Shumë njerëz nuk e kanë një ide të qartë të ndryshimit që ekziston midis këtyre profesioneve, por nëse kërkoni ndihmë nga një profesionist i shëndetit mendor, është jashtëzakonisht e rëndësishme të dini se si performanca ndryshon, ofrohen nga këta dy profesionistë.
Përgjigja më e thjeshtë – por që u thotë pak jo ekspertëve – konsiston në përshkrimin e rrugëve të ndryshme të studimit të nevojshme për të arritur për të kryer të dy profesionet. Psikiatri ka një diplomë në Mjekësi dhe Kirurgji dhe një specializim pasuniversitar në Psikiatri. Psikologu është i diplomuar për Psikologji, por për të përdorur titullin “Psikolog”, përveç diplomës duhet të ketë dhënë Provimin e Shtetit dhe të jetë i regjistruar rregullisht në Regjistrin Profesional të Urdhrit të Psikologut.
Shpesh, terma të tillë si “Terapist” ose “Terapiste” përdoren në mënyrë joformale, të cilat nuk korrespondojnë domosdoshmërish me një profesion specifik. Në fakt, shumë dhe profesione të ndryshme përdorin këto terma, por kujdes: pas një “Terapisti” gjenerik mund të gjejmë një Psikolog, një Psikiatre, një Psikoterapist, një Fizioterapist, një Këshilltar Profesional ose njerëz pa një kualifikim të njohur që merren me terapi jokonvencionale.
Pra, për të shmangur surprizat, është e rëndësishme që gjithmonë të pyesni profesionistin të cilit po i drejtoheni se cilin kurs studimi ka ndjekur dhe me cilat kualifikime mund të mburret. Nëse profesionisti nuk ka asgjë për të fshehur, ai do të jetë i lumtur të japë informacionin e kërkuar.
Pikëpamja mjekësore dhe pikëpamja psikologjike e shëndetit mendor
Dallimi më i rëndësishëm dhe thelbësor midis dy profesioneve ka të bëjë me objektin e studimit dhe ndërhyrjen.
Psikiatri merret me çrregullimet mendore që prekin sistemin fizik të qenies njerëzore.
Psikologu shikon aspektet emocionale dhe njohëse të çrregullimit mendor.
Pasojat nga ana praktike janë të konsiderueshme: psikiatri kërkon dhe vlerëson ekzaminimet mjekësore, përshkruan barna gjenerike dhe psikotrope.
Psikologu nuk përshkruan barna, por përdor intervistën, dhënien e testeve, mbështetjen empatike dhe – nëse është edhe psikoterapist – teknikat e ndërhyrjes psikoterapeutike si mjete ndërhyrjeje.
Psikiatri, i cili është mbi të gjitha mjek, ka marrëdhënie mjek-pacient me pacientin, pra një marrëdhënie asimetrike në të cilën pacienti është pjesë e varur në gjendje nevoje, ndërsa mjeku ka rolin e profesionistit kompetent që udhëzon dhe jep receta.
Nga ana tjetër, psikologu fokusohet në një marrëdhënie të barabartë me pacientin, një marrëdhënie individuale-individi në të cilën besimi është para së gjithash, sepse pa besim nuk mund të kryhet asnjë punë psikologjike.
Psikiatri tenton të kurojë shqetësimin psikik duke ribalancuar disbalancat kimike që krijohen në trurin e një personi që vuan. Për shembull, u zbulua se, në lidhje me disa forma të depresionit, aktiviteti i një neurotransmetuesi të quajtur serotoninë – një lloj lajmëtari i aktivitetit psikik – është më pak intensiv. Psikiatri ndërhyn në këtë dekompensim në nivel fizik duke administruar një ilaç specifik për psikikën – një ilaç psikotrop – i cili rrit aktivitetin e serotoninës. Pacienti është më mirë, por duhet të vazhdojë të përdorë barna psikiatrike.
Psikologu është i vetëdijshëm për çekuilibrat kimikë, por preferon t’i korrigjojë ato me një strategji tjetër: ai dëshiron të riaktivizojë burimet, aftësinë për të zgjedhur, emocionet pozitive të pacientit në mënyrë që ai të jetë më i mirë dhe të jetë në gjendje të ribalancojë disbalancat kimike të trurit të tij.
Ndonjëherë të dy profesionet bashkëpunojnë për të ndjekur shëndetin e një pacienti të caktuar. Në këto raste, çrregullimi trajtohet në mënyrë paralele si nga pikëpamja psikologjike ashtu edhe nga ajo psikiatrike. Kjo mund të ndodhë kur një pacient ka simptoma shumë serioze që mund të kulmojnë në agresion ose shkatërrim të tij ose të njerëzve të tjerë. Në këto raste psikiatri administron një terapi medikamentoze që kufizon destruktivitetin e pacientit, ndërsa psikologu punon për të riaktivizuar burimet e rritjes së pacientit.
*Adriano Stefani, psikolog
Përgatiti Orjona Tresa / Burimi Blogu i autorit
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
