FB

November 22, 2021 | 8:29

Terapia për Çrregullimet e Ankthit, aftësitë e fuqishme për të fituar qetësinë shpirtërore

 

Në disa raste, medikamentet kanë një rol në trajtimin e çrregullimeve të ankthit. Por për shumë njerëz, terapia – e vetme ose e kombinuar me ilaçe – është alternativa më efektive e trajtimit. Arsyeja është se terapia, ndryshe nga mjekimi, ju jep mjetet për të menaxhuar vetë ankthin, tani dhe në të ardhmen. Teknika të ndryshme terapeutike janë zhvilluar për të trajtuar ankthin dhe kanë evoluar me kalimin e kohës nga qasjet psikoanalitike në terapitë më të reja konjitive të sjelljes.

 

0

Kuptimi i Çrregullimeve të Ankthit

Rreth 19% e të rriturve në SHBA dhe 31% e adoleshentëve të moshës 13 deri në 18 vjeç përjetojnë ankth çdo vit, sipas Institutit Kombëtar të Shëndetit Mendor (NIMH). Ka disa lloje kryesore të çrregullimeve të ankthit që mund të trajtohen duke përdorur qasje terapeutike, duke përfshirë:

Çrregullim paniku

Çrregullimi obsesiv-kompulsiv (OCD)

Fobitë

Çrregullimi i ankthit të përgjithësuar (GAD)

Çrregullimi i ankthit social (SAD)

Çrregullimi i stresit post-traumatik (PTSD)

Pavarësisht nga çrregullimi specifik, proceset themelore që i shtyjnë ato shpesh ndjekin një model të ngjashëm. Njerëzit me ankth priren të reagojnë ndaj mendimeve, ndjenjave dhe situatave të pakëndshme në një mënyrë më ekstreme dhe mund të përpiqen t’i menaxhojnë ato reagime duke shmangur shkaktarët. Fatkeqësisht, ky lloj shmangieje shërben vetëm për të përforcuar frikën dhe shqetësimet. Shumica e llojeve moderne të terapisë adresojnë mendimin negativ dhe shmangien për t’ju ndihmuar të menaxhoni ankthin tuaj.

 

Llojet e terapisë për ankthin

Qëllimi i të gjitha qasjeve terapeutike është t’ju ndihmojë të kuptoni pse ndiheni ashtu siç ndiheni, cilët janë shkaktarët tuaj dhe si mund ta ndryshoni reagimin tuaj ndaj tyre. Disa lloje të terapisë madje mësojnë teknika praktike për të ndihmuar në riformulimin e të menduarit tuaj negativ dhe për të ndryshuar sjelljet tuaja. Çrregullimet e ankthit ndryshojnë në mënyrë të konsiderueshme, kështu që terapia përshtatet me simptomat dhe diagnozën tuaj specifike. Mund të kryhet në një mjedis individual, familjar, çift ose grupi. Sa shpesh takoheni me terapistin tuaj dhe për sa kohë do të varet nga simptomat dhe diagnoza juaj specifike.

Psikiatër, psikologë dhe profesionistë të tjerë të shëndetit mendor përdorin disa lloje të terapisë së ankthit. Zgjedhja e terapisë varet gjithashtu nga diagnoza dhe ashpërsia e simptomave tuaja.

 

01

Terapia konjitive e sjelljes

Terapia konjitive e sjelljes (CBT) është terapia më e përdorur për çrregullimet e ankthit. Hulumtimet kanë gjetur se është efektive në trajtimin e SAD, GAD, fobive dhe çrregullimeve të panikut, ndër të tjera.

Premisa e CBT është se mendimet tuaja – jo situata juaj aktuale – ndikojnë në mënyrën se si ndiheni dhe më pas silleni. Pra, qëllimi i CBT është të identifikojë dhe kuptojë të menduarit tuaj negativ dhe modelet e sjelljes joefektive dhe t’i zëvendësojë ato me mendime më realiste dhe veprime efektive dhe mekanizma përballues.

Gjatë këtij procesi, terapisti juaj vepron si një trajner që ju mëson strategji të dobishme. Për shembull, mund të bëni shumë të menduarit “bardhezi”, ku supozoni se gjërat janë të gjitha të këqija ose të gjitha të mira. Në vend të kësaj, ju do t’i zëvendësoni ato mendime me perceptimin më realist se ka shumë nuanca gri në mes.

Duhet praktikë për të përdorur këto strategji. Pasi të filloni të njihni ankthin tuaj dhe shkaktarët tuaj, mund të mësoni të zbatoni aftësitë e përballimit që mësoni në CBT për të menaxhuar frikën, panikun dhe shqetësimin.

 

Terapia e ekspozimit

Terapia e ekspozimit është një nga metodat më të zakonshme CBT që përdoret për të trajtuar një sërë çrregullimesh ankthi, duke përfshirë fobitë specifike, SAD dhe PTSD. Premisa bazë pas terapisë së ekspozimit është se nëse keni frikë nga diçka, mënyra më e mirë për ta mposhtur atë është kokë më kokë.

Gjatë terapisë së ekspozimit, terapisti juaj ngadalë do t’ju prezantojë me objekte ose situata që prodhojnë ankth. Kjo shpesh bëhet duke përdorur një teknikë të njohur si “desensibilizimi sistematik”, i cili përfshin tre hapa:

Relaksohuni: Terapisti juaj do t’ju mësojë trajnime relaksimi për të ndihmuar në luftimin e ankthit tuaj. Shembuj të trajnimit relaksues përfshijnë relaksim progresiv të muskujve, frymëmarrje të thellë, meditim dhe imazhe të drejtuara.

Listë: Krijoni një listë të shkaktarëve tuaj që provokojnë ankthin, duke i renditur ato për sa i përket intensitetit.

Ekspozohuni: Në këtë hap të fundit, gradualisht do të kaloni nëpër objektet ose situatat tuaja të listuara që provokojnë ankth, duke përdorur teknikat e relaksimit kur është e nevojshme.

Ka disa mënyra se si psikologu juaj mund të zgjedhë për t’ju ekspozuar ndaj stimujve tuaj që provokojnë ankth. Këtu janë më të zakonshmet:

Ekspozimi imagjinar: Në këtë lloj ekspozimi, do të udhëzoheni të imagjinoni gjallërisht objektin ose situatën tuaj që provokon ankth.

Ekspozimi in vivo: Në këtë metodë, ju do të përballeni me objektin ose situatën tuaj që provokon ankth në jetën reale. Pra, me këtë lloj ekspozimi, një person me ankth social mund të udhëzohet të mbajë një fjalim para një auditori.

Ekspozimi i realitetit virtual: Në disa raste, realiteti virtual mund të përdoret kur ekspozimi in vivo nuk është i mundur. Terapia e realitetit virtual përdor teknologjinë për të kombinuar elementet e ekspozimit in vivo dhe imagjinar. Kjo metodë është dëshmuar veçanërisht e dobishme për ushtarët dhe të tjerët që jetojnë me PTSD.

 

Terapia dialektike e sjelljes

Terapia dialektike e sjelljes (DBT) është një lloj CBT shumë efektiv. Fillimisht e përdorur për të trajtuar çrregullimin e personalitetit kufitar (BPD), DBT tani përdoret për të trajtuar një sërë kushtesh, duke përfshirë ankthin.

DBT fokusohet në t’ju ndihmuar të zhvilloni atë që duket si një këndvështrim, pranim dhe ndryshim “dialektik” (i kundërt). Gjatë trajtimit DBT, ju do të mësoni të pranoni ankthin tuaj gjatë gjithë kohës duke punuar në mënyrë aktive për ta ndryshuar atë. Është e ngjashme me nocionin të duash veten ashtu siç je, ndërkohë që përpiqesh të ndryshosh veten për mirë.

02

 

Trajtimi DBT mëson katër aftësi të fuqishme:

Vetëdija: Lidhja me momentin aktual dhe vëreni mendime kalimtare (si ankthi) pa u sunduar prej tyre

Toleranca e shqetësimit: Menaxhimi i ankthit tuaj kur përballeni me një situatë stresuese

Efektiviteti ndërpersonal: Mësoni se si të thoni jo ose të kërkoni atë që ju nevojitet

Rregullimi i emocioneve: Menaxhimi i ankthit para se të dalin jashtë kontrollit

 

Terapia e pranimit dhe angazhimit

Terapia e pranimit dhe angazhimit (ACT) është një formë tjetër terapie që është treguar efektive për një sërë çrregullimesh ankthi. ACT përfshin identifikimin e vlerave tuaja në jetë dhe më pas veprimin në mënyra që përputhen me vlerat tuaja.

 

Terapia e Artit

Terapia e artit është një terapi joverbale, e orientuar nga përvoja. Ai përfshin ose përdorimin e artit pamor (si piktura, vizatimi, skulpturimi) për të shprehur dhe përpunuar emocionet ose përdorimin e artit për të praktikuar vëmendjen dhe relaksimin. Edhe pse mund të ofrohet si një terapi e pavarur, zakonisht përdoret në kombinim me metoda të tjera trajtimi si CBT.

Duke qenë një formë më e re e terapisë, nevojiten më shumë kërkime për të konfirmuar efektivitetin e saj në reduktimin e simptomave të ankthit.

 

Terapia Psikoanalitike

Sipas këtij modeli frojdian, simptomat e ankthit pasqyrojnë konflikte të pavetëdijshme. Qëllimi i terapisë psikoanalitike është zgjidhja e tyre. Në psikoanalizë, ju dhe terapisti juaj ekzaminoni mendimet, frikën dhe dëshirat tuaja për të kuptuar më mirë se si e shihni veten dhe për të zvogëluar ankthin tuaj. Kjo është një nga format më intensive të trajtimit; mund të duhen vite për të identifikuar modelet në mënyrën tuaj të të menduarit.

Termat “psikanalizë” dhe “terapi psikodinamike” shpesh përdoren në mënyrë të ndërsjellë, por psikoanaliza është në fakt një nëngrup i terapisë psikodinamike.

 

Terapia ndërpersonale

Terapia ndërpersonale (IPT) fokusohet në rolet dhe marrëdhëniet sociale. Në IPT, ju do të punoni me terapistin tuaj për të identifikuar çdo çështje ndërpersonale që mund të keni, të tilla si pikëllimi i pazgjidhur, konfliktet me familjen ose miqtë, ndryshimet në punë ose role shoqërore dhe probleme në lidhje me të tjerët. Më pas do të mësoni mënyra të shëndetshme për të shprehur emocionet dhe mënyra për të përmirësuar komunikimin tuaj me të tjerët.

Edhe pse fillimisht i zhvilluar për të trajtuar depresionin madhor, IPT mund të përdoret nëse ankthi juaj lidhet kryesisht me marrëdhëniet tuaja me njerëzit e tjerë, siç është rasti me SAD.

 

Çfarë duhet të presësh nga terapia?

Një keqkuptim i zakonshëm rreth terapisë është se menjëherë do të filloni të ndiheni më mirë. Ndonjëherë ky është rasti. Por shumë herë ndiheni më keq para se të filloni të ndiheni më mirë. Çuditërisht, të ndihesh më keq është shpesh një shenjë përparimi. Dhe nëse mendoni për këtë, kjo ka kuptim.

Kur merrni vendimin për të hyrë në terapi, shpesh është për shkak se ju nuk keni qenë në gjendje ta përballoni vetë ankthin tuaj. Terapia përfshin eksplorimin e ankthit tuaj dhe arsyet pas tij në një mënyrë më të thellë dhe më kuptimplote. Kjo mund të shkaktojë një rritje të përkohshme në ankthin tuaj.

Terapia nuk duhet menduar kurrë si një zgjidhje e shpejtë. Është një proces që është unik për çdo individ. Lloji i terapisë që ju nevojitet, aftësitë që mësoni dhe sa kohë jeni në terapi varet tërësisht nga lloji i ankthit që keni dhe ashpërsia e simptomave tuaja.

Është e rëndësishme të kuptoni se megjithëse procesi nuk do të jetë gjithmonë mirë, në fund do të jetë plotësisht i vlefshëm.

00

 

Çfarë duhet të dini për një plan trajtimi terapie?

Si të përfitoni sa më shumë nga terapia?

Përpjekja për të bërë një ndryshim mund të jetë një sfidë. Të jesh në terapi për ankthin nuk bën përjashtim. Megjithatë, nëse jeni këmbëngulës, duhet të shihni përmirësim.

Këtu janë disa mënyra për të përfituar sa më shumë nga terapia juaj – dhe në fakt të shihni disa rezultate:

Mos pretendoni të jeni në rregull

Bëj pyetje

Tregojini terapistit tuaj çdo gjë dhe gjithçka

Bëni punën jashtë seancave tuaja

Përqendrohuni në qëllimet tuaja

Praktikoni zgjedhje të shëndetshme të jetesës

Sigurohuni që të keni një sistem të mbështetjes sociale

Ulni stresin në jetën tuaj që e përkeqëson ankthin tuaj

Në këtë mënyrë, ju mund të shihni se të bëni përpjekje dhe të jeni të pranishëm gjatë gjithë procesit të terapisë do të ketë ndikimin më të madh në atë se sa mirë funksionon për ju.

 

 

Përgatiti Orjona Tresa / Burimi verywellmind.com

 

© Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.

MARKETINGU:
Agjente Marketingu:
Erinda Topi: 0688019400
E-mail: [email protected]

© Revista Psikologjia. Nuk lejohet riprodhimi i shkrimeve pa vendosur autorësinë e revistës "Psikologjia" dhe pa cituar burimin.

To Top