FB

December 20, 2021 | 8:05

Kur do të përfundojë pandemia? Ja skenarët sipas fizikanit Fabrizio Nicastro

 

Nga Giorgio Sestili

Analiza grafike dhe përpunimi nga Fabrizio Nicastro

 

 

Kur do të jemi në gjendje t’i japim fund kësaj pandemie? Kjo është pyetja që të gjithë ia bëjmë vetes prej disa kohësh dhe që tani, falë disa modeleve matematikore, mund të ketë një përgjigje. Ka shumë variabla për t’u marrë në konsideratë, para së gjithash Omicron, varianti i ri i Sars-CoV-2 që po zëvendëson shpejt Delta-n. Por, pavarësisht një kufiri të pashmangshëm pasigurie, modelet flasin vetë: nëse vazhdojmë me shkallën aktuale të vaksinimit, mund të jemi jashtë pandemisë deri në verën e ardhshme.

Analiza është punë e Fabrizio Nicastro, fizikanit dhe studiuesit të Observatorit Astronomik INAF në Romë, i cili formuloi tre skenarë të ndryshëm duke supozuar norma të ndryshme vaksinimi për muajt e ardhshëm. Megjithatë, përpara se t’i përshkruajmë ato në detaje, le të sqarojmë një pikë shumë të rëndësishme.

0

Dallimi midis parashikimeve dhe skenarëve

Në këtë analizë nuk bëhen parashikime. Nuk po themi “nesër bie shi” apo “për Krishtlindje do bjerë borë”. Bëhet fjalë për skenarë të krijuar përmes modeleve të sofistikuara matematikore që marrin parasysh një mori variablash. Siç shkroi Paola Mercogliano, studiuese e lartë e Fondacionit Euro-Mesdhetar Center, duke folur për ndryshimet klimatike në Shkencat e Nëntorit, “ne nuk po themi se çfarë do të ndodhë në të ardhmen, këtu po propozojmë hipoteza realiste dhe të besueshme për të ardhmen që varen mbi zgjedhjet që Skenarët përshkruajnë të ardhmen që na pret, duke u nisur nga kushtet e dhëna ose të hipotezuara.” Ky përkufizim i konceptit të skenarit mund të zbatohet në fusha të shumta studimi: ndryshimet klimatike, tendencat epidemiologjike, skenarët ekonomiko-financiar dhe shumë të tjera.

Prandaj edhe modeli i ndërtuar nga Nicastro ka kushte fillestare dhe variabla që ndryshojnë me kalimin e kohës sipas lëvizjeve të virusit. Analiza konsideron 4 janarin e 2021 momentin në të cilin vaksinat filluan të tregojnë efikasitetin e tyre ndaj infeksioneve dhe shtrimeve në spital, dhe 15 korrikun 2021 momentin në të cilin kaluam nga një R0 në lidhje me variantin Alfa në një më të madh në lidhje me Delta.

Përbërësit që plotësojnë modelin dhe e lejojnë atë të riprodhojë me besnikëri trendin e vdekjeve nga Covid-19 në Itali nga 21 shkurti 2020 (pika kafe në grafikët më poshtë), janë:

-një zbutje eksponenciale e infeksioneve në periudhën e bllokimit të parë dimër-pranverë 2020, e ndjekur nga një përforcim i ngadaltë eksponencial në periudhën e rihapjes së kontrolluar (faza-2) e verës 2020;

-një zbutje e dytë e shkurtër në korrespondencë me mbylljen e periudhës para Krishtlindjeve 2020 dhe një përforcim i ngadalshëm pasues në korrespondencë me rihapjen e kontrolluar në fillim të 2021;

-një ulje (me efikasitet pothuajse unitar) në numrin e personave infektues duke filluar nga 15 ditë pas fillimit të fushatës së vaksinimit (duke përdorur të dhëna reale të vaksinimit), me shtimin e një norme ditore të humbjes së imunitetit të barabartë me 0,25% ( për shkak të humbjes progresive të efikasitetit të vaksinave);

-një ulje sezonale për shkak të modelit të pompës diellore të zhvilluar nga vetë Nicastro dhe të publikuar në korrik në Reports Scientific, i cili kombinon të dhënat laboratorike të përgjigjes Sars-Cov-2 ndaj dritës ultravjollcë nga Dielli me rrezatimin diellor në Tokë;

-dyfishimi i ngjitjes së brendshme të variantit Delta në krahasim me Alfa, u rrit më tej me ardhjen e Omicron (për të cilin ende nuk është vlerësuar një R0 i cili për momentin ka një diapazon shumë të gjerë midis 10 dhe 18);

Këta janë faktorët e pranishëm në të gjithë skenarët e hipotezuar nga Nicastro. Faktori variabël shtesë që përcakton skenarët e ndryshëm të ardhshëm varet nga sa dhe si do të vaksinojmë në muajt e ardhshëm.

 

Skenari 1 (i mundshëm): vaksinimi me ritmin aktual

Skenari i parë i hipotezuar (Grafiku 1) parashikon që vaksinimet vazhdojnë me ritmin aktual dhe se të ndjeshëm (shuma e të pavaksinuarve, të kuruar pa antitrupa dhe të vaksinuar pa dozë përforcuese pas gjashtë muajsh) janë midis 6 dhe 7 milionë njerëz. Ky skenar, i cili duhet të jetë më i mundshmi, parashikon arritjen e pikut të vdekjeve rreth datës 1 janar 2022 në një lartësi prej më pak se 200 vdekjesh ditore, shumë më poshtë se pothuajse 1000 e arritura në valët e mëparshme (vëmendje: grafikët janë në shkallë logaritmike, që do të thotë se distancat e barabarta nuk korrespondojnë me intervale të barabarta). Në javët pas Vitit të Ri, vdekjet do të fillojnë të bien, duke arritur zero midis majit dhe qershorit 2022. Mund të jetë fundi i pandemisë.

1

 

Skenari 2: vaksinimi i të gjithë no vax

Skenari i dytë është ndoshta më pak i mundshëm, por na jep një ide se sa shpejt mund të përfundojë kjo emergjencë nëse të gjithë vaksinohemi. Në fakt, parashikon që nga 15 dhjetori të gjithë ata që nuk janë vaksinuar do të fillojnë të vaksinohen me një normë prej 500 mijë dozash në ditë dhe përveç kësaj që të gjithë të tjerëve t’u jepet doza përforcuese. Grafiku 2 tregon qartë se çfarë do të ndodhte: e njëjta pikë vdekjeje si Skenari 1, por rënie shumë më e shpejtë dhe përfundimi i lojës që në shkurt 2022.

2

 

Skenari 3: ndaloni vaksinimet

Skenari i tretë është një provokim që askush nuk e shpreson, një lloj “prove e absurditetit” të efikasitetit dhe rëndësisë së vaksinave. Supozoni se fushata e vaksinimit ndërpritet nga 15 dhjetori, çfarë do të ndodhte? Ne e shohim atë nga grafiku 3, i cili tregon se si do të arrinim një kulm të parë të vdekjeve në fund të dimrit prej më shumë se 200 në ditë, dhe më pas shihnim kurbën të zbriste. Problemi, megjithatë, do të ishte rritja e mëvonshme e ndjeshmërisë, për shkak të humbjes së efikasitetit të vaksinave tek ata që janë vaksinuar dhe uljes së antitrupave tek të rikuperuarit. Efekti do të ishte katastrofik: një valë e re infeksionesh dhe vdekjesh, e cila mund të arrijë në nivelin e valës së parë dhe të dytë, duke iu afruar 1000 vdekjeve në ditë.

3

Variabli Omicron

Duhet të pranojmë se Omicron po ndryshon rregullat e lojës dhe për këtë arsye edhe modelet do të duhet të përshtaten me karakteristikat e variantit të ri, të cilin ende nuk e njohim plotësisht. Ne e dimë se është shumë më ngjitës se Delta, por nuk e dimë ende se sa. Ka të dhëna se është më pak vdekjeprurës, por ende nuk kemi asnjë konfirmim. Së fundi, efektiviteti i vaksinave, sigurisht më i ulët në rastin e dy dozave të administruara, por që duket se kthehet në një nivel të mirë me të tretën. Por edhe në këtë rast presim të dhëna të caktuara.

Ndërkohë kompanitë farmaceutike po nxitojnë të përditësojnë vaksinat kundër këtij varianti të ri dhe të shpallin shpërndarjen e tyre për në pranverë. Me pak fjalë, modelet do të përditësohen dhe bashkë me to edhe skenarët për të ardhmen e afërt. Do të jetë e mjaftueshme të presim për të dhëna të caktuara për karakteristikat e Omicron dhe nuk do të jetë e vështirë për ta bërë këtë, dhe ne premtojmë t’i kthehemi temës sa më shpejt që të jetë e mundur. Por ne jemi të bindur se thelbi i kësaj analize është i vlefshëm dhe do të mbetet i pandryshuar: falë vaksinave mund t’i japim fund kësaj pandemie, është çështje muajsh.

 

 

Përgatiti Orjona Tresa / Burimi fanpage.it

© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.

MARKETINGU:
Agjente Marketingu:
Erinda Topi: 0688019400
E-mail: [email protected]

© Revista Psikologjia. Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.

To Top