Në Itali rreth 2 milionë fëmijë dhe të rinj janë të prekur nga çrregullime neuropsikike. E mërkurë 11 maj 2022 Dita e parë Kombëtare për promovimin e Neuro-zhvillimit. Promovoni shëndetin dhe mbrojtjen e zhvillimit neurologjik, atë periudhë komplekse që nga ngjizja deri në 1000 ditët e para dhe më pas deri në moshën madhore, pasi është thelbësore në përcaktimin e shëndetit të mirë fizik dhe mendor të individëve, si dhe në gjenezën dhe mundësitë për trajtim të çrregullimeve neurologjike, psikiatrike dhe neuropsikologjike të fëmijërisë dhe adoleshencës. Me këtë synim, SINPIA – Shoqata Italiane e Neuropsikiatrisë së Fëmijëve dhe Adoleshentëve lançon, me rastin e 50-vjetorit të themelimit të saj dhe në kuadër të Javës Evropiane të Ndërgjegjësimit për Shëndetin Mendor 2022, Ditën Kombëtare për Promovimin e Neuro-zhvillimit.
Faktorët e rrezikut dhe komponentët gjenetikë. Faktorët e zakonshëm të rrezikut dhe komponentët gjenetikë, neurobiologjikë dhe mjedisorë, transversalë dhe specifikë për moshën, mund të ndërhyjnë në procesin e zhvillimit neurologjik, duke modifikuar zhvillimin e trurit shumë herët, duke kompromentuar rrjetet nervore që qëndrojnë në themel të maturimit të aftësive adaptive, motorike, komunikuese dhe të të mësuarit, emocionet dhe sjelljet. Efektet e këtyre ndryshimeve mund të jenë të dukshme që në vitet e para të jetës, duke çuar në shfaqjen e çrregullimeve të tilla si autizmi, çrregullimet e gjuhës dhe të të mësuarit, çrregullimi i hiperaktivitetit të deficitit të vëmendjes, epilepsia. Ose bëhen të dukshme në adoleshencë, me çrregullime psikiatrike si skizofrenia dhe depresioni.
Duhen ndërhyrje direkte. “Ne kemi nevojë për ndërhyrje të synuara dhe të kujdesshme për promovimin e Neuro-zhvillimit – shpjegon profesoresha Elisa Fazzi, presidente e SINPIA-s dhe drejtore e U.O. Neuropsikiatria e Fëmijëve dhe Adoleshentëve ASST Spedali Civili dhe Universiteti i Brescias – për të rritur faktorët mbrojtës dhe për të ulur ndikimin e faktorëve të rrezikut. Ndërhyrjet drejtpërdrejt për të mbështetur një zhvillim harmonik emocional, motorik, gjuhësor, njohës, social që nga lindja deri në adoleshencë dhe më pas ndërhyrje për të mbështetur situatat e cenueshmërisë së familjes, vëmendje më të madhe në të gjitha mjediset dhe kontekstet e jetës në të cilat rriten fëmijët”.
Janë zgjedhur ngjyrat e ylberit. “Më në fund – shtoi Elisa Fazzi – është e nevojshme të garantohen ndërhyrje të synuara kur ka shenja të rrezikut të çrregullimeve neurozhvillimore. Në fakt, gjithnjë e më shumë kërkime tregojnë se një neurozhvillim pozitiv, nga konceptimi deri në moshën madhore është thelbësor në përcaktimin e shëndetit të mirë fizik dhe për të festuar ditën, ne kemi zgjedhur ngjyrat e ylberit, për të përfaqësuar si shumëllojshmërinë e jashtëzakonshme të aspekteve të përfshira në zhvillimin neurologjik dhe çrregullimet e lidhura me to, ashtu edhe nevojën që të gjithë fëmijët të jetojnë në kohë paqeje në mënyrë që të zhvillojnë në maksimum potencialin e tyre neuropsikik”.
Monumentet e ndriçuara. Për të festuar këtë ditë, në mbrëmjen e 11 majit, shumë bashki dhe institucione italiane do të ndriçojnë zyrat apo monumentet e tyre me ngjyrat e ylberit, duke përfshirë selinë e Istituto Superiore di Sanità në Romë dhe Lozha në Brescia. Gjithashtu me rastin e Ditës së Neurozhvillimit, Shërbimet e Neuropsikiatrisë dhe Njësitë Operacionale të rajoneve italiane do të aktivizojnë nisma lokale për ndërgjegjësimin për këtë çështje.
Çrregullime neurofizike në Itali nga 0 deri në 17 vjeç. Për shkak të pandemisë dhe ndikimit të saj në shëndetin e përgjithshëm të popullsisë, mirëqenia mendore e të miturve është ulur me më shumë se 10% në mbarë botën, me dyfishimin e fëmijëve nën pragun e shqetësimit, me rritje të zemërimit, mërzisë, vështirësi përqendrimi, ndjenja e vetmisë dhe pafuqisë, stresi, çrregullimet e gjumit si dhe patologjitë edhe më të rënda si çrregullimet e të ngrënit dhe vetëdëmtimi. Në Itali, çrregullimet neuropsikike të moshës së zhvillimit prekin afro 2 milionë fëmijë dhe të rinj, midis 10 dhe 20% të popullsisë së fëmijëve dhe adoleshentëve nga 0 deri në 17 vjeç, me manifestime shumë të ndryshme për sa i përket llojit, ecurisë dhe prognozës. Incidenca e tyre është në rritje, në më pak se dhjetë vjet numri i fëmijëve dhe adoleshentëve të ndjekur në shërbimet e Neuropsikiatrisë së Fëmijëve dhe Adoleshentëve (NPIA) është dyfishuar.
Ndikimi me pabarazitë. Ndikimi negativ gjithnjë e më dërrmues i pabarazive ekonomike, sociale dhe kulturore, i përkeqësuar nga ana tjetër nga ngjarje të mëtejshme destabilizuese si pandemitë dhe luftërat, së bashku me indiferencën, mohimin, keqkuptimin, armiqësinë dhe stigmën, ka një vlerë shkatërruese në rritjen e çrregullimeve neuropsikiatrike. “Problemet që rezultojnë nga çrregullimet neuropsikike të moshës së zhvillimit janë tani dramatike dhe tragjikisht të neglizhuara, si në aspektin e zbatimit të strategjive adekuate parandaluese ashtu edhe në aspektin e burimeve për trajtim – përfundon Elisa Fazzi, ku burimet dhe përgjigjet e sistemit nevojiten, të integruara dhe të koordinuara ndërmjet arsimit, politikave sociale dhe shëndetësore, në kontekstin e një ndryshimi të thellë kulturor që i hapet inovacionit dhe të ardhmes, në mënyrë që të gjithë fëmijët dhe të rinjtë me çrregullime neurozhvilluese dhe familjet e tyre të shohin më në fund të drejtën për kujdesin e duhur dhe në kohë dhe t’u garantohet zhvillimi maksimal”.
Burimi / https://www.repubblica.it/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
