Marrëdhëniet që kemi, pavarësisht se janë pemë me rrënjë në të kaluarën, nuk ndalojnë kurrë së përditësuari. Për këtë përditësim, megjithatë, do të kishte shumë për të thënë: ne kemi mundësinë të korrigjojmë marrëdhëniet që na kanë lënduar.
Kush nuk na vlerëson, meriton vëmendjen, shoqërinë, kujdesin tonë?
Ndonjëherë ne bëjmë gjëra që nuk na pëlqejnë sepse besojmë se janë pjesë e detyrimeve tona: a është kështu? Pse të qëndrojmë me dikë që nuk na do? Karen Horney ka folur për tiraninë e “duhet”. Duhet janë ato verbalizime në formë urdhrash që i japim vetes. Zakonisht ato janë produkt i të jetuarit në shoqëri ose arsim. Ata na motivojnë të veprojmë kundër vlerave apo interesave tona, të qëndrojmë me ata që nuk na duan.
Të heqësh qafe këto detyrime të vetë-imponuara nuk është e lehtë: ato priren të jenë të rrënjosura thellë në bindjet tona dhe vetë mendimi për të mos ndjekur këto prirje shkakton disonanca konjitive tek ne; një gjendje shqetësimi, e krijuar nga përpjekjet për të vendosur dy pjesë të enigmës, skajet e të cilave nuk janë të pajtueshme.
Prandaj, kur këto dy konstrukte përplasen, lind një konflikt i brendshëm. Ne kemi dy opsione: të vazhdojmë të bëjmë atë që mendojmë se duhet të bëjmë ose të veprojmë bazuar në vlerat tona dhe të ndryshojmë kursin, edhe nëse kjo do të thotë të shkojmë kundër grurit.
Mund të ndodhë që në marrëdhëniet ndërpersonale të shfaqet një ndjenjë e dhimbshme detyre. Qoftë partneri, mik apo edhe familja jonë, ne e bindim veten se me çdo kusht “duhet” të sillemi në një mënyrë të caktuar.
Të qëndrojmë me ata që nuk na duan: kur nuk është e përshtatshme?
Të vendosësh që dikush nuk na do, do të thotë të kufizosh një hapësirë shumë të madhe. Gjëja më e rëndësishme në marrëdhënie është vendosja e kufijve. Jo për të fituar një avantazh apo sepse jemi qendra e botës, por sepse këto marrëdhënie janë pengesë për mirëqenien tonë.
Por çfarë do të thotë “të mos duash?”. Psikologia Silvia Congost na këshillon të mbyllim veshët dhe të vëzhgojmë se çfarë ndodh. Është e lehtë të thuash “të dua” me fjalë dhe është gjithashtu joshëse ta besosh. Por këtë dashuri që na predikohet, a e ndjejmë ne? A janë veprimet e këtij personi në përputhje me këtë ndjenjë? Fjalët janë të mira, por nëse veprimet nuk shprehin dashuri, ndoshta ne thjesht po mashtrojmë veten.
Ka kufij të panegociueshëm përballë të cilëve nuk do të ishte gabim të lini të shkojë lidhja. Përveç këtyre, do të ketë edhe të tjera, personale për secilin prej nesh. Në këtë kuptim, secili prej nesh duhet të kuptojë, duke zhveshur zemrën, deri në çfarë mase është e arsyeshme të durojmë ata që na lëndojnë. Le të shohim më poshtë kufijtë që nuk duhen kapërcyer kurrë.
Kur na keqtrajtojnë
Si fizikisht ashtu edhe psikologjikisht. Kur abuzimi është i pranishëm, ne duhet të largohemi nga marrëdhënia. Kjo vlen për çiftin, por edhe për çdo marrëdhënie ndërpersonale apo familjare. Abuzimi është një mënyrë për ta bërë tjetrin të besojë se është inferior.
Ata që keqtrajtojnë mendojnë se kanë plotësisht të drejtë të lëndojnë një qenie tjetër njerëzore. Kjo në mënyrë progresive minon vetëvlerësimin e viktimës, e cila, nëse nuk distancohet nga marrëdhënia, do të dalë fjalë për fjalë i zhvlerësuar. Sa më gjatë të durojmë një situatë abuzive, aq më shumë besojmë se duhet të qëndrojmë sepse vlejmë pak dhe nuk meritojmë më mirë.
Kur na injorojnë: është e kotë të rrimë me ata që nuk na duan
Injorimi i personit që supozohet të doni është një formë tjetër dhune. Do të thotë t’i kthesh shpinën asaj, ta bësh të ndihet edhe një herë e varur nga ti. Është e rëndësishme që viktima të mos e lejojë veten të bindet me mendime të tilla si “ky person është i tillë”, “është mënyra e tij e sjelljes”. Kjo do të thotë të kapeni pas shpresës për ndryshim të pamundur ose të injoroni zbrazëtinë që shkakton ky qëndrim.
Kur dikush na injoron, ata po komunikojnë se nuk i intereson çfarë duhet të themi, ndjenjat tona, mendimet tona.
Është e qartë se kush sillet kështu nuk na do; ndoshta nuk është një formë e hapur abuzimi, por po shkel emocionet tona.
Kur na poshtërojnë
Disa njerëz kanë një zakon të keq për të tallur të tjerët në publik, duke bërë shaka për gjëra të tilla si pamja ose fjalimi. Nëse nuk poshtërojnë publikisht, e bëjnë privatisht. Në çdo rast, nuk duhet të lejojmë askënd të rrezikojë vetëvlerësimin tonë.
Është e vërtetë që pamja jonë apo mënyra se si lëvizim nuk na përcakton vetvetiu. Kjo duhet të jetë e qartë, por është e pashmangshme të ndihemi të pakënaqur kur marrim kritika, veçanërisht nëse ato i drejtohen dikujt të rëndësishëm për ne.
A qesh me ju partneri, miku apo familjari juaj apo gjykon mënyrën tuaj të veshjes, të folurit, aftësitë tuaja? Konsideroni të largoheni.
Kur na anulojnë
Jo vetëm liria është e nevojshme, por edhe ndjenja e lirisë. Ata që na duan në mënyrën e duhur, jo vetëm që nuk e kufizojnë lirinë tonë përtej asaj që është e arsyeshme, por sigurojnë që ne të kemi ndjenjën e të qenit të lirë. Na lejon të jemi përgjegjës për gabimet tona dhe t’i rregullojmë ato, e njëjta gjë për sukseset tona.
Tipike është shembulli i prindërve që përpiqen t’i bindin fëmijët e tyre të ndjekin një karrierë të caktuar shkollore dhe këtë e bëjnë “për të mirën e tyre”. Këta prindër nuk i duan bujarisht fëmijët e tyre, sado të bindur të jenë. Në fakt, ky manipulim i përgjigjet më shumë egocentrizmit sesa interesimit real për dëshirat e fëmijëve.
Kur na e kufizojnë lirinë
Liria është një nga pasuritë më të çmuara. Ne duhet të ndihemi të lirë të vendosim se çfarë të mendojmë, si të vishemi, cilët miq të zgjedhim apo në cilin qytet të jetojmë. Të lejosh dikë që të marrë këto vendime për ne do të thotë të heqësh dorë nga një pjesë e fuqisë që na karakterizon dhe që duhet të jetë vetëm e jona.
Të qëndrosh me ata që nuk na duan nuk është detyrim
Askund nuk shkruhet se duhet t’u qëndrojmë pranë atyre që nuk na duan, në fakt është e kundërta. Kuptimi i saj na ndihmon të kapërcejmë inercinë që na pengon të prishim marrëdhënien.
Kushdo që nuk na do, nuk meriton të gëzojë vlerën tonë. Kushdo që nuk e kapërcen anën më egoiste të marrëdhënies, nuk e meriton bujarinë tonë, kushdo që nuk ofron veten nuk e meriton disponueshmërinë. Reagimi është vendimi ynë, është ushtrimi ynë i bindjes që ne duhet të përpiqemi ta praktikojmë tani e tutje.
Burimi lamenteemeravigliosa
© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.
