Ah, çështja shekullore e fatit kundrejt vullnetit të lirë. Më lejoni të them disa sugjerime.
Koncepti i fatit nënkupton një rrjedhë të paracaktuar ngjarjesh, duke sugjeruar që jetët tona drejtohen nga forca jashtë kontrollit tonë. Nga ana tjetër, vullneti i lirë sugjeron që ne kemi aftësinë për të bërë zgjedhje të pavarura nga ndikimet e jashtme. Pra, lind pyetja: a e formësojmë ne fatin tonë, apo na e formëson ai neve?
Për ta eksploruar më tej këtë, le të shqyrtojmë të dyja këndvështrimet. Dikush mund të argumentojë se fati është thjesht një produkt i veprimeve dhe vendimeve tona, duke nënkuptuar kështu se ne kemi fuqinë për të krijuar fatin tonë. Në këtë këndvështrim, zgjedhjet dhe veprimet tona përcaktojnë rrugën që ne ndjekim dhe pasojat që pasojnë janë rezultat i drejtpërdrejtë i lirisë sonë.
Anasjelltas, disa argumentojnë se faktorët e jashtëm, si gjenetika, ndikimet shoqërore ose forcat kozmike, përcaktojnë rrjedhën e jetës sonë. Sipas kësaj perspektive, zgjedhjet tona individuale janë thjesht një reagim ndaj rrethanave të paracaktuara të imponuara mbi ne. Në thelb, fati e modelon jetën tonë dhe ne thjesht po luajmë një skenar të paracaktuar.
Megjithatë, si mësuese, më duhet të eci në rrugën e mesme dhe të propozoj një sintezë të këtyre pikëpamjeve në dukje të kundërta. Në vend të një gjeje, gjithçka ose asgjë, fati dhe vullneti i lirë mund të bashkëjetojnë në një marrëdhënie komplekse.
Merrni parasysh këtë: megjithëse mund të mos kemi kontroll mbi rrethana ose ngjarje të caktuara të jashtme, ne kemi fuqinë të zgjedhim se si t’u përgjigjemi atyre. Veprimet tona në përgjigje të dorës së fatit mund të krijojnë një efekt valëzues, duke çuar në shtigje të reja dhe rezultate të paparashikuara. Është nëpërmjet ushtrimit të vullnetit tonë të lirë brenda kufijve të vendosur nga fati që ne mund të formojmë në mënyrë aktive jetën tonë.
Për më tepër, ndikimi i fatit mund të shihet si një seri ngjarjesh të ndërlidhura, të cilat vazhdimisht ndryshojnë dhe përshtaten bazuar në zgjedhjet tona. Në këtë këndvështrim dinamik, veprimet tona kontribuojnë dhe ndikohen nga veprimtaria e shpalosur e jetës sonë.
Si përfundim, natyra e fatit dhe vullnetit të lirë është një temë komplekse dhe e shumëanshme. Ndërsa ne mund të mos kemi kontroll të plotë mbi çdo aspekt të jetës sonë, ne zotërojmë aftësinë për të formësuar fatin tonë përmes ushtrimit të vullnetit tonë të lirë. Ndërveprimi midis këtyre dy forcave krijon një tapiceri përvojash unike për çdo individ, duke i dhënë thellësi dhe kuptim rrugëtimit njerëzor.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
