Nëse nuk do të besojmë se njerëzit ndjekin rregullat dhe vlerat e përbashkëta, nuk do të hipnim kurrë në tren apo aeroplan; ne nuk do të kalojmë një rrugë dhe nuk do t’i japim para një shoku; as nuk do të blinim një fshesë me korrent nga një shitës.
Sigurisht, jo të gjithë janë të besueshëm, por ka edhe nga ata që megjithatë kanë një qëndrim të dëshpëruar ndaj gjithçkaje dhe ndaj të gjithëve: disa studime tregojnë, për shembull, se fëmijët e prindërve të ndarë dhe ata që kanë jetuar në familje ku kanë pësuar abuzime priren të jenë të dyshimtë dhe të kujdesshëm në marrëdhëniet e tyre, veçanërisht në ato intime.
Megjithatë, një dozë e moderuar mosbesimi na lejon të mbrohemi nga mashtrimet, fyerjet ose zhgënjimet. Të dish se cilat të dhëna mund të na tregojnë nëse duhet t’i besojmë dikujt tjetër mund të jetë jashtëzakonisht e dobishme, veçanërisht kur kemi të bëjmë me dikë që e njohim pak.
Me qëllim për t’u fokusuar në çdo shenjë që justifikon një qëndrim të dyshimtë, psikologët David DeSteno, Cynthia Breazeal dhe Robert Frank së bashku me kolegë të tjerë kanë zhvilluar një sërë modelesh eksperimentale. E para kishte për qëllim të përcaktonte nëse ekspozimi ndaj sjelljes joverbale të një bashkëbiseduesi çoi në parashikimin e synimeve dhe lëvizjeve të tij në një lojë në të cilën ishin simuluar strategjitë financiare. Studimi përfshiu që pjesëmarrësit, të ndarë në çifte, patën një shkëmbim të lirë për pesë minuta. Ndërveprimi mund të bëhet ballë për ballë ose përmes bisedës.
Kjo bisedë u pasua nga një lojë ekonomike në të cilën vullnetarët mund të vendosnin nëse do të bashkëpunonin me partnerin e tyre (dhe do të fitonin më pak, por do të ndajnë të ardhurat e operacioneve) apo nëse do të mbanin gjithçka për vete, duke lënë tjetrin “thatë”. Objektivi i studimit ishte të verifikonte nëse ndërveprimi personalisht i shtynte lojtarët të parashikonin nëse tjetri do të rezultonte i besueshëm apo jo.
Siç pritej, pjesëmarrësit që kishin një “tête-à-tête” ishin në gjendje të merrnin me mend se si “kundërshtari” do të lëvizte shumë më saktë se ata që sapo kishin biseduar: “mprehtësia” e tyre ishte më e mirë se 37% krahasuar me të tjerët. Pasi e konstatuan këtë, studiuesit kaluan në fazën tjetër të studimit: identifikimin e sinjaleve ku bazoheshin gjykimet e atyre që kishin “goditur në shenjë”.
Për ta verifikuar këtë, intervistat u regjistruan me kamera të shumta (për të pasur këndvështrime të shumëfishta) dhe u rishikuan nga një grup ekspertësh të komunikimit joverbal. Kjo analizë çoi në një lloj “formule dyshimi”.
Korrelacioni midis besimit dhe qëndrimit
Ata që dyshoheshin se ndiqnin vetëm interesat e tyre, adoptuan një stil karakteristik jo-verbal: mbajtjen e krahëve të palosura, mbulimin pjesërisht të fytyrës me dorë, vendosjen e njërës dorë me tjetrën, animin e bustit prapa; sa më e lartë të jetë frekuenca e këtyre sjelljeve, aq më oportunist ishte lojtari.
Kur mbështetemi te dikush (për të zhbllokuar lavamanin, për operacion etj.) nuk mjafton që ai të ketë një sjellje dhe shprehje të tillë të fytyrës që të na japë idenë se kemi të bëjmë me një person të drejtë dhe të ndershëm: është e rëndësishme që të jepni edhe përshtypjen se jeni kompetent në atë që bëni.
Këto dy aspekte transmetohen në fytyrë nga dy elementë të ndryshëm: i pari nga shprehjet e fytyrës (të cilat mund të modifikohen vullnetarisht); e dyta nga struktura kockore (e pandryshueshme): nëse e para mund të simulohet; e dyta jo; megjithëse mesazhi që transmeton nuk është domosdoshmërisht një shenjë se individi në fjalë e di faktin e tij.
Studimi i gjuhës së trupit
Kjo u demonstrua nga një studim i kryer në Universitetin New York, nga psikologët Erik Hehman, Jessica Flake dhe Jonathan Freeman. Sondazhi i tyre u krye në katër hapa në të cilët detyra e pjesëmarrësve, të të dy gjinive, ishte të vlerësonin fytyrat e meshkujve të bëra me një program grafik për PC.
Në studimin e parë, subjektet panë pesë foto të 10 meshkujve të rritur të etnive të ndryshme. Vullnetarëve iu kërkua të tregonin se cilat “versione” zgjuan më shumë besim dhe cilat fytyra dukej se u përkisnin individëve të sigurt dhe kompetent. Portretet ishin retushuar në atë mënyrë që t’u jepnin fytyrave një pamje pak a shumë të besueshme dhe të ngjallnin idenë e një personi të aftë për të bërë punën e tyre.
Në praktikë, për të simuluar një pamje të besueshme, studiuesit, bazuar në studimet e mëparshme, kanë modifikuar fytyrat në mënyrë që ato të marrin një shprehje me natyrë të mirë (vetullat e larta dhe qoshet e gojës të lakuar lart) ose një vrenjtje (vetullat e vrenjtura, si në atë të dikujt që ndjen zemërim). Nga ana tjetër, për të ndryshuar përshtypjen e vetëbesimit, fytyrat ishin “trudhosur” ose zmadhuar.
Doli se nëse mund të simulojmë një pamje të besueshme me shprehjet e fytyrës; kjo nuk e ndryshon aspak gjykimin në lidhje me vetëbesimin, sepse ky i fundit është i lidhur me strukturën kockore. Me fjalë të tjera, fytyrat më të mëdha dukeshin më të sigurta; ndoshta sepse ky aspekt është për shkak të efektit dytësor të testosteronit (hormoni mashkullor), i cili i jep fytyrës një pamje më të pjekur.
Një eksperiment i dytë përsëriti të parin, por këtu, vullnetarët gjykuan 40 fytyra të modifikuara nga kompjuteri që ndryshuan ngadalë nga një pozë “butësisht e lumtur” në një pozë “të zemëruar të mbuluar”. Ngjashëm me atë që u vu re në studimin e parë, sa më dashamirës të shfaqej fytyra, aq më shumë ngjallte idenë e të qenit i besueshëm; e kundërta ishte rasti për fytyrat më të vrenjtura.
Në përputhje me studimin e parë, edhe këtu, fytyrat e ngushta apo të zmadhuara të jepnin idenë e të qenit përkatësisht më të papërvojë dhe më të aftë. Në eksperimentin e tretë, studiuesit “i hodhën” gjetjet e tyre në një skenar real.
Këtu, subjekteve iu shfaqën një sërë fytyrash të krijuara nga kompjuteri; prandaj atyre iu kërkua të shprehnin mendimin e tyre për dy aspekte: në thelb, ata duhej të zgjidhnin kë do ta konsideronin të përshtatshëm si këshilltar financiar (një kriter që lidhet me besimin) dhe cilin si kandidati me probabilitetin më të lartë për të fituar në një konkurs të ngritjes së peshave (faktor që lidhet me perceptimin e aftësisë). Edhe në këtë rast, gjykimet bazohen ekskluzivisht në vlerësimin e serisë së fytyrave të retushuara të përdorura në seancat e mëparshme.
Duke u dashur të zgjidhnin, vullnetarët kishin shumë më tepër gjasa të identifikonin konsulentin e investimeve tek ata që kishin një fytyrë të buzëqeshur dhe të zgjidhnin si një konkurrent të mundshëm në garën atletike që kishte fytyrën më katrore dhe më të gjerë.
Në eksperimentin e fundit, studiuesit nuk u dhanë asnjë frymëzim pjesëmarrësve (përveç atyre të punësuar në studimet që i paraprinë). Në vend të kësaj, ata u kërkuan atyre të imagjinonin se si mund të dukej një këshilltar financiar i besueshëm dhe një atlet. Edhe këtu, tiparet që vullnetarët përshkruanin për dy figurat pasqyruan atë që kishte dalë në fazat e mëparshme të hulumtimit, duke konfirmuar rezultatet.
Korrelacioni midis besimit dhe nuhatjes
Por a ka ndonjë mënyrë, që nuk lidhet me fizionominë, për të rritur besimin? Kështu duket dhe lidhet me perceptimin e një arome specifike. Zbulimi u atribuohet psikologëve Roberta Sellaro dhe Lorenza Colzato të Universitetit të Leiden, në Holandë.
Këta studiues, duke u nisur nga hulumtimet e mëparshme që kanë treguar se aroma e livandës relakson, donin të verifikonin nëse ajo kishte një efekt të ngjashëm edhe në atribuimin e besueshmërisë. Në hulumtim, një grup pjesëmarrësish u ekspozuan ndaj aromave të livandës ose mentes.
Pas thithjes, pjesëmarrësit u ftuan të merrnin pjesë në një lojë që siguronte përfitim financiar dhe në të cilën besimi tek tjetri luajti një rol kryesor. Në praktikë, lojën e luanin dy dhe ata duhej të kishin bashkëpunuar për të bërë zgjedhje investimi: secilit iu dhanë 5 euro të cilat mund të trefishoheshin në rast të “lëvizjeve” të suksesshme. Nëse do të kishin pasur të ardhura, ata mund të vendosnin nëse do t’i jepnin një pjesë të të ardhurave tjetrit dhe nëse po, ata ishin të lirë të përcaktonin shumën.
Rezultatet treguan se ata që kishin qenë në dhomën me aromë livando ishin shumë më të prirur për të ndarë të ardhurat me tjetrin dhe madje edhe më bujarë.
Burimi / https://psicoadvisor.com/
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
