Esmeralda Birçaj, eksperte e shëndetit mendor
Manipulues mund të konsiderohet një person që di shumë mirë si të drejtojë situatat në një mënyrë të tillë që të mund të përfitojë vetë. Kur ky atribut i atribuohet një prindi është mjaft ‘oksymoron’ pasi roli prindëror presupozon tejkalimin e vetvetes dhe individualitetit.
Atëherë, a mund të jetë një prind manipulues?
Le të trajtojmë situata që përfshijnë fëmijën e tij – të mitur apo të rritur – për përfitimet e tij.
1.Karakteristikat e prindit manipulues dhe marrëdhënia manipuluese.
Gjithçka fillon kur ka sakrifica në bazën e marrëdhënies. Një person që mendon se po sakrifikon elementë të vetvetes ose jetës së tij, në një moment do ta kërkojë atë përsëri. Pra, në rastin e një prindi manipulues, ekziston një ndjenjë e “borxhit” ose “detyrimit” ose “borxhit” nga fëmija ndaj prindit, në emër të sakrificës që identifikohet me dashurinë. Si rezultat, fëmija i detyrohet prindit të tij një jetë siç e imagjinon prindi. Çdo devijim nga ky skenar do të regjistrohet si mosmirënjohje, si një gabim, si indiferencë.
Kjo ndodh kur prindërit përjetojnë mungesë gëzimi nga martesa e tyre. Kështu, ata në mënyrë të pavetëdijshme u kërkojnë fëmijëve të tyre që të kujdesen për ta emocionalisht dhe të kenë një rol dominues në jetën e tyre përgjithmonë: duke u kujdesur për nipin dhe mbesën jo si gjyshër, por si prindër, për të thënë një fjalë në martesën e fëmijës së tyre, për t’u përfshirë në punë, zgjedhjet e tij, vendimet e tij. Dhe nëse fëmija mërzitet, prindi zemërohet si fëmijë, jep mesazhe të dyfishta “ti të jesh mirë dhe më lini mua” dhe sillet sikur ndihet i tradhtuar dhe i braktisur.
2.Çfarë dëmi mund t’i bëjë fëmijës një prind manipulues?
Të jesh në gjendje të kesh këtë lloj marrëdhënie që kërkon ky prind, do të thotë që fëmija nuk është bërë autonom. Dhe ky është çmimi që fëmija paguan si i rritur: ai nuk mund të qëndrojë në këmbët e veta dhe çuditet vazhdimisht për zgjedhjet e gabuara që bën.
Një prind që kërkon kujdes nga fëmija i tij dhe dëshiron të luajë një rol aktiv në jetën e tij të rritur, në fakt i kërkon atij që të mos jetë në gjendje të bëhet autonom, të diferencohet, të rritet, të jetojë me një përgjegjësi jetësore. Dhe ndërsa fëmija i rritur do të regjistrohet si joadekuat, në fakt është papërshtatshmëria e prindit që e parandalon fëmijën të piqet.
Kjo situatë nuk perceptohet menjëherë, pasi karakteristika kryesore e një prindi manipulues është sigurimi dhe kujdesi i vazhdueshëm në formën e shërbimit. Dhe kjo është pikërisht ajo që krijon keqardhje tek fëmija i rritur: “Si mund të jem intolerant dhe i zemëruar me personin që më ofron kaq shumë?” Kurthi është që ky shërbim është i përshtatshëm dhe fëmija-i rritur privon veten nga prodhimi i zgjidhjeve të tjera dhe preferon furnizimin e gatshëm.
3.Si të menaxhojmë prindin manipulues?
Ajo që prindi manipulues nuk e kupton është se faji që ai krijon në mënyrë të pavetëdijshme tek fëmija i tij, në mënyrë që ai të qëndrojë afër tij përgjithmonë të ketë efektin e kundërt. Fëmija-i rritur megjithëse në dukje do të jetë afër, ajo që dëshiron është të heqë qafe këtë peshë që ndjen. Dhe kjo është arsyeja pse ajo qëndron atje: fajet nuk janë në fund të fundit ato që ka krijuar prindi, por ato që ai i ka krijuar në vetvete në momentin që dëshiron ta heqë qafe prej tij në mënyrë që më në fund të ndihet i lirë.
Në mënyrë që kjo situatë të fillojë të ndryshojë, dy gjëra janë të rëndësishme: shkëputja, e cila korrespondon me përfundimin e shërbimit dhe përfitimet e gatshme të ofruara nga prindi, dhe së dyti, “faleminderit” nga zemra për atë që është ofruar deri më tani.
4.Si të mos bëhesh një prind manipulues?
E gjithë kjo marrëdhënie fëmijë-prind fillon nga zhgënjimi i bashkëshortit, nga mungesa e gëzimit në martesë, nga mungesa e afërsisë së mirë midis bashkëshortëve që çon në afërsinë e mësipërme fëmijë-prind.
Është shumë e rëndësishme që çifti të bëjë betime jetësore me njëri-tjetrin. Të mos qëndrojnë duke qenë vetëm prindër, por të gëzojnë njëri-tjetri në të lehtë dhe në vështirësi. Sepse vetëm atëherë ata do të jenë në gjendje të eliminojnë veten si prindër ndërsa fëmija i tyre rritet. Vetëm atëherë ata do të jenë në gjendje t’i japin këtë kujdes fëmijës së tyre, gjë që do të çojë në autonomi. Jo kujdesit që do ta çojë fëmijën të ketë nevojë për të përgjithmonë. Fjalia e urtë kineze “Është më mirë të mësosh dikë të peshkojë sesa t’i ofrosh atij peshk për të kënaqur urinë e tij”, paraqet pikërisht këtë proces.
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
