Në anglisht e quajnë e diela blu, melankolia e së dielës, e cila i prek të gjithë të paktën një herë në jetë. Gratë, burrat dhe fëmijët të dielën pasdite pushtohen nga një ndjenjë trishtimi ose ankthi që duket se nuk largohet kurrë. Por cilat janë shkaqet e sindromës së të dielës pasdite?
Nga Dr. Alessia Romanazzi, psikologe dhe psikoterapiste
Kur vjen e diela pasdite, humori ndryshon. Kurba e humorit fillon një zbritje të paepur, veçanërisht në këto ditë të zymta me shi, kur errësohet herët dhe dita duket se kalon shpejt. Mbërrin ankthi, nostalgjia, trishtimi dhe ndonjëherë edhe ankthi. Një ndjenjë që të gjithë e kemi përjetuar të paktën një herë në jetë. Nga ana tjetër, në “E shtuna e fshatit”, Giacomo Leopardi – dy shekuj më parë – shkruante: “(…) Kjo e shtata është dita më e këndshme, / plot shpresë e gëzim: / diman trishtim dhe mërzi / recheran orë, dhe në punë i përdorur / secili në mendimet e tij do të kthehet “. Trishtimi dhe mërzia karakterizojnë edhe të dielën për Leopardin, sepse e nesërmja e festës është ajo gjatë së cilës njeriu fillon të mendojë për punën ose siç themi sot për rutinën.
Sindroma e së dielës: midis trishtimit dhe ankthit
Nuk është një sindromë e njohur nga asnjë manual diagnostik, por është një gjendje shpirtërore që është e zakonshme për njerëzit me kalimin e kohës dhe hapësirës. Nga Leopardi te Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ku merr emrin e së dielës blu. “Ata që e përjetojnë tregojnë për ndjenjën e melankolisë, nostalgjisë, një formë trishtimi, madje edhe ankthi” – shpjegoi psikologia dhe psikoterapistja Alessia Romanazzi për Fanpage.it.
-Disa njerëz thonë se është paksa si përgatitja për fundin e diçkaje të bukur, si fundi i festave p.sh. apo e festës së të shtunës siç shkruan Leopardi”. Përballja me fundin e diçkaje, nga fundjava në pushime, mund të jetë veçanërisht e lodhshme për disa. “Menaxhimi i fundit të një momenti lirie, në të cilin njeriu mund të jetë pa orë, në të cilin hapësira u jepet vetëm nevojave të veta dhe jo detyrave, mund të jetë e vështirë”. Kësaj gjendjeje i shtohet edhe ankthi i asaj që na pret të nesërmen. “Ndërsa nostalgjia dhe melankolia shikojnë nga e kaluara, ankthi sheh nga e ardhmja. Ata që përjetojnë ankth të dielën e projektojnë veten në ditët në vijim, shikojnë të hënën dhe mbi të gjitha momentin kur duhet të jenë. Ata mendojnë se do të kenë më pak hapësirë për veten, dhe duhet ta imagjinojmë ankthin si dy shigjeta të drejtuara në drejtime të kundërta: nga njëra anë drejt nevojave, nga ana tjetër drejt detyrave. Dhe kështu ndihet të dielën në mbrëmje kur fillon të imagjinosh javën që vjen”.
Ankthi i së hënës
Fundjava është versioni i lehtë i natës së ndërrimit të viteve. Duam të argëtohemi, të pushojmë, të shkëputemi nga mendja. Pritshmëritë vendosen edhe në një fundjavë të thjeshtë. “Kur ngarkojmë diçka me pritshmëri, nuk e kuptojmë se e ngarkojmë edhe me detyra. ‘Duhet të argëtohem’, ‘Duhet të jem i shkujdesur’ dhe kjo është arsyeja pse duke e bërë këtë ne humbasim diçka. Kur pritshmëritë bëhen shumë të ngushta dhe rrezikojmë t’i shpërfillim ato”. Dhe nëse nuk e ngarkojmë me pritshmëri të këndshme, vëmë bast gjithçka për t’u kujdesur për punët që zakonisht nuk mund t’i bëjmë gjatë javës: pastrim, lavanderi, pazar. “Ka njerëz që nuk dinë të bëjnë asgjë dhe e kanë të vështirë të shijojnë momentet e lira, ndaj ngarkohen me angazhime edhe në fundjavë, kujdesen që të jenë të stërngarkuar me angazhime. Në këto raste ankthi vjen kur ju janë të lirë dhe në kontroll të kohës së dikujt”.
Si të çliroheni nga ankthi i së dielës?
Kur trishtimi dhe ankthi duket se ju pushtojnë, sipas mjekes, ia vlen të ndaloni së dëgjuari veten dhe të mendoni për atë që ndjeni. “Me pacientët shpesh punoj në këtë aspekt: përpiqem të arsyetoj me ta për arsyet që shkaktojnë ankth. U kërkoj të mendojnë nëse ka vërtet arsye për t’u ndjerë në këtë mënyrë, nëse ka vërtet takime dhe detyra të tilla të padurueshme, të kuptojnë se si shumë ankth ka një bazë reale dhe më pas imagjinojmë se si do të jetë në të vërtetë e hëna.
Çfarë na pret, a do të jetë vërtet kaq e vështirë të gjesh një hapësirë për nevojat e dikujt gjatë javës? A na presin vërtet vetëm detyrat?”.
Duke shfletuar internetin lexojmë se një nga mënyrat për të kapërcyer ankthin e së dielës është të përpiqesh të parashikosh punën të premten, jo të vendosësh afate për fillimin e javës. Por a është vërtet një metodë efektive?
“Besoj se duhet të çlirohemi nga koncepti ‘Së pari detyra e më pas kënaqësia’.
Sfida e vërtetë është t’u japim kohë dhe hapësirë gjërave të këndshme edhe nëse nuk kemi mundur të bëjmë gjithçka që duhet të bëjmë deri të premten. Parimi sipas të cilit duhet të meritohet një moment i lirë pasi të keni kryer detyrën. Planifikimi sigurisht që mund të ketë kuptim nëse na ndihmon të ndihemi më mire, por duhet të përpiqemi që detyra dhe kënaqësia të bashkëjetojnë sa më shumë që të jetë e mundur. Këto dy dimensione në mënyrë më të ekuilibruar dhe mënyrë harmonike”.
Dhe për ata që janë pushtuar nga nostalgjia, edhe në këtë rast këshilla është që të përpiqen të dëgjojnë më shumë njëri-tjetrin. “Ne përpiqemi të akomodojmë këtë gjendje shpirtërore, për të kuptuar se çfarë është ajo që mendojmë se mund të bëjmë ose nuk mund të bëjmë më. Ndoshta ka gjëra që na duken të pamundura dhe që nuk janë. Duhet të përpiqemi të jemi më realistë dhe të përpiqemi për të na dëgjuar pak më shumë”.
Përgatiti Orjona Tresa . Burimi fanpage.it
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
