të shkëmbeni kërkesën e njërit për një nevojë të tjetrit, ose të përdorni humorin, pa bërë tallje dhe shaka ndaj tjetrit, si një mjet efektiv për të theksuar se sa të rëndësishëm dhe vendimtarë jemi për personin tjetër në një masë të tillë që ai nuk mund të bëjë pa ne.

Megjithatë, kur kontrolli emocional arrin në një qorrsokak, mund të jetë e dobishme ta zhvendosni bisedën në një temë tjetër duke përfshirë dhe shpërqendruar manipuluesin, veçanërisht kur ai bëhet agresiv, ndaj vetes ose të tjerëve. Shantazhi emocional është përgjithësisht i dhimbshëm, por jo i rrezikshëm apo i dëmshëm për dikë.

Rrallëherë, presioni dhe kërcënimet mund të përfshijnë abuzim fizik ose seksual ose aktivitete të paligjshme. Kur ekziston rreziku që kërcënimet të degjenerojnë në abuzim është e nevojshme të kërkoni ndihmë nga rrjeti social dhe miqtë si dhe mbështetje profesionale. Në këto raste, njeriu duhet të jetë i sigurt duke mos ndihmuar një person shumë të shqetësuar.

 

 

Burimi / https://psicoadvisor.com/

© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.

MARKETINGU:
Agjente Marketingu:
Erinda Topi: 0688019400
E-mail: [email protected]

© Revista Psikologjia. Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.

To Top