A jeni ndjerë ndonjëherë sikur po mbani një peshë, por nuk e dini se si arritët deri atje? Dhe kjo ndjenjë e rëndë shfaqet gjithmonë në mënyra të papritura. Fakt është se të gjithë kemi pasur përvoja që na kanë ndryshuar në shumë mënyra, por plagët mbeten ende. Quhet traumë e pazgjidhur. Në shumicën e rasteve, është e lehtë të injorosh ose të shtypësh atë që ndjejmë emocionalisht, por injorimi i shenjave të traumës emocionale të pazgjidhur do të çojë në më shumë probleme në të ardhmen.
Çfarë do të thotë Trauma e Pazgjidhur?
Imagjinoni: trauma e pazgjidhur duket sikur keni mbajtur një thes me gurë për aq kohë sa nuk e mbani mend as kur e keni filluar. Janë ato kujtime, ndjenja ose përvoja që nuk i keni përpunuar apo shëruar kurrë siç duhet. Ky bagazh emocional gjithmonë kërcënon t’ju rrëzojë dhe ndonjëherë ju ndiheni sikur keni rënë në një vrimë të zezë dhe po zhyteni më thellë, sa më shumë që përpiqeni të dilni prej saj.
Trauma juaj emocionale e pazgjidhur ndikon në mënyrën se si ndiheni, veproni dhe mendoni në jetën tuaj të përditshme. Është gjithashtu e poshtër, duke u fshehur nën sipërfaqe dhe duke u shfaqur kur nuk e prisni, duke ngatërruar marrëdhëniet, punën dhe mirëqenien tuaj të përgjithshme.
1.Ndjenja e zemërimit dhe turpit – Shumë viktima të dhunës dhe abuzimit priren të luftojnë me ndjenjat e turpit dhe zemërimit, gjë që shpesh i shtyn ata të përfshihen në sjellje vetë-shkatërruese. Ata mund të ndihen sikur duhet të ishin më të fortë në mënyrë që të mund të ndalonin fajtorin e tyre. Dhe e dini cila është pjesa më e keqe? Shumë viktima të traumave emocionale të pazgjidhura priren ta mbajnë veten përgjegjës për atë që u ndodhi. Zemërimi që ndjeni përfaqëson dhimbjen, pafuqinë dhe turpin që keni mbajtur brenda vetes për vite me radhë.
2.Ndjeheni hipervigjilentë shumicën e kohës – Hipervigjilenca, një nga pasojat e dukshme të një traume emocionale të pazgjidhur, është si të kesh sistemin tuaj të brendshëm të alarmit në shpërthim të plotë. Është sikur truri juaj është gjithmonë zgjuar dhe po kërkon rreziqe që nuk ekzistojnë. Kjo ndjenjë e rritur e ndërgjegjësimit është rezultat i traumës që keni përjetuar në të kaluarën, që ndikon ndjeshëm në sistemin tuaj nervor, duke ju bërë të ndiheni të bllokuar në këtë mënyrë të vazhdueshme luftimi ose fluturimi. Edhe kur je i sigurt, ndihesh sikur rreziku po qëndron afër qoshes dhe është vetëm çështje kohe para se të duhet të vuash përsëri. Çdo hije dhe çdo lëvizje ndihet si një kërcënim, i cili e çon në shtëpi pikën, se trauma emocionale e pazgjidhur nuk zhduket kurrë.
3.Vetëvlerësim i ulët dhe ndjenja e pavlefshmërisë – Kur vuani nga vetëvlerësimi i ulët për shkak të traumës emocionale të pazgjidhur, ai ngadalë largohet nga vetëvlerësimi, vetë-imazhi dhe ndjenja juaj e kompetencës. Ndjenjat e mungesës së shpresës, pafuqisë dhe paaftësisë vazhdojnë t’ju mundojnë dhe ju mendoni se kjo nuk ka fund. E gjithë kjo është rezultat i një traume të pashëruar që vazhdon të të rrënojë deri në moshën madhore.
4.Gjumi i shqetësuar dhe ankthe – Makthet bëhen mysafirë të padëshiruar të natës kur trauma juaj refuzon të qëndrojë në të kaluarën. Përpjekja e trurit tuaj për të kuptuar kaosin përfundon duke ju tërhequr përsëri në zemër të ngjarjes së dhimbshme, duke e riprodhuar atë me detaje të gjalla.
Çdo natë bëhet një fushë beteje ku gjumi prishet nga skena të pamëshirshme shqetësimi. Teksa zgjohesh, i zhytur në djersë dhe i ngatërruar në çarçafë, rraskapitja nuk është vetëm fizike – është një maratonë mendore, që të lë të kulluar dhe të kesh frikë nga zbritja e radhës në terrenin shqetësues të gjumit.
5.Sjelljet vetëdëmtuese – Sjelljet vetëdëmtuese si tërheqja e flokëve, prerja ose marrja e lëkurës bëhen mekanizmat tuaj të përballimit kur bëhet fjalë për trajtimin e traumave të pazgjidhura. Ndjeheni sikur, sa më shumë gjakosni, aq më shumë do të hiqni dorë nga dhimbja dhe vuajtja që keni mbajtur përgjithmonë. Megjithatë, nuk funksionon në këtë mënyrë. Ju mund të ndiheni më mirë për një kohë të shkurtër, por më pas ato ndjenja kthehen me nxitim tek ju, dhe ashtu si kjo, ju jeni kthyer në fillim. Është si një rreth vicioz – ju dëmtoni veten, ndiheni më mirë për ca kohë dhe më pas ktheheni në pikën fillestare. Kjo e bën mbajtjen e traumës mbi ju edhe më të fortë dhe ju shtyn në vrimën e zezë të mungesës së shpresës edhe më shumë.
6.Sëmundjet psikosomatike – Sëmundjet psikosomatike i referohen simptomave fizike që janë rezultat i shkaqeve psikologjike. Është interesante se shumë njerëz kalojnë vite duke kërkuar shkakun pas sëmundjeve të tyre kronike fizike, vetëm për të ditur më vonë se trauma emocionale e pazgjidhur është fajtori. Sëmundjet psikosomatike janë një nga simptomat kryesore të pazgjidhura të traumës dhe ato mund të shfaqen si më poshtë:
Dhimbje gjoksi
Pagjumësia
Problemet me tretjen
Dhimbje muskuloskeletore
Migrena
Alergjitë
Presioni i lartë i gjakut
Nivele të larta të kortizolit
7.Çrregullime të të ngrënit – Ka mjaft studime atje që kanë gjetur një lidhje midis traumës së pazgjidhur dhe çrregullimeve të të ngrënit. Nëse keni vuajtur nga abuzimi seksual si fëmijë, shanset janë që mund të luftoni me anoreksi dhe bulimia. Trauma mund të ketë një ndikim të madh në marrëdhënien tuaj me ushqimin dhe imazhin e trupit. Çrregullimet e të ngrënit janë një nga shenjat delikate të traumës së pazgjidhur, por ato mund të thonë shumë për atë me të cilën keni luftuar në të kaluarën tuaj.
5 strategji për trajtimin e traumës së pazgjidhur
1.Pranoni ndjenjat tuaja – Një nga gjërat më të mira që mund të bëni kur bëhet fjalë për trajtimin e traumave të pazgjidhura është të pranoni atë që ju ka ndodhur. Pasi të pranoni atë që keni kaluar, do të jeni në gjendje të përpiqeni ta kaloni atë. Gazetaria është një mënyrë e zakonshme për të menaxhuar stresin dhe për të lundruar në rrugën tuaj nëpër ngjarje traumatike. Provojeni dhe shikoni se si ndiheni kur shënoni gjithçka që ndjeni. Ndonjëherë, të ulesh me ndjenjat e tua është një nga gjërat më të mira që mund të bësh për veten.
2.Praktikoni vëmendjen ose meditimin – Një aktivitet që është treguar se ndihmon në shërimin nga trauma emocionale të pazgjidhura është vetëdija. Mësoni të jetoni jetën tuaj me vetëdije, kushtojini vëmendje çdo momenti dhe kushtojini vëmendje trupit tuaj – të gjitha këto mund të ndihmojnë në uljen e stresit. Vetëdija në fakt ju çon drejt meditimit. Për më tepër, puna me frymëmarrje që vjen natyrshëm nga të qenit i ndërgjegjshëm është një mënyrë shumë e dobishme për t’u marrë me ankthin dhe ju ndihmon të qëndroni të qetë.
3.Merrni një pushim sa herë që gjërat të duken paksa tepër dërrmuese – Kur keni të bëni me një traumë të pazgjidhur dhe përpiqeni të shëroheni prej saj, ndonjëherë mund të ndiheni më të lodhur se zakonisht. Mënyra më e mirë për ta trajtuar këtë është vetë-kujdesi. Mundohuni të bëni pushime sa herë që ndiheni të rraskapitur, në mënyrë që të rimbushni energjinë tuaj dhe të filloni përsëri me një mentalitet pozitiv.
4.Kujdesuni për veten – Kujdesi për veten është thelbësor për të reduktuar stresin dhe për t’u ndjerë mirë. Gjatë procesit tuaj të shërimit, sigurohuni që të ndërmerrni veprime që japin një rezultat pozitiv dhe të punoni për ta bërë atë një zakon. Kujdesi për veten nuk ka nevojë të jetë i shtrenjtë apo i komplikuar, diçka aq e thjeshtë sa të bësh një dush të nxehtë mund të jetë e mjaftueshme. Ajo që ka më shumë rëndësi është gjetja e kohës për t’u kujdesur për veten, sepse në fund të ditës, mirëqenia juaj është e para.
5.Qëndroni larg abuzimit me substancat – Kjo është absolutisht thelbësore kur bëhet fjalë për trajtimin e traumave të pazgjidhura. Kur jeni duke luftuar, mund të ndjeheni joshëse t’i drejtoheni përdorimit të pijeve ose rekreacionit të drogës. Megjithatë, këto gjëra janë shumë të varura dhe ato e vërshojnë trurin tuaj me dopaminë, e cila ju jep një shpëtim të përkohshëm nga ndjenja e trishtimit. Por mos lejoni që truri juaj t’ju mashtrojë! Gjithçka është e përkohshme, përfshirë këtë dhimbje që po kaloni tani. Pasi të keni marrë kohë për t’u shëruar nga trauma juaj emocionale e pazgjidhur, mund t’i ktheheni shijimit të gjërave të tilla si pijet shoqërore, por tani për tani thjesht merrni pak kohë.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
